Berghutten Zwitserland

• Sion

Tussen Leuk en Haute-Nendaz strekt zich het Midden-Wallis (Mittelwallis of het Franstalige Valais-Central) uit. Het Franstalige deel van Zwitserland wordt ook wel Romandië genoemd. Kanton Wallis is net als –Fribourg en –Bern tweetalig, de andere Franstalige kantons zijn Genève, Jura, Neuchâtel en Vaud. De bewoners van het gebied noemen zich Suisses Romands. Sierre en Sion zijn de twee belangrijkste en historische plaatsen in dit gedeelte van het Rhônedal, waarvan de laatste tevens de hoofdstad is van het gelijknamige kanton.

De oude stad Sion met zijn geplaveide straten is gemakkelijk te voet te verkennen. Ook de twee burchtheuvels zijn te voet te bereiken, eventueel kan men zich met een toeristentreintje laten vervoeren via de Rue des Châteaux tot aan een vlak terrein tussen beide heuvels. De twee heuvels werden al eeuwen geleden bewoond, ze fungeerden letterlijk als vluchtheuvels wanneer de Rhône buiten zijn oevers trad.

• Walliser produkten

Het Rhônedal, de heuvels en zijdalen zijn, waar het klimaat en de ruimte het even toelaat, beplant met wijngaarden en subtropisch aandoende boomgaarden met perziken en abrikozen. Veelal worden de producten langs de doorgaande weg verkocht.

Indrukwekkende zijdalen van de Rhône voeren tot aan de indrukwekkende bergketens, ten noorden van de Rhône de Berner Alpen met o.a. Les Diablerets, Wildhorn en Wildstrubel en ten zuiden van de Rhône op de Italiaanse grens de Mont Blanc, Dent d’Hérens en niet te vergeten de markante Matterhorn.

Prachtige dalen naar het zuiden zijn Val d’Anniviers, Val d’Hérens, Val d’ Hérémence en Val de Nendaz, allen zijn het doodlopende dalen richting de machtige vierduizenden of reusachtige stuwmeren aan het eind van de dalen. Aan het eind van Val d’ Hérémence, ten zuiden van Sion, ligt op 2364m Lac des Dix de zwaarste, maar tevens een van de grootste dammen ter wereld.

• Sierre

De eerste stad die we binnen rijden is Sierre (Siders in het Duits) vanuit het oosten gezien. Een stad met een aantal oude gebouwen een brede winkelstraat en een klein oud gedeelte. Een plattegrond van de stadswandelingen is te verkrijgen bij het plaatselijke toeristenbureau evenals de kastelenroute of de wijnroute.

Er staan verschillende historische gebouwen in de stad, Château des Vidomnes dateert uit de 16e eeuw. Een klein museum in het barokke stadshuis heeft een tentoonstelling van tinnen voorwerpen. Het vroegere kasteel van Sierre is nu niet meer dan een ruïne. De oude rode vierkante woontoren dateert uit de 15e eeuw. De Notre-Dame-des-Marais heeft nog een aantal oude fresco’s op de muren.

• Sierre

Een tandradbaantje verbindt Sierre met het hoger gelegen mondaine Crans-Montana, van waaruit men zicht heeft op de Matterhorn en de Mont Blanc. Kabelbanen reiken tot aan de gletsjers van de Plaine Morte, op de grens van het Berner-Oberland met Wallis. Ook de toppen van de Berner-Alpen, zoals de Wildstrubel (3243m), Schneehorn (3178m) en Wildhorn (3248m) bevinden zich nu op loopafstand. Via de Rawilpass of Wildstrubelhütte bereiken we Iffigenalp, Rezliberg en Lenk in het Ober-Simmental, in het Berner-Oberland.

• Etang Long

Een kleine 1000 hoogtemeters boven Sierre, op de beboste noordelijke hellingen van het Rhônedal, liggen de plaatsen Crans en Montana, meestal in een adem Crans-Montana genoemd. Rondom de plaatsen op deze hoogvlakte bevinden zich vele kleine bergmeertjes. Het mondaine vakantiecentrum biedt onderdak aan zowel sportieve kampeerders, als ook op luxe gestelde toeristen, een golfbaan ontbreekt dan ook niet op deze locatie. Naast de bekende sportieve activiteiten als wandelen, tennissen, paardrijden kan men er ook zwemmen, zeilen, bergbeklimmen of hanggliden. Tevens is de plaats bekend geworden door zijn talrijke alpine-evenementen in het verleden, zoals het wereldkampioenschap alpineskiën en de World Alpine Cup finale. Rond Crans-Montana (1500m) vertrekken vier kabelbanen naar verschillende hoger gelegen plaatsen op de noordhelling van het Rhônedal; naar Cry d’Er (2258m) en vervolgens verder naar Bella Lui (2543m); naar Les Violettes (2204m) tot aan Pointe de la Plaine Morte.

• Plaine Morte

Op Plaine Morte  bevindt zich de kantongrens van het Berner-Oberland met Wallis. Ingeklemd tussen de giganten Wildstubel (3243m) en Wildhorn (3248m), ligt de bekende gelijknamige gletsjer Glacier de la Plaine Morte. Vanuit het bergstation zijn er vele wandelmogelijkheden o.a. via de Rezlipass/Col du Sex Mort (2935m) of naar de 2995m hoge Mont Bovin. Onze voorkeur gaat uit naar een wandeling richting het westen via de Wisshorelücke (2904m) naar de Wildstrubelhütte (2787m), die 1.15 uur staat aangegeven. Een SAC berghut die ook vanuit Lenk in het Berner-Oberland is te bereiken, vanaf de Simmenfälle, Rezliberg “Bi de Sibe Brünne” via de Flueseehütte en Tierbergsattel ca. 6 uur wandeltijd of vanaf de Iffigenalp waar de Wildstrubelhütte 3.30 uur staat aangegeven. De wandeling naar de Wildstrubelhütte staat vermeld onder berghutten.

• Suone von Tsittoret

De Suone von Tsittoret, waarvan voor het eerst melding werd gemaakt in de 15e eeuw, voert het water van de Tièche (1950m) over de noordhellingen van het Rhônedal naar Vermala (1663m). De Walliser Suone, bisse of ook wel irrigatiekanalen genaamd zijn de levensaders van dit gebied. Bisse Tsittoret bevloeit de weidegronden en wijngaarden van Venthône, Randogne, Mollens, Miège, Sierre en Veyras. Het hele traject is ruim 10 km lang, waarvan ruim 6 km direct langs het water gaan. Zijn oorsprong komt van hoger gelegen plateaus en bergtoppen, zoals de Schwarzhorn en Plaine Morte. Over de hoger gelegen almen Montagne du Sex en Tièche dendert de Suone middels watervallen naar beneden. Waarvan de watervallen bij Tièche en Cave du Scex wel de mooiste zijn. Vanaf Cave du Scex geraakt de Suone in iets rustiger vaarwater en stroomt dan gemoedelijk richting dal.

• Vercorin

Bisse de Vercorin (iets boven Vercorin) ligt ten westen van Val d’Anniviers aan de zuidkant van het dorp Chalais (bij Sierre). Val de Réchy is een ongerept natuurgebied dat u in alle rust te voet kunt ontdekken. Aangezien de cabinebaan naar Crêt du Midi pas half juni opengaat zit er begin juni niets anders op dan met de benewagen bergopwaarts te gaan. Onze voorkeur ging er naar  uit naar Bisse de Vercorin dalwaarts te lopen. We parkeren de auto in Vercorin (1310) en wandelen door het dorp waar de bisse staat aangegeven. Bisse de Vercorin ontvangt zijn water uit de hoger gelegen Réchy op 1690m. M.a.w. een wandeling met een gering hoogteverschil, slechts 380 hoogte meters waarvoor 2.30uur staat aangegeven. 

• Bisse de Vercorin

Bisse de Vercorin werd rond 1400 aangelegd, is grotendeels begaanbaar en heeft een lengte van 7km. Vanuit het dorp wandelen we naar de benedenloop van Bisse de Vercorin dat na een steil stukje weg rechtsaf langs het stroompje gaat. Na ca. 400m wandelen we onder de kabels door van de cabinebaan naar Crêt du Midi en niet veel later passeren we een skihelling waar het wandelpad kort maar steil zigzag omhoog gaat langs een bergbeek. Vanaf de Bisse de Vercorin hebben we een prachtig uitzicht op het dorp Vercorin en de stad Sierre beneden in het dal. 

 

• Bisse de Vercorin

Op een viersprong  krijgen we een onduidelijke aanwijzing, de bisse gaat rechtdoor  terwijl de wandelroute links staat aangegeven. Ons advies: wandel gewoon rechtdoor het ander pad is enkel en alleen maar steil, al komen ze iets verder wel samen. Vervolgens passeren we een brede rijbaan en gaat het langs de bisse weer verder, die hier d.m.v. buizen onder de rijbaan door loopt. Dan zijn we aangekomen bij P.1492m, het wandelpad  richting Refuge de Bisse staat rechtdoor aangegeven, steil omhoog langs de bergbeek. Wij gaan het steile wandelpad omhoog over boomwortels en  boomstronken en langs struiken. Vervolgens steken we de rijbaan weer over waarna het nog een klein stukje klimmen is voor we weer rustig langs de bisse kunnen wandelen. Dan zijn we aangekomen bij een bankje die ons uitnodigt om even te genieten van het prachtige uitzicht over het Mittelwallis oftewel Valais-Central. Hier nemen we een korte pauze voor we verder gaan over de rijbaan naar Refuge du Bisse op een hoogte van 1603m. 

• Bisse de Vercorin waak bel

Het wachtershuisje was bestemd voor de bisse-wachter om er op toe te zien dat het water in goede orde naar beneden werd geleid een zgn. “Schlegel” helpt hem daarbij. Het waterrad wordt aangedreven door het water, waarbij het  rad  in dit geval een bel aantikt tijdens het draaien, maar men kan ook een hamer aantreffen, het principe blijft hetzelfde. Zodra het geluid afneemt of stopt is er een storing in de wateraanvoer en moet deze verholpen worden. Het reglement uit 1904 hangt nog aan het huisje, zij het in het Frans. 

• Bisse de Vercorin

Wij vervolgen de wandelroute over enkele houten bruggen terwijl de bisse  hier gedeeltelijk in troggenen loopt en bereiken niet veel later La Lé. Een adembenemend landschap en een bron van inspiratie voor schrijvers, schilders en fotografen. Achter in het keteldal zien we de 2650m hoge Mont Noble, met zover ons gezichtsveld  rijkt La Rèche, die van het platvorm L’Ar du Tsan komt. De tocht daarheen bewaren voor een volgende keer zodra de kabelbaan naar Crêt du Midi weer open gaat. Op de  hoogvlakte in Val de Rèchy, L’Ar du Tsan, meandert de Rèche door moerasgedeeltes en brongangen. Het veengebied en Val de Rèche hebben nu de status van beschermd natuurgebied. Vierhonderd hoogte meters verder is het meer La Louché waar La Rèche zijn oorsprong vindt. 

• Buvette de La Le

Wij wandelen van La Lé terug over hetzelfde wandelpad richting Vercorin. Een andere optie is langs de Rèche af te dalen om de Bisse Ricard naar Chippis te volgen. Overtuig u er dan van of het openbaar vervoer gaat, anders staat u in Chippes en de auto bv. in Vercorin. Tevens moet erbij gezegd worden dat deze afdaling bijzonder steil is. De totale lengte bedraagt dan ca. 17km en zal ruim 5 uur in beslag nemen. Wij komen tevreden aan bij de auto en kijken terug op een prachtige wandeldag.

• Lac Souterrein

Tussen Sion en Sierre ligt het grootste, bevaarbare, onderaards meer van Europa, volgens Zwitserse begrippen. Aan de doorgaande weg in St-Léonard staat Lac Souterrain goed aangegeven en is vanaf de parkeerplaats in 15 min te bereiken. Voor de grotingang gaat het door de souvenirwinkel en het restaurant van Lac Souterrain richting de boten.
Het kan enkel door middel van een boottocht met gids bezichtigd worden. Tijdens de 30 minuten durende boottocht verstrekt de bootgids ons informatie over de geschiedenis en het ontstaan van de grot. Het meer heeft een wateroppervlakte van 6000m², is ca. 300m lang en 20m breed.

Het ondergrondse meer St. Léonard staat bekend als “Ort der Kraft” en is sinds 1949 een toeristische trekpleister. Vele bezoekers komen hier jaarlijks. Jean-Jacques Pittard zal de eerste zijn geweest die deze grot ontdekt en onderzocht heeft. Persoonlijk heb ik mooiere grotten gezien maar smaken verschillen nu eenmaal. De granieten rotsblokken laten weinig speciaals zien, druipsteengrotten zijn daarentegen veel spectaculairder en er zijn ook andere grotten die een onderaards meer hebben.

• Barage de Tseuzier/Rawyl

Barrage Tseuzier of Zeuzier, soms ook wel Barrage du Rawyl of Rawil genaamd, werd van 1953 tot 1957 gebouwd en is 156 meter hoog. Het meer achter de stuwdam, Lac Tseuzier, ligt op 1778m op de rechter Rhône oever aan het eind van het Liènne dal, aan de voet van de Rawilpass. Het is het stroomgebied van La Liène.

De Rawilpass is een 2429m hoge bergpas in de Berner alpen. Het verbindt kanton Wallis met het Berner Oberland, oftewel het Simmental met de Rhône-vallei. In 1978 werden er voorbereidingen getroffen om een directe verbinding tussen Bern en Sion te maken, uiteindelijk moest de autoweg worden aangesloten op de A6 nabij Wimmis. Onder de Rawilpass zal dan een 4km. lange toptunnel gerealiseerd moeten worden. Na proefboringen en het bouwen van een verkenningstunnel werden de plannen in 1984 opgeheven. Er traden vervormingen op, de stuwdam werd beschadigd, de bouw werd door de Zwitserse Bundesambt stilgelegd en later zelfs afgeblazen.

• Les Rousses

Nu is het een prachtig stukje natuurgebied dat vooral door Mountainbikers en wandelaars wordt bezocht. Het meer is rondom te wandelen heeft aan beide zijden een restaurant en is vanaf eind juni met het openbaar vervoer (slechts 3 maanden) bereikbaar. Met de auto is het ook te bereiken en kan men aan de stuwdam gratis parkeren. Vanuit Sion of Crans-Montana slingert een weg naar het hoger gelegen Ayent, waar Lac Tseuzier staat aangegeven. De rijbaan wordt zichtbaar smaller, bochten worden scherper, enkele haarspeldbochten volgen en na Les Roussses volgen een drietal smalle tunnels (een auto breed), dan staan we plotseling op de stuwdam.

• Barage de Tseuzier/Rawyl

We parkeren de auto en maken een foto richting de Walliser Alpen met zijn bekende toppen v.l.n.r. o.a. Bishorn, Weisshorn, Schalihorn, Zinalrothorn en Becs de Bosson.

 

• Hangbrug La Liene/Lac Tseuzier

Dan beginnen we op de schaduwzijde, de zuidoever van het meer, de wandeling rondom het meer, Tour du Lac staat 1.10 uur aangegeven. Het restaurant aan de stuwdam is nog gesloten zij gaan pas 25 juni open, pas vanaf die datum rijdt ook het openbaar vervoer naar de stuwdam. Nabij de stuwdam staat een groot informatiebord over het ontstaan, de bouw en de passages rondom het stuwmeer. Rechts van de Wildhorn achter Lac Tseuzier hebben we zicht op de Téné en Schnidejoch met rechts op de foto de overgang naar kanton Bern, de Rawilpass. Er moeten nog enkele sneeuwvelden worden overgestoken en dan zijn we aangekomen bij de hangbrug over de Liène.

• Sponsoren

De brug werd in 2008 gerealiseerd, is 35m lang, 1,5m breed en bestaat uit 280 treeplanken. Op de volledige rechterzijde zijn naamplaatjes gemonteerd van sponsoren. Voor slecht Fr 150,-- wordt ook uw naamplatje op een van de treeplanken gemonteerd. Op hun foundation site meer hierover op: http://www.fondationzeuzier.ch.

• Gite de Lourantze

Op een hoogte van 1790m staat Lourentse aangegeven de alp achter het stuwmeer. De vriendelijke eigenaren maakten ons in het frans duidelijk dat ze nog gesloten waren, maar dat we gerust gebruik mochten maken van hun terras en dat we ons meegebrachte lunch hier mochten nuttigen. Later bleek dat ze ook Engels spraken wat de communicatie een stuk gemakkelijker maakte. Ook zij gaan komend 25 juni open en zijn druk bezig met de voorbereidingen.

• Gite de Lourantze

In Gite de Lourantze, aan de voet van de Wildhorn en Téné op de Lourantse alp heeft u gedurende 3 maanden de mogelijkheid er te overnachten. Ze hebben er een B&B, bovendien bestaat er de  mogelijkheid te overnachten in één van de tipi’s. Meer informatie kunt u vinden op hun website http://www.gitedelourantze.ch / Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of onder berghutten.

• Lourantse/Sex de Molettes richting Wildstrubel

We verkennen de alp en wandelen richting Rawilpass maar wandelen bij de laatste aanwijzing weer terug. Het wandelpad naar de iets hoger gelegen Lac de Ténéhé ligt nog volledig in de sneeuw en heeft dus geen zin. We fotograferen flora en fauna op de alp en vervolgen onze wandeling om het meer, nadat we eerst richting de waterval zijn gewandeld.

 

• Lourantse rondwandeling Lac Tseuzier

Hier ontstaat de Bisse van Sion uit de unieke bron van de Lienne. In het begin van het traject steekt het de Bisse Lourantse over middels een aquaduct en loopt vervolgens langs het stuwmeer en verlaat het Rawildal via een opeenvolging van tunnels. Wij wandelen verder langs het stuwmeer, passeren de Lourantse en wandelen aan de voet van  Wetzsteihore (Frans Sex des Molettes) over de noordhelling van het stuwmeer, terug richting stuwdam. 

• Barage de Tseuzier

We wandelen nog even langs het hoogste punt van de waterval en hebben daar een prachtig zicht op de waterval en de Walliser alpen. Over sneeuwvelden (zelfs aan de zonzijde van het meer) en bergpaadjes bereiken we de stuwdam Zeuzier, maken nog enige foto’s en hebben genoten van een prachtige dag.

• Valere/Notre dame de Valere

Sion (Sitten in het Duits), de hoofdstad van het kanton Wallis, is een leuke stad met vele bezienswaardigheden en een rijke historie. Het ligt aan de noordoever van de Rhône, aan de voet van de twee markante burchtheuvels, die in voorgaande jaren dienst deden als vluchtheuvels voor het wassende water inde Rhône.

De burchtruïne “Tourbillon” staat op de hoogste heuvel (658m), het heeft grote vierkante torens en werd eind 13e eeuw gebouwd. Het kasteel werd verschillende keren bestormd en in 1788 door brand verwoest. Valère de andere burcht staat op de kleinste heuvel (611m) samen met de romaanse kerk Notre-Dame-de-Valère. Deze heeft één vierkante toren en dateert uit de 12e en 13e eeuw. Gotische fresco’s en romaanse kapitelen sieren het interieur van de kerk.

• Notre dame de Valere

Beide middeleeuwse kasteelruïnes zijn resten uit het bisdom dat eeuwenlang over Wallis regeerde. Midden in de stad staat de Notre-Dame-du-Glarier, die grotendeels uit de 15e eeuw stamt. De klokkentoren met een achthoekige spits dateert uit de 12e eeuw. Het interieur, waaronder het vleugelaltaar Maria Hemelvaart, de preekstoel en de Barbara kapel (rechts van het hoofdaltaar) dateren uit de 16e eeuw. Restanten van de oude stadsmuur zijn links van de kathedraal te zien.

• Heksentoren

De oude heksentoren “Tour des Sorciers” stond eens in de stadsmuur. Vele andere gebouwen waaronder het renaissancestadhuis zijn zeker de moeite waard om te bezichtigen. De Dent Blanche (4357m) is de hoogste top van het gebied. De indrukwekkende zijdalen van het Rhônedal voeren aan beide zijden tot aan de bergketens en eindigen veelal in de eeuwige sneeuw. De noordhelling in het Rhônedal kan hier in de zomer zo heet en droog zijn dat het  lijkt op een steppe.

Sion ligt midden in een van de belangrijkste wijnstreken van Zwitserland. Vooral de witte wijn uit de regio, de Fendant, is bekend. Voor de irrigatie van wijnstokken en velden in het zonnige, droge dal moesten er kanalen in de berghellingen worden gehouwen. Irrigatiekanalen, suonen (in het Frans bisses) genaamd, voorzien het gebied van water evenals in oost-Wallis waar de suonen uitvoerig zijn beschreven. Ten zuiden van Sion bevinden zich drie prachtige dalen; Val d’Hérens, Val d’Hérémence en Val d’Nendaz.

• Tourbillon

Bisse de Lentine werd rond 1862 gebouwd door de gemeente Sion. Het water komt op een hoogte van 776m uit de  Sionne. Bisse de Lentine bevloeit de wijnvelden boven Sion, voordat de bisse in het meer van Mont d’Orge stroomt. Het totale traject van Bisse de Lentine bedraagt 5km, waarvan 4km langs het water.  Bisse de Lentine is ook samen met de Mont d'Orge te wandelen, de afstand wordt dan 8km. Het beste kan men dan beginnen bij Pont de la Morge iets ten westen van Sion. Bij Lac du Mont d’Orge(643m) staan beide wandelroutes aangegeven. Langs Bisse de Mont d'Orge wandelt men met de stroom mee naar beneden, waar de bisse uiteindelijk uitmondt in de Rhône. 

• Valere/Notre dame de Valere

Bisse de Lentine daarentegen gaat vanaf het meer bergopwaarts, al zal men deze de eerste kilometer niet zien, omdat hij onder de grond door buizen wordt geleid. Richting Diolly staat de bisse aangegeven en even later aan de rand van het dorp, tussen de wijnranken door, horen we de bisse al keuvelend stromen. Stroomopwaarts gaat het langs Bisse de Lentine, die dan weer bovengronds stroomt en even later weer ondergronds door buizen wordt geleid, richting Drône. Driehonderd hoogtemeters wandelen we boven de stad Sion, waarop we een weids uitzicht hebben. 

 

• Valere

Tussen de wijnranken door en over smalle paden wandelen we langs Bisse de Lentine, passeren een aantal keren de rijbaan en bereiken het punt waar Bisse de Lentine en de Sionne samenkomen. Hier nuttigen we onze meegebrachte lunch, waarna we over dezelfde wandelroute teruggaan. Of je kiest ervoor om door te wandelen en gaat boven aan het eind van het wandelpad op de rijbaan terug via Drône of Coméraz. Langs Bisse de Lentine staan informatiepanelen over het werken met de wijnstokken, het weren van insecten en vele andere zaken die te maken hebben met de wijnbouw. Langs de bisse hebben behalve mooie vergezichten ook nog oog voor flora en fauna. Aangekomen bij de auto kunnen we terugkijken op een mooie dag.

• Bisse Torrent-Neuf

Bisse de Savièse (Torrent-Neuf), zoals de bisse ook wel word genoemd, werd aangelegd rond 1430 en was het meest gedurfde irrigatieproject ooit. Het water werd op 1247m hoogte uit de Morge gehaald en door  ruim 6km van het in totaal 10km lange traject stroomt weer water. Het bevloeide de landerijen in de regio Servièse. Onze wandeltocht begint te noorden van Sion, Chandolin-Savièse, op de grote parkeerplaats in Binii om precies te zijn. Achter het informatiecentrum staat de bisse al aangegeven. Stroomopwaarts wandelen we over de rijbaan richting Motone (1050m) waar we rechtsaf slaan en de aanduiding Torrent-Neuf blijven volgen. Aangekomen bij het bergmeertje Etang de Binii, waarin de bisse o.a. uitmondt, wandelen we door het bos stroomopwaarts langs de bisse. Door het gehucht La Boutse  en langs de waterval gaat het richting Chapelle Sainte Marguerite op een hoogte van 1160m.

• Buvette des Vouasseurs

Over het terras van Buvette des Vouasseurs wandelen we door de geopende toegangspoort verder langs de suone. (Informeer voor de tocht bij de plaatselijke VVV of het lokale informatiepunt naar de omstandigheden op dit wandeltraject. Afhankelijk van het jaargetijde en de weersomstandigheden kan deze route afgesloten worden). Na een aantal houten loopvlonders kondigt de eerste hangbrug met een lengte van  87m zich al aan. Momenteel wordt er hard aan gewerkt om het traject langs de hele waterleiding weer toegankelijk te maken; op dit moment  (2016) zijn er vier hangbruggen van een kleine 100m in het wandeltraject opgenomen. De bronzen beer om de hoek heeft ons geen angst aangejaagd en vrolijk wandelen we richting de volgende obstakels. Wandelpaden langs loodrechte wanden, afgescheiden door een houten hek, hangend aan een uitgekiend hangsysteem, maken van deze wandelroute een interessante maar bovendien bijzonder spectaculaire wandelroute. Niet veel later bereiken we de tweede hangbrug met een lengte van 95m, we passeren enige galerijen en staan dan al weer voor de derde hangbrug.

• Hangbrug wandelroute Torrent-Neuf

Hier wordt op ludieke wijze uitgebeeld wat voor lef men vroeger wel moest hebben om het irrigatiekanaal op deze wijze aan te leggen. We passeren vervolgens een vaste loopbrug en langs de Notre Dame du Torrrent-Neuf wandelen we naar een kleine tunnel. Langs de bisse gaat het verder naar de laatste hangbrug tot dusver. Na de hangbrug staat de tweede bistro aangegeven 5min., bij aankomst bleek de bistro in Brac (1191m) gesloten te zijn. Terug gaat het  momenteel nog via dezelfde wandelroute. De suonenwandeling kent nauwelijks hoogteverschillen, maar zal niet voor een ieder zijn weggelegd. De steile rotswanden kunnen angstaanjagend zijn, informeer daarom zorgvuldig naar de omstandigheden tijdens de wandeling ,dit verhoogt het wandelplezier. Bij de kapel Sainte-Marquerite volgen we de aanwijzing Binii P, achteraf een verkeerde keuze want het gaat  langs en over de saaie rijbaan. Door het bos de bisse volgend tot het meertje was achteraf de leukste optie geweest, ondanks deze misser een leuke wandeling.

• Vijverwandeling Etang des Rochers

De wandeling begint bij Etang des Rochers, dat ligt iets voorbij de scherpe bocht naar de grote parkeerplaats van Torrent Neuf bij Binii, waarna het nog een zeshonderd meter rijden is  naar de parkeerplaats bij het meertje, Etang de Rochers. Torrent Neuf is en blijft natuurlijk de toeristische trekpleister van de stad Savièse, welke jaarlijks vele wandelaars trekt. Iets onder Torrent-Neuf, een van de bisses van Savièse, loopt de “Teichwanderung”, de wandeltijd staat 1.30uur aangegeven en de moeilijkheidsgraad staat als licht aangeduid.

Het heeft de dag tevoren veel geregend, de laag hangende bewolking moet nog optrekken, advies is dus niet te hoog te gaan wandelen want dan loop je in de bewolking. De wandelpaden moeten nog drogen dus zoeken wij wandelpaden die niet te glad zijn. Met die gedachte beginnen we op een geringe hoogte van 1058m aan de Teichwanderung. Route du Réservoir, het kruispunt van wegen bij het meertje, wandelen we bergopwaarts en nemen de tweede weg links, Route des Etangs. Twee meertjes hebben we dan al gehad en over het teerweggetje wandelen we tussen de huizen door naar de volgende meertjes. Het teerweggetje gaat over in een brede met steenslag bedekt wandelpad, waarna de volgende meertjes zich al aankondigen. Een teerweggetje overstekend gaat we weer verder over een brede met steenslag bedekt wandelpad. 

• Etang de Silanden

Daarna hielden we het voor gezien om nog langer over de brede steenslag paden te wandelen waar de lokale bevolking met auto’s overheen reden. Omdat we bekende kruisingen van wegen herkennen van een voorgaande keer naar Torrent Neuf besloten we om via deze bisse, Torrent Neuf terug te wandelen naar de auto. Het aanwijsbordje is snel gevonden en iets verder bereiken we de ingang van Torrent Neuf bij de kiosk en de St. Marguerite kapel.

De kiosk was op een doordeweekse dag gesloten. Voor de St. Marguerite kapel wandelen we met de stroom mee naar de parkeerplaats op Etang des Rochers. Waarna we deze wandeling maar snel vergeten. Door terug te wandelen via Torrent Neuf moet men er wel enige tijd bijtellen.

• Col du Sanetsch

Over de Sanetschpass loopt behalve de kantongrens ook de scheiding van de Frans/Duitse taalgrens. Vanuit de Berner zijde rijdt men in Gsteig het stroomgebied van de Saane binnen richting de Sanetschfall, langs de Saane bereikt men Innergsteig, waar een kleine cabinebaan u naar het hoger gelegen plaatsje Sanetsch zweeft. Vanuit het Rhônedal in het Zwitserse kanton Wallis is de Sanetschpas met de auto te bereiken. Vanuit Sion kronkelt de rijbaan in noordelijke richting door de wijngaarden bergopwaarts. Via kleine gehuchten, behorende tot de gemeente Savièse bereiken we Chandolin, waar Sanetsch staat aangegeven. Tussen de huizen door gaat het via smalle steegjes, soms maar een auto breed, verder noordwaarts. De rijbaan wordt zichtbaar smaller, na passage van de eerste tunnel bereiken we de duivelsbrug, en passeren de diep uitgeslepen bergkloof (Point du Diable) waar de rivier de Morge zich een weg doorheen  heeft gebaand. De kloof is zo smal en grillig dat we de bodem niet konden zien. Iets verder bergopwaarts passeren we de rivier voor de tweede maal, de rijbaan gaat verder met haarspeltbochten omhoog. Na een schaars verlichte tunnel bereiken we het gehucht Dorbagnon, op een enkel auto na lijkt het dorp uitgestorven te zijn.

• Dorbagnon

Van de meeste woningen zijn de luiken gesloten, deze woningen zijn al winterklaar gemaakt. De boomgrens wordt bereikt en na de laatste en langste tunnel (800m, Les Fonjales) bereiken we een desolaat berglandschap met op de achtergrond de Tsanfleuron gletsjer met de Oldehore. Hôtel du Sanetsch laten we links liggen, meer informatie kunt u vinden op hun eigen website: http://www.hotel-restaurant-sanetsch.ch/index.html. Het hotel staat op een prachtige locatie, zeker geschikt om van daaruit wandeltochten te maken en bovendien ’s zomers met het openbaar vervoer bereikbaar. Wij rijden verder noordwaarts langs de kaasboerderij op Tsanfleuron en bereiken na ruim 20km de 2252m hoge Col du Sanetsch (Fr. Col de Sénin), ons uitgangspunt naar de Cabane Prarochet (2555m), beschreven onder berghutten. Het uitzicht vanaf Col du Sanetsch is weergaloos. De Walliser Alpen in het zuiden zijn, ondanks het prachtige weer en strak blauwe hemel vanwege de heiige lucht slecht zichtbaar. In het westen ligt de prachtige Tsanfleurongletscher, waar we dit voorjaar nog over zijn geweest richting Tour Saint Martin. Het omringende landschap wordt gevormd door Karst rotsen, rotsen ooit door de Tsanfleurongletscher (in betere tijden) afgesleten. Want ook deze gletsjer “wandelt” ziende ogen terug. Vanaf pashoogte lopen verschillende wandelroutes naar alle windstreken, van eenvoudige routes tot wandelroutes van meer dan 6 uur.

• Sanetschsee, Lac de Senin

De bergen direct rondom de pas zijn tussen de 2500 en 3000 meter hoog, Omdat de Sanetschpas geen doorgaande pasovergang is, heeft hij niet de drukte wat de oostelijker gelegen passen zoals de Grimsel, Susten, Furka, Nufenen en Gotthardpas wel hebben. Toch werd de bergpas al in de middeleeuwen gebruikt en was het een handelsroute voor wijn en fruit vanuit de regio Savièse naar het kanton Bern. De weg loopt nog enkele kilometers door na pashoogte, na een korte afdaling en Chalet de La Crêta eindigt de rijbaan voorbij het stuwmeer de Sanetschsee (Fr. Lac du Sénin) dat op 2034 meter ligt. Het iets hoger gelegen Sanetsch telt een handjevol huizen, een kapel en Auberge du Sanetsch, meer informatie is te vinden op hun website: Sanetsch. Vandaar loopt een wandelpad via de Sanetschfall naar Gsteig in het Saanedal, dat ca. 3.30 uur staat aangegeven, vanuit Gsteig telt men er gerust nog een uurtje bij. De plaatselijke waterkrachtcentrale heeft  hun cabinebaan geschikt gemaakt voor personenvervoer en met de kleine cabine (maximaal 8 personen) zweeft u in enkele minuten naar het lager gelegen Gsteig. Tussen 1959 en 1966 werd de stuwdam, gelegen op 2034m, gebouwd en  de Sanetschsee heeft een inhoud van 2,7 miljoen m³. Door middel van een waterdrukleiding worden de turbines onder in het dal (1197m) aangedreven en leveren ca. 18000 KW, jaarlijks goed voor 40 miljoen KWh.

• Derborence

Ten noordwesten van Sion, boven Vétroz om precies te zijn, ligt het ongerepte Derborence dal, het dal dat een wilde schoonheid bezit is tegenwoordig beschermd natuurgebied. Derborence is sedert de jaren 60 vorige eeuw vanuit Vétros over een smalle weg in het 21 km lang gerekte dal met eigen auto of openbaar vervoer (enkel in de zomermaanden) te bereiken. Aan het eind van het dal splitst de weg zich enerzijds richting Derborence  en aan de andere kant richting de stuwdam Le Godé en het dorp Mombas-Dessus. De weg kent mooie uitzichten met diepe afgronden, interessant zijn de tunnels met de rots-vensters langs de bergwand, tussen de gehuchten Madouc en Les Courtenâs. Eind september sluiten de restaurants bij het bergmeer en de stuwdam en loopt het openbaar vervoer ook ten einde, zodra de eerste sneeuwvlokken vallen wordt het gebied afgesloten. Een reusachtige aardverschuiving in de 18e eeuw is er de oorzaak van dat aan het eind van het Derborence-dal een bergmeer ontstond. De grote rotspartijen, toen nog Rochers of Scex de Champ genaamd werden na de aardverschuiving omgedoopt tot Diablerets “Duivelsbergen”. Op de grote stenen is een oud bos ontstaan dat wel een hele speciale aanblik geeft. Het is ook het stroomgebied van de Lizerne, die uiteindelijk bij Ardon uitmondt in de Rhône. De rivier stoomt door een diepe kloof waarvan de bodem nauwelijks te zien is. Het dal is zeer populair bij natuurliefhebbers en wandelaars in de zomer- en herfstmaanden, doch grote groepen toeristen zult u er niet aantreffen.

• Prarochet richting Derborence

Te voet is Derborence ook vanuit Solalex of Cabane de Prarochet te bereiken. Vanuit Solalex staat de wandelroute via de Anzeinde Alp en de Cheville pas 3 uur aangegeven. Na Pas de Cheville krijgt men een steile afdaling tot Le Grenier, passeert men nogmaals La Chevilleince en bereikt men na een kilometer het aardverschuiving gebied. Vanaf Cabane de Prarochet staat Derborence 3.40 uur aangegeven. Over glad geslepen stenen, morenen en Karstvelden daalt men af richting Deborence. Via Poteu des Etales bereikt men La Lui en staat men aan de voet van de Diablerets te midden van het aardverschuiving gebied uit de 18e eeuw.

• Vissoie

Ten zuiden van Sierre/Siders ligt het ruige Val de Anniviers, één van de aantrekkelijkste zijdalen van de Rhône. De vallei is bezaaid met gehuchten en dorpen, ’s winters uitnodigend voor skiërs, ’s zomers uitdagend voor wandelaars en fietsers. In Vissoie, de hoofdplaats van het dal staat nog een woontoren uit de 14e eeuw van de bisschop van Sion. Verdere bezienswaardigheden zijn de kerk "Ste-Euphémie" en de kapel "Notre Dame de Compassion". 

• Planeten wandelroute

Van Vissoie (1204m), rijden we naar het iets hoger gelegen Saint-Luc (1676m), van waaruit we een adembenemend uitzicht hebben op het Anniviers dal. Een kabelspoor brengt u naar het hoger gelegen Tignousa (2186m), hier zijn een aantal prachtige wandelmogelijkheden. De berghut Bella Tola ligt op loopafstand, Cab. Bella Tola (2346m), staat 0.30 uur aangegeven en ook de gelijknamige drieduizender behoort tot de mogelijkheid. St-Luc wordt ook wel het skigebied van de sterren genoemd, rondom het dorp bruist het van astronomische thema’s, van observatorium tot “planeten wandelroutes”.

 

• Chandolin

Vanuit St-Luc rijden we in noordelijke richting verder naar het middeleeuws dorp Chandolin, het dorp met houten chalets en een spectaculair uitzicht. Chandolin (2000m) is een van de hoogst-liggende dorpen in Zwitserland dat het hele jaar bewoond wordt.

• Zinal

Verder stroomopwaarts in het Anniviersdal, langs de Navisence-rivier bereiken we via Mission en Ayer, Zinal het eindpunt van Val de Zinal. Na Ayer krijgt het langgerekte dal van Anniviers een naamswijziging en gaat dan Val de Zinal heten. Zinal (1670m) is het eindpunt van dit dal en in het dorp zijn nog een aantal oude Walliser huizen te bewonderen.

Vanaf de grote parkeerplaats achter in het dal is het ongeveer een uur wandelen naar de Mine de Cuivre een oude kopermijn, gelegen op 2100m. In de oude kopermijn worden in de zomermaanden dagelijks rondleidingen verzorgd, hiervoor moet men zich wel aanmelden bij het plaatselijke toeristenbureau www.zinal.ch. Zinal is nog een levende getuige van de mijnbouw in het Val d’ Zinal. De kopermijn werd in 1832 ontdekt in de bergen van La Lée (1920m), iets boven het dorp Zinal. De kopermijn is tegenwoordig de enige kopermijn in Zwitserland die open is voor publiek. Cab. de Tracuit 3256m, Cab. d’Arpittettaz 2786m en de Cab. du Mountet 2886m, zijn andere berghutten in deze omgeving die allen te bereiken zijn vanuit Zinal.

Een uur verder bergop, na de kopermijn, bereiken we Cab. du Petit Mountet ( 2142m), het bergrestaurant biedt ons een prachtig uitzicht op Pointe de Zinal (3789m), de Zinal gletsjer en de omliggende vierduizenden, waaronder: Weisshorn (4506m), Bishorn (4153m) en Grand Cornier (3961m).

• Grimentz

In noordelijke richting rijden we over dezelfde weg terug en gaan dan in westelijke richting via Grimentz het Val de Moiry binnen. Ook in Grimentz zijn nog enige oude Wallisser huizen te bewonderen.

• Lac de Moiry

Via een tunneltje vlak voor de stuwdam eindigt het dal bij Barrage de Moiry 2250m. Een enorme stuwdam waarmee ze energie opwekken (witte steenkool). Langs de oostkant van het Moiry-meer kan men dan nog ruim 2km doorrijden tot de grote parkeerplaats Glacier de Moiry (2349m) aan het eind van het stuwmeer. Langs de oevers van het meer is  Cab. de Moiry te bereiken. De berghut bevindt zich op een hoogte van 2825m en staat voor 2.40 uur aangegeven. De berghut Cab. Becs de Bosson (2985m) is te bereiken in 3.45 uur en vanuit Grimentz 4 uur.

 

 

• La Gougra

Wij parkeren de auto bij de stuwdam en wandelen langs de westoever van Lac de Moiry richting gletsjer. Tijdens de wandeling hebben we een weidse blik op de voor ons liggende vierduizenders en de diepe waterbedding van het Moiry-meer. Achter in het dal passeren we de La Gougra en wandelen dan richting gletsjer.

Het restaurant Buvette de Glacier de Moiry (2350m) is begin juni nog gesloten en gaat pas half juni open, dit geldt ook voor het restaurant bij de stuwdam.

• Moiry Gletscher

Achter het bergmeertje Lac de Châteaupré bij Buvette de Glacier doemt een enorme zandvlakte voor ons op die reikt tot aan de Moiry gletsjer. Ook deze gletsjer loopt zienderogen terug.

Cabane de Moiry staat bij Buvette de Glacier 1.25 uur aangegeven, door langs het stuwmeer te rijden is de wandeling naar de hut behoorlijk in te korten, maar gezien de sneeuw is de berghut niet zonder hulpmiddelen te bereiken. Terug gaat het over dezelfde weg richting het Rhônedal. In het Rhônedal gaat het in westelijke richting naar Sion.

• Piramides van Euseigne

Het Val de Hérens is een zijvallei van de Rhônevallei en men kan het bereiken vanuit Sion. Een opvallende rotsformatie in Val de Hérens (op zijn Duits: het Eringertal) zijn de piramides van Euseigne. Via Euseigne is ook een ander belangrijk zijdal, het Val d’Hérémence (ook wel Val de Dix genaamd) te bereiken. Ruim 15 km stroomopwaarts langs de La Borgne in het Hérens dal bereiken we Evolène, het volgende dorp. Het dal eindigt in het gehucht Les Haudères. Het dal splitst zich hier en gaat Val d’Arolla heten, de rijbaan eindigt uiteindelijk in het wintersportplaatsje Arolla.

• La Gouille

Halverwege dit dal ligt op een hoogte van 2090m Lac Bleu, een helderblauw bergmeertje dat vanuit La Gouille in 40 min is te bereiken. Achter het restaurant gaat het gemoedelijk bergopwaarts. In relatief korte tijd zal er 250 hoogtemeters moeten worden overwonnen, om bij het bergmeertje te komen. Afwisselend over glooiende hellingen, dan weer een steil stukje, bereiken we in de aangegeven tijd Louché. Het bergdorpje, 30 hoogtemeters onder Lac Bleu telt één woonhuis (Le Petit Chalet de Louché) en een aantal vee-schuren. Na het maken van de enkele foto’s bereiken we Lac Bleu.

 

• Lac Bleu

Het bergmeertje is gelegen op een betoverende locatie, omgeven door lariksen, dennenbomen en vele picknickbanken. Iets boven het wateroppervlak van het bergmeertje ontspringt een bron die het meertje sijpelend voedt. Vanaf hier hebben we ook een prachtig uitzicht op de bergtoppen van het Val d’ Arolla, met Dent de Perroc (3675m), Pointe des Genevois (3677m), Pointe de Tsalion (3512m, Dent de Tsalion (3589m en Aiquille de La Tsa (3668m). Terug gaat het over hetzelfde wandelpad en na een half uurtje bereiken we La Gouille, gelegen aan de doorgaande weg.

Cabane des Aiguilles Rouges (2810m), Cabane de la Tsa (2607 m), Cabane des Vignettes (3158m), Cabane de Bertol (3311m), Refuge des Bouquetins (2980m) en Cab. Becs de Bosson (2985m) zijn berghutten gelegen in deze omgeving, waarvan Cab. Becs de Bosson ook vanuit het Anniviersdal is te bereiken.

• Kapel Barrage de la Grande Dixence

Aan het eind van Val d’Hérémence staat de hoogste stuwdam van Europa (285m). Het Val de Hérémence eindigt hier dan ook bij de stuwdam, Barrage de la Grande Dixence. (Ook wel Val de Dix genaamd). In de zomermaanden kunnen liefhebbers een rondleiding krijgen in het binnenste gedeelte van deze enorme, indrukwekkende stuwdamwand. Het stuwmeer is omgeven door bergen. Voor de stuwmuur staat de kapel van de heilige Jean-Baptiste. De kapel werd in 1931-1935 in opdracht van de toenmalige ingenieur en directeur van “La Dixence” gebouwd.

In het zuiden kijken we tegen de Mont Blanc de Cheilon (3870m) en de Pigne d’Arolla (3796m) aan. In het westen staat de 3336m hoge Rosablanche en in het oosten Les Aiguilles Rouges (3646m).

• Barrage de la Grande Dixence

Een kabelbaan gaat van het hotel/restaurant aan de voet van de stuwdam naar het hoger gelegen bergmeer. Van daaruit kan men wandelend langs de westoever van het stuwmeer Lac des Dix, naar de Cabane des Dix (2928m), een berghut aan de voet van de Mont Blanc de Cheilon (3870m). Cabane de Prafleurie (2624 m), Cab. De La Barmaz (2458m), en Refuge Igloo des Pantalons Blancs(3280m) zijn andere berghutten in deze omgeving, waarvan de eerste twee vrij eenvoudig zijn te bereiken. De eenvoudigst te bereiken hut in dit gebied is de Cabane de Prafleurie, dit bleek echter geen optie te zijn volgens de informatie die we kregen bij de kabelbaan. In het gebied is afgelopen winter veel sneeuw gevallen waardoor er zelfs in de tunnels nog sneeuw en ijs aanwezig is  medio half juni.

Maar ik kan wel een ander reden bedenken om toch naar boven te gaan om de enorme stuwdam nader te bekijken. Je kunt eigenlijk niet in deze regio verblijven zonder dit imposante bouwwerk bezocht te hebben. Het is een staaltje moderne technologie, gelegen in een prachtige omgeving, tussen de hoge bergtoppen van de Alpen. Het is de zwaarste, maar tevens ook een van de grootste dammen ter wereld. De enorme betonmassa van 6.000.000m3 houdt maar liefst 400 miljoen m3 water tegen en de turbines in de dam produceren jaarlijks maar liefst 2000 Miljoen KWh. Aan de voet is de dam 200m breed, boven maar 15m en het heeft een hoogte van maar liefst 285m.

• Tunnels Lac des Dix

Met de cabinelift bereiken we de top van de Barrage de la Dixence (2365m), we  maken enige foto’s en wandelen aan de rechterzijde van de stuwdam richting de gletsjer. Door een aantal tunnels bereiken we inderdaad over sneeuwhopen, liggend voor de tunnel in- en uitgangen, een desolate vallei. De bewolking hing laag en in de loop van de dag gaven ze regen aan. Geen gebied om bijzondere activiteiten te ondernemen, maar het is op het eerste oog zeker de moeite waard om het nog eens over te doen in een ander jaargetijde.

• Cab. de la Barmaz

We besluiten om nog een eindje door te wandelen en bereiken niet veel later La Barma (2390m). Iets hoger zien we de Cabane de la Barmaz (2458m) met op de bergrug boven de hut steenbokken over de bergkam. We wandelen naar de Cabana de la Barmaz en nuttigen hier onze meegebrachte lunch. Voor de zekerheid kijken we of de berghut toegankelijk is, we maken er een foto en blijven buiten aan de picknicktafel zitten en genieten van de omgeving.

 

 

• Steenbokken

Beetje bij beetje zien we de steenbokken richting de hut wandelen, zullen ze ons nog niet opgemerkt hebben? Plotseling beginnen 4 steenbokken met elkaar te vechten, ze stoten hun hoorns tegen elkaar aan en  hier en daar vallen rake klappen, het geklap van de horens galmt door het hele gebied. Na het maken van een aantal prachtige foto’s kan onze dag niet meer stuk. Dat we geen heldere dag hebben gehad deert ons niet meer, we waren getuige van een mooi tafereel dat niet iedereen zomaar ziet.

We besluiten om na de middag terug te wandelen richting stuwmeer, we  passeren de Torrent de la Barma en maken onderweg nog een aantal foto’s. Het is inmiddels zachtjes begonnen te regenen bij de stuwdam. De eerst volgende kabelbaan is dan ook voor ons richting het dalstation en we hebben al besloten dat we hier zeker nog een keer terugkomen.

BISSE SALINS & BISSE DE BAAR

• kapel Beuson

Beide bisses beginnen of eindigen, het is maar hoe je het bekijkt, in Beuson, het dorpje in de haarspeldbocht, aan de doorgaande weg van Sion naar Nendaz. De kapel in het dorp werd in 1783 na wederopbouw geweid aan St. Bernard van Menthon en St-Agathe. Aan de doorgaande weg tegenover de kapel staan beide wandelingen aangegeven. We besluiten om eerst Bisse de Salins te wandelen, langs de kerk gaat het 200 hoogtemeters bergopwaarts over een afstand van nog geen kilometer, dat wordt dus een stevig stukje klimmen.

• Beuson

Door het dorp wandelend komen we nog een aantal oude woningen tegen met oude ornamenten en symbolen. Verder wandelen we langs het voetbalveld en passeren de rijbaan, vervolgens wandelen we het laatste stukje bergopwaarts tot we bij de volgende nog hoger gelegen rijbaan komen, waar de bisse om de hoek staat aangegeven. Het beginpunt is snel gevonden, dat is bij iedere bisse in deze omgeving hetzelfde,  alleen de naam op de blokken geeft aan om welke bisse het gaat.

• Bisse Salins

Bisse de Salins werd aangelegd in 1435, is ruim 12 km lang en ontspringt op een hoogte van bijna 1200m uit de Printse. Hij bevloeit de weiden, abrikozenboomgaarden en frambozenstruiken van Beuson, Le Bioley en Salins. Gemoedelijk wandelen we langs het klaterend beekje en komen we al vrij snel een aftakking van de bisse tegen.

• Bisse Salins

Plotseling is het stil, het water verdwijnt uit ons zichtveld en wordt door een buis verder onder de grond geleid. Na enkele honderden meters komt de bisse weer tevoorschijn, waar na een waterval met denderend geweld, een volgende aftakking volgt. Over vlonders en langs steile rotswanden vervolgen we de wandelroute.  De beide bisse wandelingen samen staan volgens de VVV-brochure aangegeven voor 4.00 uur. Dat we halverwege de  route al merkten dat er iets niet klopt met de aangegeven tijd, was duidelijk. Maar de dag is nog lang en vol goede moed wandelen we verder, bij de splitsing naar Veysonnaz  gaan we rechtdoor en blijven de aanwijzing Bisse de Salins volgen.

• Bisse Salins

Dan bereiken we een aquaduct, Bisse de Salins wordt over de bergbeek en waterval de L’Ogeintse geleid. Vervolgens bereiken we Crête de Clèbes waar we een weidse blik op Beuson hebben. Hier bevinden we ons ook op de warmste hellingen, waar duindoornen groeien en de weilanden geel gekleurd zijn. Een volgend aftakking kondigt zich even later aan, na de bocht wandelen we het Nendaz dal uit en hebben dan zicht op het Rhônedal.

• Bisse Salins

De bisse loopt hier door meters lange stalen bakken en wordt vervolgens weer door buizen onder de grond geleid. Vervolgens passeren we een gemeentegrens, we verlaten de gemeente Sion en vervolgen de bisse in de gemeente Veysonnaz. Wij passeren de rijbaan en wandelen bij de volgende aanwijzing richting Salins, de bisse staat rechtdoor aangegeven maar zal bij La Vernaz, het volgende dorp eindigen. Wij willen via Bisse de Baar terug wandelen naar Beuson omdat de auto daar geparkeerd staat.

• Paddenstoel

De afdaling naar Salins is steil en via Couvert du Clourot (een prachtige BBQ plaats) wandelen we Salins binnen. Ook hebben we oog voor de natuur en dat er grote paddenstoelen bestonden wisten we al , maar reuzen paddenstoelen! De aanwijzing Bisse de Baar is snel gevonden en door Salins kondigt het volgend dorp zich al weer aan, Pravidondaz. Langs de kerk wandelen we ook hier door het dorp en slaan linksaf, niet veel later verdwijnen we  tussen de abrikozenboomgaarden.

• Bisse de Baar

Bisse de Baar wordt hoofdzakelijk door middel van stalen bakken door de abrikozenboomgaard geleid, en  kent nog enkele aftakkingen. Bisse de Baar meet ruim 11 km en staat volgens die ene aanwijzing 3 uur aangegeven. Ook deze bisse start tegenover de kapel in Beuson, maar kan ook gecombineerd worden met Bisse Salins. Bisse de Baar start in precies de tegenovergestelde richting in Beuson, hier wandelt men dan bergafwaarts richting Brignon. In Pravidondaz staat Beuson nog 1.35 uur aangegeven hetgeen betekent dat de wandeltijden in het VVV boekje niet kloppen en de wandeltijden op de bisse wandelkaart beter overeenkomen.

• Baar Bisse de Baar

Zodra we de abrikozenboomgaarden uitkomen, gaat het even fout, het wandelbordje staat niet de goede richting op, de bisse gaat bergopwaarts verder en niet richting het dorp Baar dat naar beneden staat aangegeven. Deze fout hadden we snel gevonden en we zijn omgekeerd en hebben de route bergopwaarts vervolgd. Daar stond in de volgende bocht de bisse weer aangegeven en  dan kijken we nog even verbaasd achterom. De volgende aftakking dient zich aan, uit alle buizen stroomt water en door een steile watergoot tegen de bergwand dendert het water naar beneden. Vervolgens wandelen we gemoedelijk stroomopwaarts langs Bisse de Baar, ook de flora en fauna worden niet vergeten.

• Rijbaan Sion-Nendaz

Langs de boerderij waar ze eigen gekweekte- en gemaakte producten verkopen passeren we de doorgaande weg Sion-Nendaz. De bisse wordt door buizen onder de weg doorgeleid en komt aan de andere zijde weer tevoorschijn. Vervolgens naderen we Brignon waar we nog even een blik richting het dal werpen. Over het erf en door boerderij Pramenau wandelen we het dorp binnen, de route begint merkbaar te stijgen, zoals zovele bergwandelingen of huttentochten zit het venijn in de staart. Er zullen nog een kleine 200 hoogtemeters afgelegd moeten worden van de boerderij tot Breuson.

• Brignon Ruine Chateau

We nemen nog een foto van Brignon en staan plotseling oog in oog met restaurant Chateau. Op onze wandelkaart staat Ruïne du Château aangegeven maar waar we ook een doorgang zoeken langs het restaurant, nergens een ruïne te bekennen, deze zal waarschijnlijk enkel en alleen via het restaurant te bereiken zijn. Wij doen verder geen moeite en wandelen vrolijk richting Breuson waar de auto meer dan 6 uur op ons heeft staan wachten. Een stevige wandeling, niet moeilijk of gevaarlijk, maar met ruim 20 km een behoorlijke afstand, bovendien moest er ruim 600 hoogtemeters geklommen worden. Al met al een leuke maar lange wandeldag.

BISSE DU MILIEU & BISSE VIEUX

• Bisse du Milieu/Haut Nendaz

Haute Nendaz is gelegen op een zonneterras boven het Rhônedal op een hoogte tussen 1300m en 1500m.’s Winters is het één van de grootste skigebieden van Europa, Les 4 Vallées. ‘s Zomers het vakantieoord van mountainbikers en wandelaars. Het wandelpadennet rondom Nendaz meet ruim 250 kilometer en gaat vanuit het dorp door boomgaarden, langs bisses (ook wel suonen genaamd) tot aan de hoge Alpen. De irrigatiekanalen (bisses/suonen) zijn al eeuwen geleden door boeren aangelegd om hun landerijen te bevloeien in droge tijden. Vanuit het dorp zijn een aantal bisse-wandelingen gemarkeerd en eventueel meerdere  te combineren, afhankelijk van de conditie en hoe lang men wil wandelen. Bisse du Milieu en Bisse Vieux vormen samen een kleine 15 km en zijn goed te combineren. Bij de plaatselijke VVV in het dorp staan de bisses of suonen  aangegeven. Even later wandelen we gemoedelijk langs het klaterde beekje richting het zuiden. Passeren een aantal gehuchten en kapellen, waaronder de Theresa-kapel in Bleusy.

• Kapel Le Bleusy

Aan het eind van Bisse du Milieu wandelen we Planchouet binnen. Bisse du Milieu, aangelegd in 1700, is 5 km lang en ontspringt op een hoogte van 1440m uit de Printse. Langs de kapel en restaurants passeren we de Printse en wandelen naar de volgende iets hoger gelegen Bisse Vieux, die ons terug zal leiden naar Haute Nendaz. Bisse Vieux werd in 1658 aangelegd en ontspringt op een hoogt van 1560m uit de Printse, deze bisse is 7 km lang en dient net als de ander bisse voor het bevloeien van de landerijen, met abrikozen en frambozen rondom Haut Nendaz. Nendaz, dat ook tegenwoordig nog een van de grootste frambozen- en abrikozenproductie van Zwitserland heeft en het grootste nog actieve netwerk aan suonen. Langs dit netwerk lopen fantastische wandelpaden die met name voor gezinnen en genotwandelaars geschikt zijn, omdat er nagenoeg geen noemenswaardige hellingen en afdalingen in voorkomen.

• Bisse Vieux

Langs de Bisse Vieux (oude bisse), voert de romantische waterweg uiteindelijk na 4 uur wandelen, terug naar de “hoofdstad van de alpenhoorn”: hieraan is in Nendaz 's zomers een internationaal festival gewijd. Tot de gemeente Nendaz hoort ook Siviez, acht kilometer naar het zuiden in het Val d`Nendaz, ook wel “Super Nendaz” genaamd. Hier brengen in de winter de kabelbanen de skiërs tot de hoogste toppen rondom Nendaz, zoals Mont Fort op 3300m.

HAUTE-NENDAZ-TRACOUET-CABANE DE BALAVAUX-PRARION-CHALET ALPES-PRA DA DZEU-HAUTE-NENDAZ

• Dalstation Tracouet Haute-Nendaz

Rond de klok van negenen arriveren we bij het dalstation van de kabelbaan naar Tracouet in Haute-Nendaz, gelegen op een hoogte van 1365m. Niet veel later zweven we richting Tracouet, waar we de omgeving fotograferen en over de skihelling richting het bergmeer Lac Noir wandelen. Hier volgen we de aanwijzing Balavaux. De enorme lariksbomen vallen ons gelijk op, bomen van deze omvang zien we zelden.  Voor het twaalf kilometer lange traject staat ruim drie uur aangegeven en loopt zowel langs de voormalige bisse- als de nog werkende Bisse de Saxon. De totale lengte van Bisse de Saxon bedraagt 32 km en is hiermee de langste suone/bisse van kanton Wallis en Europa. De bisse dateert uit 1863 en ontspringt uit de La Printse op 1850m boven Siviez. Pas in 1876 werd er water door de bisse geleid, die tot 1964 in bedrijf bleef. In 1999 werd er de vereniging “Garde du Bisse” in het leven geroepen, om het voormalige historische waterkanaal weer tot leven te roepen. Door het lariksbos en over de alp bereiken we Cabane de Balavaux.

• Cabane de Balavaux

Half september is de boel al afgesloten, waarschijnlijk wegens te weinig klandizie. Een mistbank belemmert ons bijna het zicht op de hut maar deze is even later al weer verdwenen, helder zal het deze dag wel niet worden maar tot dusver klagen we niet. Er zit niets anders op dan over de  Balavaux alp, richting Prarion/Chalet Alpes te wandelen, die hopelijk wel open is. De wandelroute over de alp gaat langs de oudste en machtigste lariksbomen van Europa. Op informatieborden langs de wandelroute bleek dat er meer dan 250 van deze bosreuzen staan, die 300-800 jaar oud blijken te zijn en dat er bovendien bomen zijn met een omtrek van twaalf meter. Wij nemen het voor kennisgeving aan maken een aantal foto’s van de omgeving en bereiken niet veel later Le Grenier. Over de alm bereiken we Prarion dat we al een poosje in het vizier hadden, Chalet des Alpes bleek open en na iets genuttigd te hebben vervolgen we de wandeling. Langs het chalet wandelen we langs de rijbaan naar beneden en volgen de wandelroute Ancien Bisse du Saxon. Iets boven La Dzora staat de bisse aangegeven en we wandelen langs de droge bisse “stroomopwaarts” richting Haute-Nendaz.

• Pra da Dzeu, Auberge des Grettaux

Na Pra da Dzeu ontvangt de bisse weer water en zijn er weer “bruggen” en “viaducten” die gepasseerd dienen te worden. De regenjassen moeten aan en  iets later bereiken we de stenen van Dzèrjonne, ontstaan als gevolg van een aardverschuiving duizenden jaren geleden. De vlekken op de stenen zijn organismen, die uit een verbinding van paddenstoelen en algen zijn ontstaan. Ze groeien zeer langzaam en enkel op kalkarm kiezelgesteente. Over de brug boven Pracondu bereiken we, nadat we eerst onder de cabinebaan zijn doorgelopen een afslag die we blijven volgen tot Haute-Nendaz. Buvette Chez Dom zien we aangegeven bij Tsâblo Plan maar we negeren het, want er moeten nog een behoorlijk aantal hoogtemeters worden gedaald. Enige tijd later doorkruisen we Bisse du Milieu en wandelen we over de skipiste langs de kabelbaan naar de parkeerplaats in Haute-Nendaz.

• Siviez

Val d'Nendaz, het stroomdal van de Printse, is de 3e en laatste vallei onder Sion. Zowel voor wandelaars als mountainbikers een ideale omgevingen, vrij eenvoudig vanuit Veysonnaz/Haute-Nendaz wandelend of fietsend te bereiken.

Siviez het uiterste zuiden van het dal is met de auto te bereiken, vanwaar we wandelend naar het stuwmeer Cleuson kunnen wandelen. Lac de Cleuson gelegen op 2186m is rondom te wandelen en staat 1.30 uur aangegeven vanaf Siviez.

De vele kabelbanen in deze omgeving zijn enkel en alleen voor de wintersport, de enorme parkeerplaats en vele hotels zijn zomers dan ook praktisch leeg. Aan het eind van het stuwmeer is Cabane St-Laurent (2485m) nog een kleine 300 hoogtemeters klimmen. Op de terugweg hebben we een mooi uitzicht op Sion.

• Wandelroute langs de stuwdam

De stuwdam werd rond de jaren 50 van de vorige eeuw gebouwd en staat in verbinding met het grootste stuwmeer Grande Dixence. Het water van Grande Dixence wordt verder geleid door schachten en drijft de turbines aan in Chandoline, Fionnay, Nendaz en Bieudron die vervolgens stroom op wekken. Barrage de Cleuson, heeft een hoogte van 87m, heeft onder een voet van 80 meter breed, terwijl het op de stuwdammuur nog geen 6 meter breed is. De totale watermassa bedraagt maar liefst 20 miljoen m³. De totale lengte is 420m en er is 405.000m³ beton in de stuwdam verwerkt. De bouw van de stuwdam heeft ook mensenlevens gekost zij worden herdacht in het kerkje St-Barthélémy, aan de stuwdam. Een wandeling rondom Lac de Cleuson vergt een kleine 2 uur. De berghut Cabane St-Laurent staat onder berghutten op deze website beschreven.

• Siviez

In het uiterste zuiden van Val Nendaz ligt op 1733m Siviez ook wel Super Nendaz genoemd. Het is ruim 20 km rijden vanuit Sion. Het is ons uitgangspunt vandaag voor een leuke wandeling naar Lac Cleuson. Zaten we dit voorjaar via Verbier ook al in dit gebied, nu doen we het nog eens lichtjes over maar dan vanuit Siviez. De kabelbaanticket voor de 4 Vallées (4 dalen) is vandaag slechts 10 CHF. En nu we er toch zijn passen we gewoon ons programma  aan en gaan eerst via Tortin 2050m naar Les Gentianes 2900m om vervolgens nog even een kijkje te nemen op Mont Fort 3330m. Van het uitzicht van Mont Fort verwachten we niet zoveel gezien de bewolking, maar het is toch leuk om hetzelfde gebied nog eens te zien maar dan 3 maanden later. Vanuit een stoeltjeslift stappen we over in de cabinelift die ons vervolgens naar Gentianes zweeft. Op Gentianes maken we een aantal foto’s en zien dat de  gletsjer in een pulpmassa is veranderd ten opzichte van 3 maanden terug (juni) dit jaar. We zijn blij dat we in juni naar Ref. de Tortin zijn gelopen, nu is er in de pulpsneeuw geen doorkomen aan. Aangekomen op Mont Fort komt onze verwachting uit, hier zitten we inderdaad  in de mist en kunnen niets zien. Bewijst maar weer eens dat het geen zin heeft om bij bewolking naar zo’n hoogte te gaan, zeker wanneer je de volle prijs voor een kaartje moet betalen. Nu is het enkel en alleen een verloren uurtje en we vallen ons er geen buil aan voor die 10 frank.

• Tortin

Met de volgende kabelbaan gaan we weer terug naar Tortin waar we onze wandeling naar Lac de Cleuson beginnen. We wandelen gemoedelijk langs de Prinste en de enorme alpboerderij op Tortin, Ouché is de volgende afslag waar Cleuson nog 40 minuten staat aangegeven. Steil gaat het bergopwaarts, dan  volgt een gemakkelijker gedeelte en vlak bij de stuwdam gaan we weer steil omhoog. Dan staan we oog in oog met het witte kerkje, St-Barthélémy, aan het meer van Cleuson. Het meer ligt op een hoogte van 2186m boven de zeespiegel en wordt doorkruist door de rivier La Prinste dat uiteindelijk bij Aproz uitmondt in de Rhône. Op de Grand Mont Calme (3205m) is halverwege september de eerste sneeuw gevallen. Bij het meer maken we nog enkele foto’s en besluiten om hier later in onze vakantie nogmaals terug te komen. Aan de andere zijde van de stuwdam verlaten we het bergmeer en wandelen  over de rijbaan naar Siviez, een aantal tunnels volgen en het weggetje van steenslag maakt plaats voor asfalt en na een klein twee uur bereiken we Siviez. Daar kijken we  terug op een leuke dag. Op de doorgaande weg in het Rhônedal vervolgen we de route richting West-Wallis en Vaud, beschreven onder West-Wallis/Vaud (Riddes-Genève).