HISTORISCHER WANDERPARADIES IN GISWIL
ROUTE 2: GROSSTEIL
Liepen we acht jaar geleden het eerste gedeelte van de Historischer Wanderparadies in Giswil, nu we weer in de omgeving zijn wandelen we het tweede deel genaamd Grossteil. Grossteil is gelegen op een idyllische locatie aan de zuidelijke oever van de Sarnersee in het noordelijke deel van het dorp Giswil. Grossteil is de grootst verspreide nederzetting in kanton Obwalden, een echt centrum ontbreekt. Na de bouw van de kapel heeft zich hier een kleine centrum gevormd, Chappälädörfli. Het had een herberg waarin ook kruidenierswaren konden worden gekocht, zodat de mensen als ze ‘s zondags uit de kerk kwamen gelijk hun boodschappen mee konden nemen. Een groot deel bestaat uit relatief dicht opeenstaande bebouwing. Zoals Schribersmatt met de schoolgebouwen en sportfaciliteiten, daaromheen een groot verspreide nederzetting. Aan de Sarnersee ligt Camping Giswil, daar waar de Steinibach de Sarnersee instroomt. Wij rijden via de rotonde richting de Antonius kapel en parkeren hier onze auto, Chappälädörfli staat op een informatie bord aangegeven. We lezen het verhaal en wandelen richting de parochiekerk die in 1607 werd gebouwd. De Antonius kapel is voor een groot deel herbouwd in 1743 in Barokke stijl. In 1872 werd de toren verhoogd, gevolgd door een renovatie van de kapel van 1938 tot 1940.
Naast de kerk staat de historische wandelweg deel 2 goed aangegeven.
Tegenover de kerk staat een boerderij uit 1677 en een kaas-hut (Spycher) uit 1822. De Spycher is verbonden met het woonhuis. Vijfhonderd meter verder is de volgende nederzetting, Rüti, waar woonhuizen staan uit 1615 en 1616.
Langs de Rütibach genieten we van het prachtige weer en mooie bouwwerken. Her en der staan er links en rechts van de route historische woningen, jammer genoeg niet allemaal in loopvolgorde. Dan wandelen we voor de bocht linksaf richting Sagematten en Sommerweid, waar een oude gietijzeren pomp te bewonderen is.
Elke woning die niet aan een beek of riviertje lag had vroeger een zwingelpomp op het erf voor de watervoorziening. Deze waterpompen werden naar gelang de waterstand tot wel 15 meter diep geslagen. De schacht is een bouwwerk op zich, de ronde kiezelstenen zijn uit 15 meter diepte opgetrokken met een doorsnee van nog geen meter en dat in de 19e eeuw. Wie doet ze dat heden ten dage na? Deze pomp dateert uit 1945 en werd in 2004 gerestaureerd, daarvoor (zo ook bij deze woning) bestonden er enkel houten zwingelpompen.
Op de kruising waar Rosenbach en Rufibach samenkomen wandelen we rechtdoor bergopwaarts over het erf van de voor ons staande boerderij op Sommerweid. Na de boerderij volgt een korte maar steile klim over de alm, daarna passeren we de Rufibach. Dan is het even zoeken, het gras staat hoog en van een pad is geen sprake.
We wandelen dan maar richting de woningen en wandelen voorbij de oudste Spycher in dit gebied dat werd gebouwd in 1608. De Spychers werden vroeger vooral gebruikt om kaas en granen in op te slaan. Vele Spychers dienen nu als opslag, of worden omgebouwd tot woning.
Vervolgens wandelen we dezelfde weg terug, slaan linksaf bij Bünten en wandelen via Feld en Juch richting de parochiekerk. Diegene die denkt dat de wandeling hier eindigt komt bedrogen uit. De wandelroute maakt na het ijzeren kruis een bocht naar links waar we de volgende 10 woningen zullen aantreffen en zoals altijd het venijn zit hem ook hier in de staart. Het Juchkreuz zoals dit eenvoudig stalenbuizenkruis wordt aangeduid werd in 1911 geplaatst ter nagedachtenis van de verwoestende werking van de overstroming op 8 augustus 1902. Deze plek werd door de woeste Rütibach ongemoeid gelaten, vandaar het kruis.. We passeren de hoofdrijbaan en wandelen richting Spechtsbrenden, waar meerdere oude woningen staan, zoals het huis grotendeels vervaardigd van houtsingels uit 1467.
Iets verder in Hirsgärtli staat een nagebouwde Sodbrunnen, hetgeen neerkomt op een soort houten hevelpomp geheel uit verschillende soorten hout vervaardigd. Een beschrijving en de werking ervan staat naast de pomp aangegeven en zullen we hier verder niet bespreken. Het grondwaterniveau is hier slechts 2m diep terwijl de pomp het kraakhelder water van 3m haalt. Een nadeel van deze pomp is dat hij tijdens de wintermaanden geheel van zijn water moet worden ontdaan. Aan het eind van de wandelroute zien we kleine schuren staan dit zijn z.g. droogschuren die hoofdzakelijk bij de grootgrondbezitters stonden. Dan bereiken we de parochiekerk en kijken we terug op een geslaagde wandeling.
