Berghutten Zwitserland

Voor bergfanaten en zon aanbidders bent u in het Zwitserse Wallis op de juiste plek. Prachtig natuurschoon met betoverende rondwandelingen, vele thermale baden, langste gletsjer van Europa, ruim 40 vierduizenders, "waaronder de Matterhorn" en schitterende bergmeren kun je allemaal in dit kanton vinden. Het kanton Wallis, het derde in grootte na Graubunden en Bern, wordt gevormd door het brede dal van de Rhône, die zowel aan de warme noord- als de zuidhellingen wordt begrensd door de hoogste bergen van Zwitserland. Het Rhônedal is ca. 120 km. lang en staat ook bekend om zijn talloze zijdalen. bekende zijdalen zijn: Binndal, Lötschendal, Matterdal (Zermatt), het Saasdal (met het wonderschone Saas-Fee) en het dal van de Dala (Leukerbad). Oude volksgebruiken in prachtige klederdracht zijn in dit gebied nog steeds een traditie. Oberwallis of Haut-Valais, zoals Oost-Wallis door zijn bewoners wordt genoemd is het rijk van de bergen: de toppers bevinden zich in deze regio. De Dufourspitze 4634m, tevens de hoogste top van Zwitserland, de Dom 4545m, de Matterhorn 4478m en de Weisshorn 4506m zijn enkele bekende toppen in de Walliser Alpen. Het Oberwallis gebied strekt zich uit van Gletsch (Rhônegletscher) tot aan Leuk, door de vele informatie over dit gebied is Oost-Wallis verdeeld in twee delen. Oost-Wallis 1 van Oberwald t/m Fiesch en Oost-Wallis 2  van Brig t/m Leuk-Susten.

• Brig Stockalperschloss

De naam Brig komt van Briva, wat brug betekend, omdat er herhaaldelijk nieuwe bruggen moesten worden gebouwd over de onbetrouwbare bergbeek Saltina. Brig is de hoofdstad van het Duitstalige Wallis en een belangrijk knooppunt van treinverkeer naar Italië en de andere kantons in Zwitserland. Brig ligt ook op de route van de beroemde Glacier-Express die Zermatt met St. Moritz verbindt.

Het treinstation ligt aan de voet van de Simplon- en Lötschbergtunnel. In de oude binnenstad van Brig staat nog het oude Stockalperschloss. Het barokke paleis Stockalperschloss (met tuin) werd in 1658-1678 gebouwd door Kaspar Jodok von Stockalper van Thurm. De handelsmagnaat verdiende in de 17e eeuw een vermogen met zout, zijde en andere handelswaren over het door hem verbrede muilezel pad over de Simplonpass. De tuin werd in 1956-57 gerestaureerd, het mooie geheel staat onder monumentenzorg. De oude binnenstad met bedevaartkerk, Sebastianskapel en gezellige cafés nodigt uit tot vertoeven. Winkelen kan men in de altijd levendige Bahnhofstrasse. Brig is een uitstekend uitgangspunt voor een vakantie in de Walliser Alpen. In de omgeving zijn er tal van wandelmogelijkheden in het fascinerende Rothwald of  het UNESCO-werelderfgoed; de Aletschgletscher. De Lötschberg-Südrampe is een bergwandeling op de hete zuidelijke helling langs de Lötschbergspoorlijn, een interessante panoramawandeling. Op de Belalp kun je gebruik maken van de langste stoeltjeslift van Zwitserland. Vanuit Brig gaat de weg sterk stijgend naar de Ganterbrücke op de Simplonpass, beschreven onder Simplonpass/Nufenenpass.

• Knekelhuis

Naters is een gemeente in het kanton Wallis en maakt deel uit van het district Brig. Brig ligt aan de zuidkant van de Rhône en Naters aan de noordkant. De kerk in Naters dateert uit 1675 en werd in dat jaar ter ere van Hl. Mauritius ingewijd. De pastorie naast de kerk werd in 1461 verbonden met de naast gelegen woontoren, daterend uit de 12e eeuw. In de 19e eeuw werd het gerenoveerd en staat thans onder monumentenzorg. In het “Beinhaus” knekelhuis achter de kerk zijn honderden schedels opgestapeld, wat op “lugubere” wijze de functie van een knekelhuis uitbeeldt. De tekst boven het kruis in het knekelhuis is: Was ihr seid / das waren wir - Was wir sind / das werdet ihr. Vertaald: Wat jullie zijn / waren wij - Wat wij zijn / worden jullie. Langs het knekelhuis wandelen we verder door het dorp en fotograferen nog een aantal prachtige zwart geblakerde huizen op deze zonnige helling. Het “Krämerhaus” dateert uit 1508. Verder gaat het bergopwaarts langs een prachtige waterval richting Blatten.

• Blatten

In Blatten (bij Naters), onderdeel van de gemeente Naters, zijn er in de loop der jaren heel wat vakantiehuisjes bijgebouwd, de oude dorpskern is hierdoor gelukkig niet veranderd. Blatten is een uitgangspunt voor vele wandelingen. Vanuit Blatten gaat een kabelbaan naar het hoger gelegen Belalp. Vanuit Belalp (per kabelbaan of korte wandeling te bereiken) ziet men een van de mooiste panorama's in Wallis. De Aletschgletscher, ruim 23 km lang, domineert hier het uitzicht. Vanuit Belalp worden gletsjerwandeltochten (onder begeleiding) georganiseerd, onder andere naar het aan de overzijde van de gletsjer gelegen Riederalp, dat thans ook via de hangbrug is te bereiken. (zie elders op de site). In de wintermaanden is het een skigebied met vele pistes, waarvan er zelfs een door een tunnel (met kunstmatig aangebrachte sneeuw) gaat. Een wandeling door de oude dorpskern van Blatten, gelegen op 1327m, levert mooie plaatjes op. De Theodulskapelle dateert uit de 17e eeuw, in de klokkentoren zijn balken daterend uit 1645. Een fraaie wandeling vanuit Blatten (bij Brig) voert door de Massaschlucht, de kloof waardoor het smeltwater van de Aletschgletsjer naar de Rhône stroomt. Vanuit het dalstation Blatten-Belalp moet men dan de bewegwijzering “Massaweg” volgen, na ca. 200m verlaat men de straat en door het prachtige natuurreservaat gaat het dan naar de Gebidumbrücke, hier begint de wandeling door de Massaschlucht. De enorme Gebidumdam (waarachter het smeltwater en de stuwmeer zich bevindt van de Aletschgletscher) beschermt ook de onderliggende dorpen.

HOHTENN-AUSERBERG

De wandelklassieker van de Lötschberger Südrampe (Hohtenn-Auserberg), over de Ausserberg en Eggerberg, verrast en fascineert een ieder. De spectaculaire bouwwerken van tunnels en bruggen maken de wandelklassieker bovendien ook nog architectonisch. Deze middelzware wandeling kent een stijgingspercentage van ca. 350 hoogtemeters en een dalingspercentage van ca. 600 hoogtemeters. De wandeltijd staat in een kleine 6 uur aangegeven, maar door de vele foto’s die gemaakt gaan worden, kunnen we er rustig een uurtje bijtellen. De hoogtewandeling begint bij het treinstation in Hohtenn en gaat via Ramerchumma-Ausserberg-Baltschiedertal-Eggerberg naar Lalden. Sinds 6 september 2013 is er ter ere van het 100 jarig bestaan van de Lötschbergbahnen een verlenging van het traject bijgekomen n.l. van Lalden via Mundbach – Naters naar Brig. De totale lengte van het traject is hiermee op 27 km gekomen en staat aangegeven als 8.20 uur. Treinstations zijn er in Lalden, Ausserberg, Eggerberg, Brig en Hohtenn. Bij deze haltes moet men aangeven dat de trein moet stoppen als men mee wil d.m.v. het indrukken van de knop ”halt auf verlangen” op het station. In de trein is dat ook het geval. De wandelklassieker kan op deze manier ook in verschillende etappes gewandeld worden n.l.:

Hohtenn-Ausserberg = 3.30 uur
Hohtenn-Eggerberg = 5.00 uur
Hohtenn-Lalden = 5.40 uur
Hohtenn-Brig = 8.20 uur

• Bietschtalbrucke

Tussen Rarnerchumma en Riedgarto heeft men bovendien de mogelijkheid om het traject 35 minuten in te korten, door over de spectaculaire Bietschtal-spoorbaanviaduct te wandelen i.p.v. door het Bietschtal. Tijdens de wandeling hebben we een weids uitzicht over het Rhônedal. Treinfanaten komen hier minder aan hun trekken door de aanleg van de Lötschberg-Basistunnel. De Lötschberg-Basistunnel werd 9 december 2007 in gebruik genomen, hierdoor is het treinverkeer op dit traject behoorlijk afgenomen. De meeste goederentreinen verdwijnen voor St.German al in de ondergrondse tunnel door het zuidportaal van de Lötschberger-Basistunnel en komen er bij Frutigen weer uit. Het is tot op heden de langste landtunnel ter wereld. De BLS, Bern Lötschberg Simplonbahn ontsluit het Berner-Oberland met Wallis en werd in 1913 in gebruik genomen. De wandelklassieker is zelden echt steil, veelal wandelen we langs de spoorlijn of één van de vele suonen (bisses), de veelal oude irrigatiekanalen. Deze spectaculaire en veelal oude suonen zorgen ervoor dat de bewoners hier op deze warme hellingen een vorm van bestaan kunnen opbouwen, want we begeven ons hier in het regenarmste gedeelte van Zwitserland, waar water van levensbelang is. De suonen die we tegen komen op dit traject zijn: Grossa Suon, Manera Suon, Undra Suon, Laldneri Suon en de Driestneri Suon.

• Luogelkinviaduct

Vanuit Hohtenn dalen we over het asfaltpadje af en volgen de aanwijzing “Lötschberg Südrampe”. Na 5 minuten wandelen we het steile bergpaadje op, passeren de spoorlijn door een tunnel, wandelen langs de BLS spoorlijn, en bereiken het Luogelkinviaduct. De spoorbrug werd in 1910 gebouwd, is 50meter hoog, ligt 400m boven zeeniveau en heeft een lengte van 127m. We vervolgen de wandelroute en bereiken enige tijd later Lidu (1039m). Hier is ook een lager gelegen variant aangegeven om via een hangbrug de Jolibach te passeren naar Ausserberg. Onder Brägji komen beide wandelwegen weer samen. Wij blijven letterlijk en figuurlijk de leistenen aan de lijzijde volgen en bereiken via vele traptreden de Jolibach. Hier hebben we een prachtig uitzicht op Raron. Langs de Grossa Suone gaat het dan verder naar Rarnerchumma (1006m), waar het bij Chrüter Beizli goed toeven is. Hier hebben we een volgende variant in de wandelroute. Via de spoorbaanbrug of door het Bietschtal (+ 30 minuten) richting Riedgarto, beide wegen komen na de spoorbrug weer samen. Wij kiezen voor het Bietschtal en gaan voor het restaurant bergopwaarts, langs de suone en zwart geblakerde schuren van Ritzubode. Hoog boven het dal krijgen we zicht op de Bietschtalbrücke met Bietshorn. En als beide wegen na de brug samen komen moeten we nogal een stukje dalen.

• Wandelroute Lotschberger Sudrampe

Langs de goed gezekerde wandelroute, middels staalkabels, dalen we langs diepe afgronden en krijgen uiteindelijk een prachtig uitzicht op het viaduct. En met een beetje geluk of veel geduld zie je een trein voorbij razen die de ene tunnel uitkomt en de andere weer ingaat. De Bietschtalbrücke werd in 1912 gebouwd, heeft een lengte van 110m, staat 78m boven de kloof en 1000m boven zeeniveau. Tot in de jaren dertig werden ijzeren delen met klinknagels verbonden, in de Bietschtalbrücke zijn 125.000 klinknagels verwerkt. Aan de andere zijde van de brug vervolgen we de wandelroute naar Riedgarten, een mooi uitzichtpunt met picknickplaatsen, waar men wel uren kan zitten genieten. Een korte steile afdaling brengt ons langs de prachtige Manera Suone. Kort voor Ausserberg wandelen we over een steil en stenen wandelpad het dorp binnen. Diegene die verder gaan richting Lalden, blijven door het boven-dorp wandelen en volgen de aanwijzingen van de “Lötschberg Südrampe” wanneer je hier eindigt daal je richting treinstation, waar de trein je vervolgens terug brengt naar Hohtenn.

AUSERBERG-LALDEN

• Hangbrug Baltschiederviaduct

De Lötschberger-Südrampe (Auserberg-Lalden) staat 2.35 uur aangegeven, maar willen we Ausserberg met zijn historische zwartgeblakerde woningen en oude dorpskern beter leren kennen hebben we meer tijd nodig. Het is een prachtig dorp waar veel mooie foto’s gemaakt kunnen worden. We wandelen het dorp uit langs zwartgeblakerde huizen en schuren en blikken nog even terug naar het dorp. Langs de Theresia-Kapelle gaat het verder bergop, langs de Undra Suone richting het Baltschiedertal. Bij P.1046 splitst de wandelroute zich weer en hebben we een tweetal keuzes, door het Baltschiedertal + 40 minuten of steil naar beneden langs het Baltschiederviaduct en over de twee hangbruggen. Onze keuze valt op deze laatste en we dalen richting het Baltschiederviaduct en laten de suone voor wat het is. Zodra we bij het viaduct zijn wandelen we door de tunnels, over hangbruggen en langs watervallen naar de andere zijde van het Baltschiederviaduct waar beide wandelroutes weer samen komen. Het Baltschiedervduct heeft een lengte van 103m, is 54m hoog en staat 872m boven zeeniveau. Na de brug wandelen we verder en genieten van de natuur en niet veel later bereiken we Eggerberg. Het restaurant Eggerbergerstübli staat leeg, waarschijnlijk te weinig klandizie. We wandelen verder door het dorp en langs de spoorlijn. Zum Stadel (856m) is het volgende gehucht dat we passeren. Boven de druivenhellingen dalen we verder langs de Laldneri Suone en passeren de spoorlijn bij Lalden, door een tunnel. Vervolgens wandelen we langs het spoor en over het perron richting Naters/Brig. Diegene die hier willen eindigen kunnen de trein terugnemen en diegene die de nieuwe verlenging willen volgen, (06-09-2013 geopend) wandelen over het perron en volgen de aanwijzingen “Lötschberg Südrampe” richting Naters/Brig.

LALDEN-BRIG

• Wandelroute Lotschberger Sudrampe

De wandelklassieker Lötschberger Südrampe (Lalden-Brig) werd tijdens het jubileumjaar van de “Lötschbergbahn” op 6 september 2013 verlengd van Lalden naar Naters/Brig. Hiermee is de totale lengte van het wandeltraject op een kleine 30km gekomen en vergt het een wandeltijd van 8.20uur. Niet dat het gehele traject in één keer moet worden afgelegd, nee integendeel het leent zich uitstekend om het over meerder dagen te verdelen. Hadden we de vorige keer tot Lalden gewandeld, nu willen we het nieuwe traject verkennen. We parkeren de auto in de parkeergarage naast het treinstation, kopen een treinkaartje en rijden met de trein van de BLS naar Lalden. “Halt auf verlangen” hetgeen betekent dat je wel even moet aangeven dat je eruit wilt op dit station anders raast de trein het station voorbij. Dit geldt voor meerder stations op dit traject, let dus goed op. In Lalden verlaten we in oostelijke richting het perron en wandelen richting Naters-Brig. Hoog boven het Rhônedal wandelen we het eerste gedeelte langs de spoorlijn, afslag Brigerbad en Mund negeren we en wandelen rechtdoor. Ter hoogte van het Brigerbad wordt er weer een stukje geklommen over nieuw aangelegde trapstenen. Langs de huizen aan de Driesta hebben we ook nog even oog voor de natuur.

• Driestneri-Suone

Even later bereiken we de Driestneri Suone, tijdens droge dagen zijn ze deze droge hellingen hier behoorlijk aan het beregenen. Fotocamera’s zullen moeten worden beschermd/opgeruimd. De Paden zijn nat en glad geworden van het beregenen, het is dus opletten. Boven Gamsen hebben we een mooi uitzicht op de landmuur van Gamsen. Een monument uit de 14e eeuw en van nationale betekenis. (Mülenen in het Berner Oberland is ook nog in het bezit van een landmuur) Een landmuur is in tegenstelling tot een stadsmuur geen vestigingsbouwwerk rondom en had veelal geen poorten en torens. Dit in tegenstelling tot de muur van Gamsen, die wel torens en poorten bezit. De zgn. stenendammen werden hoofdzakelijk gebouwd om plundering en met name veeplundering tegen te gaan. Tevens dienden ze als brandmuur.

• Naters

We vervolgen de wandeling richting Brig, passeren de Mundbach en zijn al weer bij de zoveelste beregeninginstallatie aangekomen. Langs de Driestneri Suone wandelen we gemoedelijk richting Naters/Brig, die we niet veel later in het vizier krijgen. Nog een korte klim, waarna vanzelfsprekend ook weer een afdaling volgt bereiken we het Gardemuseum in Naters, waar het tijd wordt voor een versnapering. Op de splitsing bij het Gardemuseum (730m) kunnen we richting Brig wandelen ca. 20 min, of het laatste stukje via Naters naar Brig. We klimmen het laatste stukje en passeren de Milchbach boven Naters en bereiken een klein kapelletje, Maria Hilf. Bij binnenkomst bleek het een oratorium te zijn en dient het enkel als gebedshuis, het is nooit ingewijd en er worden geen diensten gehouden. Vanuit Naters is het oratorium te bereiken via de kruisweg vanuit Klosi-Naters. Wij wandelen langs de kruiswegkapellen en bereiken niet veel later Naters. Door Naters gaat het dan naar Brig, beide plaatsen staan elders op de site omschreven. Brig is het eindstation van deze wandelklassieker van de BLS “Lötschberger-Südrampe” en is hiermee op een kleine 30km gekomen. Het laatste traject is vermoeiender omdat er meerdere klim- en daling percentages inzitten dan het vorige gedeelte van Hohtenn naar Lalden. Treinfanaten hoeven voor de treinen het traject niet meer te wandelen, zoals al eerder gezegd de meeste goederentreinen rijden door de Lötschberger-Basistunnel, zodat het treinverkeer behoorlijk is afgenomen langs dit traject.

• Wandelroute Massaweg

Een gemoedelijke, romantische panoramawandeling, hoog boven de Massa (Bissenweg) langs oude waterleidingen in Oberwallis, ook wel suonen genoemd. De fraaie wandeling voert door de Massaschlucht, een diepe kloof waardoor het smeltwater van de Aletschgletsjer naar de Rhône stroomt. Het pad volgt de oude waterleiding “Riederi”, die soms langs loodrechte rotswanden was aangelegd. Het wandelpad is in de rotsen uitgehakt, hier en daar met kettingen gezekerd en loopt langs bloedstollende afgronden, niet gevaarlijk maar wel spectaculair. Een rondtourbiljet met bus, kabelbaan en trein, koste in 2011: 15.80 CHF.  De bus brengt ons vanuit Brig (waar we de auto hebben geparkeerd) in 25 minuten naar het eindstation Blatten. Trein en bus hebben geen aansluiting met elkaar, vandaar dat wij in Brig beginnen. Aan de voet van Belalp, bij het dalstation van de kabelbaan, begint de wandeling. De wandeling kent weinig hoogteverschil. We volgen de aanduiding Massaweg (Bissenweg), die vanuit hier staat aangegeven als 2.45 uur, maar gezien de vele foto’s onderweg mogen we er gerust een uurtje bijtellen. Na ca. 200m verlaten we de rijbaan en gaan rechtsaf, over de rivier de Bruchi, door het Blattnerschliecht het wilde natuurpad op, richting Gebidumbrücke.

• Gibidum Stausee

Hier bij de Gebidumbrug begint de Massaschlucht. De ruim 100m hoger gelegen stuwdam staat niet aangegeven bij de brug, maar de bergweg is snel gevonden. Hoewel het een behoorlijk steile klim is, is het zeker de moeite waard om de andere zijde van de stuwdam te aanschouwen. Het kleine uurtje dat we hier “verloren” hebben is bij de  2.45 uur niet inbegrepen. Terug bij de Gebidumbrücke wandelen we via Gragg, over de suonenweg, hoog boven de Massaschlucht. Op “gevaarlijke”  plekken zijn kettingen gemonteerd en er  is een tunnel aangelegd om ons zonder gevaar van het mooie uitzicht in het Rhônedal te kunnen laten genieten. Een interessant “boekwerk” onderweg beschrijft het een en ander. Gemoedelijk gaat het over de hoog aangelegde weg richting de suone “Riederi”. In het Rischwald kruisen we de weg Bitsch-Oberried, iemand die nog hoger wil wandelen begint hier aan de klim richting Riederalp (700 hoogtemeters). Langs de Riederi gaat het dan gestaag naar Ried. Vanuit het midden-station Ried-Mörel gaan we met de kabelbaan naar het dalstation in Mörel en daarna met de trein naar Brig. Een prachtige rondtoer die zijn geld zeker waard is.

Een impressie van de wandelroute.

• Wandelroute Safraan

Mund is een gemeente in het Zwitserse kanton Wallis, en maakt deel uit van het district Brig. Mund is een van de weinige plaatsen waar de zeer kostbare specerij saffraan nog van oudsher groeit en geoogst wordt. Het saffraan-museum in Mund bevindt zich sinds 2007 in een van de oudste houten bouwwerken van Wallis. Deze zgn. “Zehntenstadel” werd in 1437 gebouwd. In het gebouw vindt men gereedschappen en wordt de oogst van het saffraan met de saffraan-producten tentoongesteld. Ook wordt er een film vertoond over het jaarlijks terugkomende cyclus van deze saffraan-cultuur. Tussen eind september en begin november wordt de saffraan geoogst. Hoe groeit deze exotische plant in het hart van de Alpen? En wat is er nodig om uit de krokus Sativus het “rode goud” te winnen voor in onze keuken? En waarom mogen we geen bloemetje plukken? Allemaal vragen die duidelijk worden beantwoord door een rondwandeling door en om het dorp, over het zgn. Safran-Lehrpfad. Om u alvast een indruk te geven: voor een kilo gedroogde saffraan heeft men 120.000 bloemen nodig. Deze bloemen bloeien op een oppervlakte van zo’n 17 000m², even zo groot als  2,3 voetbalvelden. Langs het saffraan-museum wandelen we door het dorp met zijn prachtige zwartgeblakerde woningen en gaan richting Brig.

• Safraan

Saffraan is een specerij die gewonnen wordt uit de saffraan-krokus (Krokus Sativus). De saffraan-plant is een knolgewas, dat behoort tot de lissenfamilie. De bloem van de saffraan-krokus bezit zes violet gekleurde bloembladeren. Langs de gele stamper ontstaan drie, 10 cm lange oranjerode meeldraden. (niet verwarren met onze welbekende herfsttijloos). Vanuit deze meeldraden ontstaat het zeer kostbare saffraan, dat zowel als kleur- als smaakstof wordt gebruikt. Saffraan zou bovendien een geneeskrachtige (pijnstillende) werking hebben. De oogsttijd valt tussen eind september en midden november. Regen afgewisseld met zonneschijn en nevel bevorderd de groei van de plant. De bloem komt in de nacht tot bloei, bloeit zo’n acht dagen en wordt in de vroege ochtend geoogst. Bij het plukken drukt men de bloem lichtjes naar beneden en breekt hem vervolgens af. Na het plukken wordt de bloem (veelal dezelfde dag) thuis verder verwerkt. Om een optimale kwaliteit te verkrijgen dient men er op te letten dat de drie meeldraden gezamenlijk worden verwijdert van de gele stamper en zo weinig mogelijk in contact komen met de stamper. Dit saffraan is 4x aromatischer dan geïmporteerde saffraan uit China, Iran en landen rond de middellandse zee. (Iran is de grootste producent van saffraan). Nadat de meeldraden zijn verwijderd worden deze zorgvuldig in een schaduwrijke maar vooral luchtige ruimte gedroogd.

• Safraan krokus

Door het drogen verliezen de meeldraden bijna 4/5 van hun eigen gewicht. Zoals gezegd voor 1 kg saffraan zijn 120.000 bloemen nodig. Voor 1 gram saffraan heeft men dus 120 bloemen nodig, hetgeen 360 meeldraden heeft opgeleverd. Het saffraan word per gram in een goed afgesloten donker gekleurd flesje bewaard en behoudt mits goed gedroogd jarenlang zijn smaak en reuk. Het geoogste saffraan is in de omgeving van Mund voor plaatselijk gebruik en vele hoteliers maken er gretig gebruik van. Wij hebben het nergens kunnen kopen maar wel weten te fotograferen, de verkoopwaarde zal rond de 30 euro liggen. Geen wonder dat men spreekt van het “rode goud” uit Wallis. De geur van saffraan is heerlijk om te ruiken. We hebben maar gauw het potje weer afgesloten om de heerlijke geur te bewaren.

MUND

• Ussers Senntum Stigwassersuone

Bisse de Stigwasser & Bisse de Wyssa halen allebei hun water uit de Mundbach rivier, komende van de Gredetschgletscher onder de Nesthorn in het Gredetschtal iets boven Mund (Naters). Bisse de Stigwasser neemt op een hoogte van 1327m zijn water uit de Mundbach en dateert uit het begin van de 16e eeuw. Bisse de Stigwasser is uitstekend te combineren met een van de andere bisses uit dit dal. Het traject van Bisse de Stigwasser is ca. 4km lang. De hoogte varieert maar ligt gemiddeld tussen de 1250 en 1550 hoogtemeters. Bisse de Wyssa neemt op een hoogte van 1543m zijn water uit de Mundbach en dateert uit de 14e eeuw. Het traject van Bisse de Wysse is ca. 4.5km lang. De totale lengte van beide bisses zal ca. 10 km bedragen en ca, 3-4 uur wandelen in beslag nemen. Deze bisse is uitstekend te combineren met Bisse de Stigwasser, hetgeen we vervolgens hier ook gaan beschrijven.

 

Staat Bisse de Stigwasser als eenvoudig en zonder moeilijkheidsgraad aangeduid. Daarentegen hangt onder de routeaanwijzer een bord met de mededeling “ook voor kinderen is het een ervaring, maar het is verstandig kinderen te zekeren”. Bisse de Wyssa daarentegen staat als T3 aangeduid maar daar komen we later in het verhaal op terug. De beste periode om de bisses te wandelen is van begin juni tot eind oktober.

 

• Tahischinu, Weisshorn, Bishorn en Brunegghorn

Van Brig via Naters bereiken we Mund, waar er langs de doorgaande weg gratis geparkeerd kan worden. Iets hoger Tähischinu om precies te zijn, hebben we in het dorp aan de rechter kant ook een aantal parkeerplaatsen. Tähischinu is ook het dorp waar Bisse de Stigwasser begint. Als we het dorp binnenwandelen zijn de aanwijzingen van de wandelroute snel gevonden. Vanaf de rijbaan door het dorp buigen we rechtsaf en wandelen richting het keuvelend beekje, Bisse de Stigwasser. Het dorp uitwandelend blikken we nog even terug richting de Walliser reuzen Matterhorn, Weisshorn, Bishorn en Brunegghorn.  Dan weer boven de grond, vervolgens weer onder de grond  stroomt de bisse  ook door tunnels en winnen wij zo winnen gestaag aan hoogte. Het wandelpad is hier smal kent een aantal afgronden maar is besliste niet extreem, hier wandelend kunnen we ons indenken om kinderen te zekeren.

 

• Ussers Senntum Stigwassersuone

Dan horen we de Mundbach  aanzwellen. Bij de splitsing Mundschi  maakt het smalle wandelpad plaats voor een open landschap. Bisse Stigwasse en Bisse Oberschta ontvangen hier hun water uit de Mundbach. Over de brug aan de andere zijde van de Mundbach kan men via Bisse Grossa of Bisse Oberschta weer richting dal wandelen. Wij wandelen rechtdoor en bereiken niet veel later Ussers Senntum.

 

• Genderfluo, Nesthorn, Gredetschgletscher

Langs de Alphutten wandelen we langs de Mundbach richting de Gredetschgletsjer. We passeren een sneeuwveld en bereiken dan de eerste splitsing richting Bisse de Wyssa dit belooft niet veel goeds “Begehung auf eigene Gefahr”. Wij wandelen door en bereiken niet veel later de tweede splitsing, met dezelfde tekst. Nog wandelen we een stukje door want de bedoeling is om  in Strick te eindigen. Een driehonderd meter achter de tweede aanwijzing is het over en uit, doorwandelen heeft geen zin want de hutten die nog komen gaan liggen allen nog onder een dik pak sneeuw.

 

• Tahischinu, Weisshorn, Bishorn en Brunegghorn

We wandelen bij de bovenste splitsing richting Bisse de Wyssa. Het bovenste gedeelte van Bisse de Wyssa, is eind jaren negentig aangelegd in het Gredetschtal. De tunnel dateert uit 196l, maar de oorspronkelijke wandelroute van de Wyssa, buiten de tunnel om, kan nog steeds worden bewandeld, deze staat dan wel als T3 aangeduid. M.a.w. diepe afgronden met zeer smalle wandelpaden, houten loopplanken, staalkabels en een aantal korte tunnels zijn een vast gegeven op deze route. Bovendien moet je geen last van hoogtevrees hebben. Wij wandelen door de zeker een kilometer lange tunnel, die slechts hier en daar verlicht is. Oppassen dat er geen mountainbikers of quads je aanrijden in de tunnel, door zonder zaklamp te lopen is het mogelijk dat ze je niet zien. Onze knijpkat zit altijd in de rugzak en komt hier goed van pas.

 

• Ziehnshischinu Wyssasuone

Na een kilometer staan we op de rijbaan en wandelen we richting Mund-Ziehnshischinu. Kris kras door een aantal gehuchten, soms slechts 3 of 4 woningen en/of schuren, bereiken we Tähischinu, waar we terug kunnen kijken op een mooie dag. 

• Suonen-Visp

Alweer een bekende plaats in Wallis, vakantieregio “rund um Visp” zoals de Zwitsers het omschrijven. Het dorp werd al in de Romeinse tijd bewoond en heeft ook nu nog een prachtig oud stadsdeel. In de dalen treft men oude dorpskernen aan met een Italiaanse architectuur, waar het lijkt alsof de tijd hier heeft stilgestaan, nauwe straatjes, stallen en oude schuren met mooie oude houten huizen. Bovendien is Visp een belangrijk verkeersknooppunt. Het vormt de toegangspoort naar het Mattertal (Zermatt) en het Saastal (Saas Fee). Op Visp kijkend vanaf de berghellingen zien we vooral veel industrie rondom de stad, dat behoorlijk hinderlijk kan zijn. Oude en kunstmatige irrigatiekanalen (suonen) komt men hier nog tegen in dit zonnigste gebied van Zwitserland. De grootste suonen liggen in het Turtmanndal en op de Ausserberg. Het Wallis en met name het Midden-Wallis is altijd al een zeer droge streek geweest. Toen de bergdalen in de vijftiende en zestiende eeuw voor akkerbouw in gebruik werden genomen, moesten de boeren een manier verzinnen om hun land te bevloeien. De oplossing waren suonen, kunstmatig aangelegde irrigatiekanalen. Deze voerden het smeltwater uit gletsjerbeken over de bergflanken naar de akkers. De suonen hebben een unieke toeristische betekenis gekregen, doordat er wandelwegen langs zijn aangelegd.

In de dalen ziet men palmen groeien terwijl de vierduizenden bedekt liggen met sneeuw. Ook de Auserberg is een prachtig gebied om te wandelen en waar je leuke kiekjes kunt maken. (Zie ook het verhaal onder Berghutten; Wiwannihütte).

• Visp

De Visperi Suone ontspringt op een hoogte van 790m uit de Gamsa, die vervolgens zijn oorsprong vindt op de Gamsagletscher achter in het Nanztal. Het eerste deel van de Visperi Suone wordt door buizen geleid door een bergwand boven Gamsen. De Visperi Suone kwam al in 1521 voor in de boeken. Op de zuidhelling boven Gamsen, Eyholz en Visp  eindigt het 10km. lange Viperi-traject op de “Hubel” achter het Ziekenhuis van Visp.

We wandelen door de smalle steegjes in het oude gedeelte van Visp, langs het Grafenschloss, het oude ziekenhuis en de Meierturm bergop richting “Hubel”. Na het “Bildungshaus St. Jodern”, (waar men in stilte kan bijtanken, inspiratie op kan doen, conferenties kan bijwonen, of cursussen kan volgen) slaan we linksaf en volgen de aanwijzing Visperi Suone. Het Bildungshaus heeft naast eigen cursussen en evenementen ook seminarruimtes beschikbaar. Langs de woningen hebben we de slecht gemarkeerde wandelroute gevonden, we passeren de drukke rijbaan richting Visperterminen en wandelen het kastanje bos in.

• Schlegel Visperi suone

Op de wijnberg, langs de muur en door het bos wandelen we stroomopwaarts langs de Visperi Suone. De “Schlegel” in de suone is in ere hersteld en waakt over het water, door een klopteken te geven op de steen. Langs rotswanden en steile hellingen bereiken we het gedeelte waar in april 2011 een hevige bosbrand heeft gewoed. De bomen staan er anno 2015 nog geblakerd bij, daarentegen hebben struiken en bloemen zich enorm snel hersteld. Wij besluiten om bij Eyholz (Grossi Matte) richting de hoofdrijbaan van het dal te wandelen. Het andere gedeelte bewaren we dan voor een volgende keer. Om nog meer informatie te krijgen over de vele suonen in Wallis kijkt u op de volgende links: http://www.musee-des-bisses.ch/ of http://suone.ch/.

• Visp

In 2016 vervolgen we deze wandeling waar we vorig jaar gestopt zijn. Gestaag winnen we hoogte op de zuidhelling boven Eyholz, op deze mooie zonnige dag. Bij de enorme bekkens die modderlawines en stenen opvangen maken we een foto richting Visp met de klaprozen op de voorgrond. De bekkens zorgen ervoor dat steenmassa’s bij hevige regenval niet richting het dorp denderen. De wandelroute is gevonden en gemoedelijk wandelen we langs de Suone richting Brig-Glis. De eerste passage is langs een waterval, die uit het bos langs en onder de brug door dendert.  Langs de wandelroute hangen foto’s met informatie over de hevige bosbrand van 26 april 2011.

• Visperi suone Eyholz-Brig Brigerbad Eyholz en Visp

Op de splitsing blijven we Brig-Glis langs de suone volgen. Het bovenste wandelpad gaat richting Rohrberg, Gibidum en Gibidumpass, dat met de kabelbaan vanaf Visperterminen ook te bereiken is. Bij de twee sluisdeuren wordt de Visperi Suone gesplitst in een boven- en onderloop. Langs steile rotswanden, waar het af en toe bukken is om het hoofd niet te stoten, vervolgen we de wandelroute. In een open stuk hebben we zicht op de trein onder in het dal, de spoorlijn halverwege de bergwand aan de overzijde (zgn. Sudrampe) en het Brigerbad.

• Gamsuchi verboden toegang Visperi suone Eyholz-Brig

Langs en over een kalksteen rots langs de Visperi Suone vormen zich prachtige stalactieten en stalagmieten. Een blik achterom laat zien dat we al een behoorlijk stuk van Visp zijn verwijderd. Voor ons doemt Gamsen op, met zijn bekende landmuur. Even is het opletten, een gladde slang is wat onrustig op het pad tijdens onze wandelroute. Bij een volgende splitsing wandelen we langs de Suone richting Gamsuchi/Nanztal dat vanaf deze zijde niet meer is te bereiken zoals even later is te zien. Bij het bord verboden voor voetgangers na de bocht is duidelijk te zien waarom, de wandelroute gaat op dat punt niet meer verder. Op de  doorgaande weg passeren we de Gamsa en bereiken niet veel later de landmuur van Gamsen.

• Landmuur Gamsen

Deze 6 meter hoge en 2 meter brede muur werd in de 14e eeuw gebouwd en is het cultureel erfgoed van Gamsen. Een landmuur is in tegenstelling tot een stadsmuur geen vestigingsbouwwerk rondom en heeft veelal geen poorten en torens. Dit in tegenstelling tot de landmuur van Gamsen, die wel torens en poorten bezat. De zgn. stenendammen werden hoofdzakelijk gebouwd om plundering en met name vee plundering tegen te gaan. Tevens diende ze als brandmuur.

• Gamsen St. Sebastioan kapel

Door het dorp is een kleine rondwandeling langs oude huizen, waarvan de oudste uit 1460 dateert. De St. Sebastian kapel werd van 1620-1640 gebouwd en staat op een strategische plek aan de doorgaande weg in het dorp verscholen achter een dikke boom.  

 

 

• Visperi suone Eyholz-Brig

We volgen een klein stukje rijbaan (toegangsweg naar de fabriek) en wandelen rechtsaf over Waldmatte richting Brig-Glis. Bij de waterbron uit 2013 wandelen we richting Glis en volgen de suone weer. Dit stuk is op de wandelkaart niet aangemerkt als wandelroute, hetgeen even later ook is te merken. Enkele honderden meters verder besluiten we omhoog richting rijbaan te wandelen en zien we in de verte de galerijen op de Simplonpass. Langs het gebouw van de schietvereniging van Glis wandelen we het dorp binnen en wachten we op de bus die ons terugbrengt naar het beginpunt.

• Visperterminen/Mattertal

De plaats Visperterminen, in het kanton Wallis, staat bekend om de hoogstgelegen wijngaarden van Centraal-Europa. Het in de volksmond “Heida-dorp" genoemd, ligt op een hoog plateau van ca. 1400m boven de zeespiegel. Het dorp dankt zijn naam aan de Heida, een oeroud druivensoort, die op de steile hellingen van Visperterminen wordt verbouwd. Het is in de zomer een paradijs voor wandelaars en biedt een fantastisch uitzicht op de Berner- en Walliser alpen. Wij wandelen langs de zwartgeblakerde huizen in het oude dorpsdeel richting de kabelbaan. Een stoeltjeslift brengt ons vanuit het dorp direct naar het bergstation Giw op 1962 meter hoogte boven de zeespiegel. Een combiticket met het iets verder gelegen bergstation Gspon behoort tot de mogelijkheid. De bus brengt u dan terug naar Visperterminen. Verrassend dat men in de zomermaanden zgn. blokuren heeft, waardoor het kan zijn dat men een uur moet wachten voordat de stoeltjeslift weer in bedrijf wordt gesteld. Visperterminen is rijk aan kerken en  kapellen, elk gehucht bezit er wel een. Een juweel onder de kapellen is de kapel aan de kapellenweg-wandelroute  boven Visperterminen, langs de stoeltjeslift. “Maria Heimsuchung”, het bezit nog het oudste bespeelbare orgel van Zwitserland.

• Bergstation Giw/Eisshorn/Bishorn/Matterhorn/Dom

Wij bereiken vroeg in de morgen het bergstation Giw op 1962m en hebben een weidse blik op de Walliser Alpen. Weishorn, Bishorn Matterhorn en de Dom zijn enige bergreuzen die we er zo uitpikken. We zijn hier voor het eerst en willen het gebied verkennen richting Gibidumpass (2201m), dat een verbinding vormt met het Nanztal, de Gibidumsee (2195m) en Gibidum op 2317m, een militairstation met zendmasten. In het Nanztal dat we zeker nog een keer gaan bezoeken kunnen we ambachtelijke kaas kopen rechtstreeks van de boer. Bovendien staat het ongerepte dal bekend om zijn herten, reeën en steenbokken.

• Bergstation/Bietschhorn

Langs het bergrestaurant, dat een prachtig zicht heeft op de 3934 meter hoge Bietschhorn in het Lötschental, wandelen we het steile bergpad op richting Gibidumpass, dat een klein uur staat aangegeven. Bij Stafel verlaten we het brede wandelpad en gaan gemoedelijk bergopwaarts over het golvende berglandschap.

 

• Gibidumpass

Enige tijd later bereiken we de Gibidumpass met zicht op het Nanztal, Weissmies (4023m) en Fletschhorn (3993m) in de Walliseralpen en Bietschhorn (3934m) in de Berneralpen. Vervolgens wandelen we richting Gibidumsee, dat we enkele minuten later bereiken en nuttigen hier onze meegebrachte lunch. Over het glooiende berglandschap gaat het verder via Stafelti en Lengi Teiffi richting Gibidum.

 

• Gibidum/Bietschhorn/Breithorn/Monch

Het ligt op een rotspunt boven het Rhônedal, dat aan beide zijden vrij zicht geeft. Op de Berner- en Walliser Alpen hebben we een fantastisch uitzicht, maar dit geldt ook voor het Rhônedal. Op de top nemen we enkele foto’s en wandelen door hetzelfde gebied terug naar de Gibidumsee. We vervolgen de wandelroute weer richting het bergstation. Hoog boven de Riedbach wandelen we door de Seebachtole richting bergstation, bij Stafel gaat het over de brede skihelling richting bergstation. Nabij het bergrestaurant is een kunstenaar bezig met een houtsculptuur, een kunstwerk waar soms wel dagen, zo niet weken aan gewerkt wordt. Op meerdere plaatsen in Zwitserland staan deze sculpturen, de grootste en meeste zijn wel te vinden aan de wandelroute richting de Hinterburgseeli, Axalp, bij Brienz. Ook deze wandeling staat elders op deze website beschreven. Op het terras van het restaurant wachten we tot de stoeltjeslift weer in werking wordt gezet, vervolgens wandelen we richting auto en verlaten we het hoog plateau Visperterminen.

• Ritibrucke, Vispa Neubruck

Ten zuiden van Visp iets voorbij Stalden, gelegen op 799m, komen twee bergbeken vanuit een V-vorm samen om uiteindelijk uit te monden in de Rhône; de Saaser Vispa en Matter Vispa. Het oostelijke dal genaamd het Saastal is bekend om zijn Mischabelmassief met de Dom als hoogste punt (4545m). De Dom is de hoogste berg, geheel op Zwitsers grondgebied gelegen. Saas-Grund, Saas-Almagell, Saas–Balen en Saas-Fee zijn bekende dorpen in dit dal. Het westelijk deel wordt het Mattertal genoemd met St. Niklaus, Randa, Täsch en Zermatt als belangrijkste plaatsen. Samen vormen deze dalen de Vispertäler.

• Dalweg richting Stalden

De Äbibergeri Suone bevindt zich in het Vispertal en loopt van Eisten naar Stalden. De Äbibergeri Suone ontvangt zijn water uit de Saaser Vispa iets onder Eisten op een hoogte van 1060m. Het bevloeit de akker op de Äbiberg en eindigt bij Liechtbiel op 965m, iets boven Illas. Het irrigatiesysteem dateert uit 1428 en is het grootste gedeelte begaanbaar en voert over de volle 5km volledig water.

 

In Wallis, en met name het Rhônedal met zijn direct aanliggende valleien heerst een zeer droog klimaat, omdat de omringende bergen van de Walliser- en Berner Alpen de neerslag in de vallei grotendeels tegengaan. De irrigatiekanalen zijn in deze streken dus van levensbelang.

 

• Eya bij Eisten

Wij wandelen vanuit Eisten richting Stalden, fotograferen een paar omliggende dorpen die diep in het dal aan de Saaser Vispa liggen en wandelen over de dalweg richting Stalden. Het eerste gedeelte van de route langs de  suone is onbegaanbaar en daarom staat de suone in dit gedeelte dan ook niet aangeschreven. Fallowina, de berghang boven de eerste lawinegalerij voor Eisten, heeft ook dit jaar weer veel schade aangericht. De suone- weg iets lager dan de dalweg die hier toch grotendeels onder de grond loopt laten ze zo liggen. De wandelroute die we nu gaan vergt al genoeg onderhoud zo te zien. Verderop zien we de suone ca. 5m lager lopen en nog iets verder wordt het wandelpad langs de suone al weer onderbroken omdat het  totaal verwoest is. De suone ligt hier ondergronds en loopt iets verder onder de bergwand en rijbaan door naar de andere zijde van de hoofdrijbaan. De volgende 1.5 km is de suone niet te zien, we zijn dan aangekomen in Raftgarten.

 

• Raftgarten

In Raftgarten blijven we de dalweg volgen omdat de suone die nu aan de andere kant van de hoofdrijbaan ligt gevaarlijke stukken kent met diepe afgronden en slecht onderhouden wordt volgens een van de bewoners. Wij volgen zijn raad op en wandelen verder over de dalweg richting Stalden. In het volgende dorp Resti staat de Suone dan inderdaad aangegeven, vanwaar het dan nog een klein uur wandelen is naar Illas. Een steil  stukje gaat langs de woningen naar de hoofdrijbaan iets hogerop, die we vervolgens passeren waarna er weer een steil stukje volgt. Dan horen we het water stromen en zijn we inderdaad aangekomen bij de Äbibergeri Suone. Langs de suone gaat  het vervolgens richting Liechtbiel, om dan door te  wandelen naar Illas en vervolgens bereiken we de hoofdrijbaan richting het Saastal. Aan de andere zijde van de rotonde, waar Saaser- en Matter Vispa samen komen, wandelen we naar de bushalte. Daar wachten we op de bus die ons terugbrengt naar Eisten, waar de auto staat. Deze suone weg geeft ons een heel ander kijk op het eerste gedeelte van het Saastal, dat met de auto maar een saai stuk is.

• Wapens Saastal

Ten zuiden van Visp rijden we het Vispertal binnen. Iets voorbij Stalden gaan we het beboste oostelijke dal in richting het Mischabelmassief, het Saastal. Het Saastal ligt in het zuiden van Zwitserland aan de grens met Italië. Een gebied dat niets ten onder doet aan het Mattertal, al heeft het natuurlijk geen Matterhorn. Daarentegen heeft het wel de hoogste geheel op Zwitsers grondgebied gelegen bergtop, de Dom (4545m). Saas-Grund, Saas-Almagell en Saas-Fee zijn de belangrijkste plaatsen in het Saastal. Op weg naar de belangrijkste dorpen in dit dal passeren we een aantal kleine gehuchten, waaronder Resti, Eisten en Huteggen. Een grote steen, met daarop de letters Saastal en de wapens van de desbetreffende plaatsen, geeft aan dat we het Saastal bereikt hebben. Een van de eerste grotere plaatsen is Saas-Balen.

• Rotunda/Saas-Balen

Opvallend is het witte ronde kerkje uit de 18e eeuw in Saas Balen (Rotunda). Een van de origineelste bouwwerken van het kanton Wallis is de ronde kerk van Saas-Balen (1809-1812). Het is niet de eerste kerk van Saas-Balen, twee kerken zijn deze  ronde kerk al voorgegaan. De eerste kapellen dateren uit de 16e en 17e eeuw en werden iets ten zuiden van het plaatsje Niedergut gebouwd. In oude geschriften komt men de naam nog tegen “die wundertätige Kapelle an Balen”, er was plaats voor ongeveer 20 personen. De geschiedenis leert ons verder dat de kapellen door een steenlawine zijn verwoest. In het jaar 1710-1712 werd op dezelfde plaats een tweede en veel mooiere en grotere kapel gebouwd.

Ondanks dat Saas-Balen het kleinste dorp is heeft het meer te bieden dan men denkt. Door de rondwandeling van ca. een uur door Saas-Balen leert men het dorp beter kennen. Het bergdorp Heimischgarten, iets boven Saas-Balen, met zijn opvallende Kapel uit 1959 lokt vele wandelaars naar boven, om vervolgens over de Gsponer Höhenweg naar Kreuzboden te wandelen. We zijn dan aangekomen boven het volgend Saasdorp Saas-Grund.

• Saas-Grund

Tussen de vierduizenders Weissmies, Lagginhorn, Fletschhorn enerzijds en het Mischabelmassief anderzijds ligt de hoofdplaats van het Saasdal, Saas-Grund. Vanuit Saas-Grund zijn er volop wandelmogelijkheden met schitterende vergezichten. Vanuit het dorp hebben we continu zicht op Plattjen en de Mittaghorn 3143m. Het heeft nog een oud dorpsgedeelte met een aantal oude Spychers en Stadels.

• Kreuzboden/Fletschhorn

Het wandelpad naar het eerste hotel in Saas-Grund, het Monte Rosa hotel (1856), lijkt ons geen pretje met zware koffers. Aan de hoofdstraat in het dorp bevindt zich op 1558m hoogte het dalstation van de Hohsaas Bergbanen. In korte tijd bereiken we het 800m hoger gelegen Kreuzboden (2397m). Het uitgangspunt voor hoog alpine-wandelingen, over de Gsponder Höhenweg richting Saas-Balen of juist de andere kant op richting Saas-Almagell, de Almagelleralp of Almagellerhütte. In de zomermaanden is er de Alpenbloemen-promenade. Ook de Weissmies of Weissmieshütte mag men in dit gebied zeker niet vergeten.

 

• Signalkuppe

Met een volgende kabelbaan (of te voet via Weismieshütte) gaat het richting Hohsaas, gelegen op 3200m hoogte. Bij helder weer hebben we hier een schitterend uitzicht op de Weissmies enerzijds en het Mischabelmassief aan de andere kant. Een 1,4 km themarondwandeling van ca. een uur is zeker de moeite waard op Hohsaas. Rondom een aantal gletsjermeren, waarvan een aantal in de zomermaanden nog zijn bevroren en langs de Triftgletscher hebben we uitzicht op 18 vierduizenden, met o.a. de Dufourspitze (4609m), de hoogste berg van Zwitserland op de grens met Italië.

• Info tekst Dufourspitze

Langs de wandelroute zijn 18 informatieborden geplaatst, waarop staat beschreven wanneer de berg voor het eerst beklommen is, door wie, de wandelroute, herkomst van de bergnaam, bijzonderheden en algemene informatie. Met de kabelbaan of te voet gaat het dan weer naar het dalstation gelegen op 1558m hoogte. In Saas-Grund wandelen we langs de Saaser-Vispa naar de thuisbasis “Camping am Kapellenweg”. In Saas-Grund splitst het dal zich weer; het eindpunt in het ene dal is Saas-Almagell met de MattmarkSee en in zuidwestelijke richting bereiken we via haarspeldbochten Saas-Fee. Trouwens de autoweg van Saas-Grund naar Saas-Fee werd pas in 1951 gerealiseerd.

• Camping Saas-Grund

Eenvoudige rustig gelegen 3- sterren camping iets buiten Saas-Grund. De familiecamping ligt op 1559m hoogte, aan de rechterzijde van de doorgaande weg Saas-Grund naar Saas-Almagell, rustig gelegen langs de Saaser-Vispa, aan de voet van Mittaghorn (3143m) en 1000m onder Plattjen.

Aan het einde van de camping bevindt zich de wandelroute (Kapellenweg) naar Saas-Fee, waarnaar de camping is vernoemd, Camping am Kapellenweg.  Het heeft een receptie en kiosk waar men ook dagelijks verse broodjes (op bestelling) kan kopen. Ook treft men er een ontmoetingsruimte met tv, internetcorner en spellen, leuk terras en goede sanitaire voorzieningen aan. Draadloos internet is aanwezig en de bushalte aan de doorgaande weg is op  3 min. loopafstand, het dorp Saas-Grund  op 10 min. Zie verder: http://www.kapellenweg.ch/.

SAAS-ALMAGELL-ALMAGELLERALP

• Saas-Almagell

Vanuit Saas-Grund kunnen we met de kabelbaan naar Kreuzboden en Hohsaas. Vanaf Kreuzboden zijn er vele wandelmogelijkheden in deze immense bergwereld mogelijk. Saas-Grund is het ideale startpunt voor een aantal prachtige hoogtewandelingen, waaronder de Saaser-Höhenweg van Kreuzboden naar Almagelleralp in zuidelijke richting of de Höhenweg Kreuzboden-Gspon (Walserweg = 4.30 uur) in noordelijke richting. Onze keuze viel op de eerste, Kreuzboden (2397m), Höhenweg naar de Almagelleralp, die 2.45 uur staat aangegeven en Saas-Almagell (Erlebnisweg) stond hier 3.45 uur aangegeven.

• Furggstalden

Aangezien de kabelbanen pas half juni geopend worden (i.v.m. onderhoud, tussenseizoen) was dit geen optie. Ons rest niets anders dan naar boven te wandelen, we besluiten om iets door te rijden naar Saas-Almagell (1673m) en parkeren de auto langs de straat richting Furggstalden. Langs een kinderspeelplaats met waterpartij en barbecue gaan we bergop over het saaie asfaltstraatje richting Furggstalden. Naar boven rijden is geen optie omdat we dezelfde weg terug moeten wandelen.

 

• Wandelroute Erlebnisweg

Langs het dalstation van de skilift naar Heitbodme, door het Chapfwald bereiken we iets verder (1901m). Een Wallisser bergdorp met twee bergrestaurants, een kerkje en een handvol huizen. In het oude kerkje bevinden zich prachtige glas-in-loodramen. Het Waldlehrpfad is een educatieve wandeling waar men via informatieborden langs de wandelroute iets te weten komt over flora, fauna en cultuur in deze omgeving. In Furggstalden volgen wij de aanwijzing Erlebnisweg. Tijdens de klim hebben we een prachtig uitzicht op het Mischabelmassief. Aangekomen bij het begin van de Erlebnisweg geven waarschuwingsborden aan dat men geen hoogtevrees moet hebben, goede wandelschoenen moet dragen en dat de wandelroute niet met honden is toegestaan. Het wandelpad gaat over meerdere, goed gezekerde hangbruggen en prachtige rotspartijen.

• Hangbrug wandelroute Erlebnisweg

Iets verderop is ons duidelijk waarom, de vele roostertrappen en klimplaten zijn absoluut niet geschikt voor honden en wandelaars met hoogtevrees en kleine kinderen. Bovendien zijn de ijzeren platen behoorlijk warm als de zon er de hele dag op schijnt. De twee hangbruggen op de route zijn niet meer dan twee loopplanken door staalkabels bij elkander gehouden en een vangnet om er niet vanaf te vallen. Op de hangbruggen hebben we een prachtig uitzicht op het Mischabelmassief met o.a. de Dom (hoogste berg van Zwitserland) en het bergdorp Saas-Fee. Na de tweede hangbrug komen er nog een aantal hindernissen en gaat de wandelroute over in een “normale” bergweg. De steenbok, die we zagen tijdens de wandeling, heeft minder last van hindernissen in deze omgeving.

• Almagelleralp

Niet veel later bereiken we de splitsing Saas-Almagell en Almagelleralp, stroomopwaarts gaat het langs de Almagellerbach richting Chüelbrunnji waar we de bergbeek passeren. Saaser-Höhenweg en Erlebnisweg komen hier samen. We vervolgen de wandelroute door het besneeuwde Almagellertal richting Almagelleralp. Na het passeren van de sneeuwvelden hebben we zicht op de Almagelleralp en bereiken we de vee-schuren op Stafel. Deze zijn nog onbewoond en het zal nog wel even duren voor de dieren boven komen.

• Steenbok/Berghotel-Almagelleralp/Mischabelmassief

Aangekomen bij het Berghotel Almagelleralp (2194m) blijkt een stel wandelaars zich gereed te maken voor de terugtocht. Bij het Berghotel hebben we een prachtig uitzicht op de Potjengrat de Zwischenbergenpass en Sonnigpass. Gemoedelijk nemen we op het terras plaats en nuttigen onze meegebrachte lunch, het Berghotel is nog gesloten medio begin juni en dit geldt ook voor de iets verder gelegen Almagellerhütte(2894m), die vanaf dit punt 2.15 uur staat aangegeven en pas een maand later wordt geopend. Gezien de hoeveelheid sneeuw is dit ook niet zo verwonderlijk. Plotseling krijgen we bezoek van een steenbok.

• Wandelroute Almagellertal/Mischabelmassief

Ondanks dat hij ons heeft opgemerkt is het dier totaal niet schuw, het loopt enige meters terug en komt vervolgens weer terug. Het is een unieke kans om een aantal prachtige foto’s te maken. Na het nuttigen van onze lunch gaat het terug richting de splitsing op Chüelbrunnji (2053m), passeren de bergbeek en besluiten om de Erlebnisweg letterlijk en figuurlijk links te laten liggen en volgen het steile wandelpad door de Spissgrabe richting Saas-Almagell. Na de Spissgrabe wandelen we door het Spisswald langs de Almageller-Suone richting Saas-Almagell, waarop we tijdens de tocht een mooi uitzicht hebben. Aangekomen in het dorp is het dan nog een klein stukje zuidelijker het dorp uit richting de auto.

• Saas Almagell

Saas-Almagell is het meest zuidelijk dorp van het Saastal. In de zomermaanden vind je hier volop vertier, fantastische wandelpaden, mountainbikers, een speelmiddag voor de kinderen aan de idyllische “Almagellersee”, wellness, sport en niet te vergeten de thuisbasis van skilegende Zurbriggen.

Het dorp kent verder nog een aantal oude woningen van historische waarde en een moderne kerk, toch is het authentieke karakter van het dorp bewaard gebleven. Aan de kabelbanen in deze omgeving zijn we vanwege tijdgebrek niet toe gekomen, vanaf Heidbodme (2400m) zal men een prachtig uitzicht hebben op het Monte Rosa massief in het Mattertal. De kabelbaan naar Furggstalden (1893m) is een mooie uitvalsbasis naar de Almagelleralp en –hut. Ook Saas-Almagell beschikt over een geweldig netwerk van wandelpaden. De “Suonenweg” gaat langs historische irrigatiekanalen (hier in Zwitserland suonen of bisses genaamd), de wandeling naar de Almagellerhorn gaat over een tweetal hangbruggen. Vanaf Terminus Plattjen (2570m) zagen we de hangbruggen maar helaas de tijd ontbrak. Iets verder het dal inrijdend komen we door een overweldigend wild natuurlandschap en bereiken we de stuwmuur Mattmark.

• Restaurant Mattmark

Voorbij Saas-Almagell, in zuidelijke richting, eindigt de weg bij het stuwmeer met de grootste natuurlijk stuwdam van Europa, Stausee Mattmark. Het meer wordt gestuwd door een aarden wal van 115m hoogte en werd eind jaren vijftig aangelegd. Het reservoir wordt gebruikt voor het opwekken van elektriciteit en is een populaire excursieplaats, die niet alleen fascineert door zijn technische eigenschappen, maar ook door zijn wild romantische landschap. Op de grote parkeerplaats bij de stuwdam is het betaald parkeren, openbaar vervoer is ook mogelijk. Het stuwmeer was oorspronkelijk een natuurlijk meer dat het smeltwater verzamelde van de Schwarzenberggletscher, Ofentalgletscher en de omliggende 3000m hoge bergtoppen.

Stausee Mattmark is het uitgangspunt voor een wandeling rondom het stuwmeer van ruim 2.30 uur en tevens voor het historische wandelpad over de Monte Moro Pass (2868m), de pasovergang naar Italië, op ruim 3.30 uur loopafstand. Het is een oude smokkelroute vanuit het Saastal in Wallis, die over de Monto-Moro en de Antronpass naar Italië gaat. Op de stuwdammuur staat via informatieborden de geschiedenis van de stuwdam beschreven. In het restaurant bevindt zich een ruimte waar tekst en uitleg wordt gegeven over de plaatselijke waterkrachtcentrale “Kraftwerke Mattmark AG”, een film laat zien hoe het project gerealiseerd werd. Verdere informatie is te vinden onder de volgende link: https://www.saas-fee.ch/de/sommeraktivitaeten/mattmark-staudamm

• Tunnels wandelroute

Over de westoever van de Mattmarksee, wandelen we vervolgens in zuidelijke richting langs de oevers van het meer, passeren een tunnel en laten de afbuiging naar rechts richting de Schwarzbergalp (2373m) en de Schwarzbergchopf (2868m) voor wat het is. Vervolgens passeren we de Schwarzbergbach en wandelen we gemoedelijk over het asfaltweggetje naar het zuiden. Een tweede tunnel passeren we buitenom omdat het verboden is voor voetgangers. Langs de Grienberg bereiken we het keerpunt van de rondwandeling om de Mattmarksee, de Dischtelalp (2224m). Over de brug rechts gaat een wandelroute, via Tälliboden richting Monte Moro (2985m) en de gelijknamige pasovergang naar Italië, waar we tijdens de wandeling, ondanks de lage bewolking, steeds een blik op konden werpen. Over de Monte Moropass (2870m) kun je dan het bergstation Rif. Gaspare Oberto in Italië bereiken.

• Wandelroute Mattmarkstausee/Ofutal

Wij passeren de See- en Stafelbach en wandelen over sneeuwvelden langs de oostoever terug richting stuwdam. Op de splitsing Ofental/Mattmark besluiten we om toch nog even een kijkje te nemen in het Ofental. We passeren meerdere malen de bergbeken uit het Ofental, maar na het passeren van de Ofentalbach gaat het steil omhoog richting het Ofental. Ook door het Ofental kunnen we Italie bereiken, via de Ofentalpass of de Cinginopass naar het gelijknamig bergmeer Lago de Cingino (2250m). Beide pasovergangen bereiken Valle D’Antrona in Italië. Wij besluiten om het bovenste wandelpad te nemen richting Staudammkrone Ost/Mattmark.

• Splitsing Ofental/Staudammkrone-Ost/Distelalp

Een wandelpad die hier en daar wel een likje verf kan gebruiken, getuige de slechte markering . Dit gold trouwens ook voor de klim richting het Ofental. Over beide paden kun je haast niet verkeerd lopen maar toch! Na het passeren van een aantal vervelende sneeuwvelden bereiken we uiteindelijk de rondweg om de Mattmarksee. Aan het eind van de stuwmuur staat een kudde steenbokken ons op te wachten. We maken wat foto’s en wandelen over de dam terug naar de auto en kijken terug op een prachtige eenvoudige wandeling. De totale rondwandeling om het meer is ca. 8 km, kent nagenoeg geen stijgingen en gaat over geasfalteerde wegen, alpenpaden, weiden en wegen met steenslag, dit met uitzondering naar het Ofental waar we al gauw een 300 hoogtemeters moeten stijgen.

• Kapellenweg

De volgende dag gaat de wandeling vanuit Saas-Grund langs 15 hoger gelegen kapellen, de kapellenweg naar Saas-Fee. Het pad is rotsachtig, schoenen met een goed profiel en niet te gladde zool zijn aanbevolen. In elk van de 15 kapellen daterend uit 1700-1711, vindt men een bijbels tafereel. Aan het eind van de Kapellenweg bevindt zich de grote kapel (zur Hohen Stiege).

• Wallfahrtskapelle

In de Kapel bevindt zich een verguld altaar met engelen (1695-1709), bovendien heeft de Kapel een mooi beschilderd koor waaraan armen en benen hangen, ter herinnering aan tal van genezingen. Een bedevaartstocht van Saas-Grund naar Saas-Fee wordt nog steeds uitgevoerd op de middag van Hemelvaartdag.

 

 

 

• Saas-Fee/Alphubel

Zowel in de zomer als ook in de winter is Saas-Fee één van Zwitserlands populairste vakantieoorden. Omringd door indrukwekkende bergen, aan de voet van de Feegletscher, (afkomstig van het Mischabelmassief), is Saas-Fee een van de populairste toeristenplaatsen van de Zwitserse Alpen. Het dorp is autovrij, in het dal en in de enorme parkeergarage kan men de auto parkeren. Het streekmuseum van Saas-Fee, het Saaser Museum, is gevestigd in de pastorie van het moderne kerkje. Voor wandelliefhebbers zijn er talloze wandelroutes. Kabelbanen brengen u naar hoger gelegen stations.

• Skipiste Feegletscher/Allalinhorn

Met de Alpine Express gaat het tot Felskin op 3km hoogte gelegen. Het hoogste punt gaat per kabelspoor naar Mittel Allalin (3500m) dat vanuit Felskinn is te bereiken. Hier hebben we het mooiste uitzicht op de Feegletscher en het Mischabelmassief. Ook bevindt zich hier het hoogst gelegen ronddraaiend restaurant en de hoogst gelegen ijs grot ter wereld. De ijs grot is tegen betaling te bezichtigen en schijnt ieder jaar een nieuw item te hebben. Een wandeling over de Feegletscher is een must, de lager gelegen skipistes laten we voor wat het is, buitenlandse ski- en snowboardploegen zijn er aan het trainen om zich voor te bereiden op het komend seizoen. De Allalinhorn is middels een berggids vanaf Mittelallalin voor iedere geoefende bergwandelaar te bedwingen. De 4027m hoge bergtop behoort tot een van de eenvoudigste vierduizenders van Zwitserland.

• Monument Mittelallalin

Over de gletsjer en de bergrug gaat het richting Hint. Allalin. Op het herinneringsmonument voor op de bergtop (via ladder te bereiken vanaf het platvorm) staan namen met foto’s van legendarische bergbeklimmers afgebeeld. Het bronzen monument beeldt vier paar gebogen skiën uit met in het midden een bronzen toren met namen als: Klemens- en Odilo Zurbriggen maar ook Alois- en Stanislaus Kalbermatten. Vanaf het monument hebben we een prachtig uitzicht op Mittel Allalin en de Allinhorn. Maar ook omliggende bergtoppen zijn een plaatje op zich. De Weissmies, Lagginhorn en Fletschhorn, waar we twee dagen geleden liepen, zijn vanaf deze zijde ook indrukwekkend te noemen.

• Mittelallalin

De twee gletsjergangen zijn vanaf het monument goed te volgen links de Hohlaubgletscher van Mittelallalin (3500m) met het draairestaurant en rechts de Feegletscher komend van de Allalinhorn (4027m), Feechopf (3888m) en de Alphubel (4206m). In de loop van de morgen bereiken de eerste alpinisten de top van de 4027m hoge Alllalinhorn. Met de kabelspoortrein gaat we terug naar het tussenstation Felskin.

• Morenia

Het tussenstation Felskin is ook het uitgangspunt voor een alpine-wandelroute naar de Britanniahütte. Dit is helaas geen optie, de verse sneeuw heeft roet in het eten gegooid, en volgens kenners uit dit gebied zit er een gevaarlijk stuk in de gletsjer, de gletsjerspleten zijn niet overal zichtbaar. Na de gletsjer gaat het vervolgens langs de Egginerjoch. Hier zou zich een loszittende steenmassa bevinden, die we liever niet tegenkomen op deze hoogte. De zweefcabine naar Saas-Fee is buiten dienst wegens onderhoud dus er zit niets anders op dan met dezelfde kabelbaan, “de Alpine Express” terug te gaan naar Saas-Fee. Het tussenstation Morenia is voor liefhebbers het uitgangspunt voor een gletsjerwandeling, er is een kunsttentoonstelling en men kan er heerlijk genieten op het zonneterras. Wij houden het voor gezien en dalen af naar Saas-Fee.

• Dalstation Saas-Fee

Iets verderop gelegen bevinden zich de kabelbanen naar Plattjen (2570m) en Spielboden (2448m) (www.spielboden.ch) , beide kabelbanen vertrekken uit hetzelfde dalstation in Saas-Fee. Plattjen is het uitgangspunt naar de Brittaniahütte (3030m), Mittaghorn (3153m) en Egginer (3357m). Voor deze drie wandelingen staat een kleine drie uur aangegeven. Deze wandelroute naar de Britanniahütte staat als veiliger aangeduid, het is zowaar een alpinisten-route, maar het laatste gedeelte over de Chessjengletscher is best te doen volgens kenners uit dit gebied. Helaas is de Brittanniahütte geen optie omdat beneden stond vermeld dat de hut gesloten was.

• Terminus Plattjen

Van de omliggende berghutten nemen we een foto, de Almagellerhütte (2894m) en Zwischbergenpass (3268m) aan de overzijde, de Mischabelhütte (3335m) en Stecknadelhorn (4241m) aan de andere zijde. We genieten van de omgeving rondom Plattjen en wandelen een stukje over de toegangsroute naar Britanniahütte, daar hebben we uiteindelijk zicht op de Stausee Mattmark en keren vervolgens terug richting Terminus Plattjen. Vanaf Terminus Plattjen (2570m) vertrekt de kabelbaan richting Saas-Fee. Wandelend vanaf Terminus Plattjen gaat het langs Vernissage Berghaus Plattjen (2418m) om vervolgens uit te komen in Saas-Fee (1800m). Vanaf het Berghaus hebben we uitzicht op de camping in Saas-Grund.

• Spielboden

Aan de andere kant van het dalstation in Saas-Fee gaat het naar Spielboden. Het ligt op 2448m, en heeft een prachtig uitzicht op Saas-Fee, de Feegletscher en iets voorbij het bergstation treft men er tamme bergmarmotten aan. Als men ze voorzichtig benadert eten ze uit je hand. De kabelbaan naar Längflue (2870m) is in onderhoud en dus gesloten. Wandelend naar Saas-Fee staat als 1.20 uur aangegeven, langs de Gletschergrotte (www.gletschergrotte.ch) en de gletsjer zee wandelt men gemoedelijk langs de Feevispa naar Saas-Fee.

• Saas-Fee

Over de brug wandelen we het dorp binnen, pikken nog een terrasje en gaan met de bus naar de thuisbasis in Saas-Grund. Een aantal dagen hebben we genoten in een geheel andere wereld, waar hoogteverschillen door de vele kabelbanen snel werden overbrugd. Maar de nachten medio begin oktober waren koud op 1500m hoogte. Het water was ‘s ochtend bevroren in de jerrycan, goede slaapzakken en goede ventilatie voorkomen veel ellende. Het kan niet vaak genoeg gezegd worden om goed voorbereid naar zulke gebieden te gaan, wij hebben hier een aantal dagen genoten en komen zeker nog eens terug. Verdere informatie over Saas-Fee is te vinden onder de volgende link: http://www.saas-fee.ch/.

• Moosalp

Moosalp is een 2042 meter hoge bergpas in het Zwitserse kanton Wallis en vormt een verbinding tussen Bürchen in het Rhônedal en Stalden in het Vispertal. Stalden is op de splitsing van wegen gelegen, enerzijds richting het Saastal en anderzijds het Mattertal. Het gebied wordt ook wel  de Augstbordregio genoemd. Eischoll, Unterbäch, Bürchen, Zeneggen, Törbel, Embd en de Moosalp, zijn pittoreske bergdorpen rondom de 2979m hoge heuveltop, de Augstbordhorn. Vanaf Moosalp hebben we een prachtig uitzicht op de Walliser Alpen; o.a. het Mischabelmassief met Balfrin, Dom en Täschhorn.

• Moosalp, Fletchhorn, Weissmies, Balfrin, Dom, Taschhorn en Riedgletscher

In het Saastal de Fletschhorn en Weissmies, maar ook Wiler-, Bietsch-  en Breithorn zijn te zien. De bergpas is in de zomermaanden vanuit Stalden en Visp, zowel met het openbaar vervoer als met de auto te bereiken. De pittoreske bergdorpjes zijn de vakantieoorden van de Augstbordregio en zijn van voorjaar tot aan de herfst een paradijs voor natuur- en wandelliefhebbers. De bergdorpen hebben ieder een eigen karakter maar, hebben de oorspronkelijke charme van het landschap en de flair van de Walliser bergdorpjes behouden en zijn zeker de moeite waard om te bekijken. Themawandelingen, 500 km aan bewegwijzerde wandelwegen, 130 km aan bewegwijzerde mountainbike routes, of de tijd doorbrengen langs één van de suonen/bisses  met op de achtergrond het geklingel van de koeienbellen, maken deze vakantiedorpen tot een onvergetelijke belevenis.

• Kerk Zeneggen

Zeneggen is gelegen op een hoogte van 1367m ten zuidwesten van Visp in het district Oberwallis, op de westelijke oever van de Vispa, langs de toegang naar het Vispertal. Het is een typische versnipperde nederzetting bestaande uit vele gehuchten. Verschillende bevindingen uit opgravingen tonen aan dat de geschiedenis van Zeneggen als woonwijk dateert uit de bronstijd. Het aardewerk en de bronzen objecten worden bewaard in de musea van Sion. Het oudst bewaarde geschreven document dateert uit 1150, waarin staat dat het waarborgen van water voor Zeneggen een groot probleem is. De eerste kapel werd in 1608 gebouwd, in 1666 werd de heilige drie eenheid kapel gebouwd. (op de plaats van de huidige parochiekerk). De daarop volgende eeuwen vonden er uitbreidingen plaats en werd er een pastorie gebouwd. In 1751 werd de drie eenheid kapel vergroot en werd er een klokkentoren toegevoegd. In 1754 ontving Zeneggen de status van een parochie. Van 1877 tot 1881 werd de huidige kerk op de drie eenheid kapel gebouwd vele renovaties volgden, waarvan de laatsten in 1980 werd uitgevoerd.

Vele Zeneggers keerden de stad de rug toe als gevolg van de droogte en er vond een ware emigratiegolf plaats tussen 1865 en 1900. De Oberste- en tevens belangrijkste suone voor Bürchen en Zeneggen gaf vroeger alleen op zondag water. Het werd in de volksmond dan ook het “Gnadenwasser” genoemd dat alleen op zondag aan de droogste gemeente van Zwitserland werd geschonken. Door de hoge bergen in het Berner Oberland en de vierduizenden in het noorden van de Walliser Alpen ligt Zeneggen in een continentaal droog en zonnig klimaat, gemiddeld valt er niet meer dan 80cm water per jaar. Nu is de ontwikkeling van de infrastructuur voltooid en is Zeneggen net als omliggende dorpen van alle gemakken voorzien, de voltooiing van het drinkwaternet vond pas in de jaren 60-70 van de vorige eeuw plaats.

• Bielkapelle

De kapel op de Biel werd in 1819 gebouwd ter ere van de 14 helpers, de toren werd later gebouwd. In de kapel staat nog een historische orgel van nationale betekenis, die door de Zwitserse orgelbouwer Carlen in 1820 werd gebouwd. De wind in het orgel wordt mechanisch met behulp van een blaasbalg aangevoerd. De aanwijzing Bielkapelle komt men tijdens de rondgang door het dorp tegen. In Zeneggen gaat het bergopwaarts en in Unter dem Biel slaan we rechtsaf het steile smalle straatje in en wandelen langs de zwart geblakerde schuren, Spygers en Stadels  richting Biel een heuvelrug een kleine 100 hoogtemeters boven het dorp. Tijdens de wandeling hebben we oog voor Flora en Fauna.

• Biel akkers

Op de Biel akkers een zee van bloemen doordat de akkers nog niet zijn gemaaid. Aan de bosrand gaat het rechtsaf richting Alt Zeneggen, even is het opletten anders wandel je de kapel voorbij, deze aanwijzing in de boom is aan vervanging toe. We vervolgen de wandelroute door het bos en zien tussen de bomen door de Bietschhorn. Langs de Bielvijver en een prachtige speelplaats voor kinderen vervolgen we de wandeling. De Bielvijver is een kunstmatig aangelegde vijver die gevoed wordt door een waterbron.  Rond 1920 waren er ruim twintig van deze vijvers, velen zijn al droog komen te liggen, de Bielvijver is een van de grootste in de gemeente. De suone langs de kant van het wandelpad richting Alt Zeneggen is droog komen te liggen en doet zo te zien al jaren geen dienst meer. Door Alt Zeneggen (1436m) wandelen we langs de woningen en over woonerven het dorp uit en bereiken niet veel later Zeneggen.

• Wandelroutes Embd

Embd is gelegen op een hoogte van 1400m op de westelijke helling voor in het Mattertal. Embd is het steilste terrasvormige bergdorp van Europa. Aan de andere zijde van de Mattervispa heeft men zicht op Grächen. De gemeente bestaat uit een tiental gehuchten en is met de auto, over een 8 km lange smalle slingerweg met een tunnel te bereiken vanuit Stalden. Iets voorbij Stalden het Mattertal inrijdend kan men vanuit het gehucht Kalpetran Embd ook met een kabelbaan bereiken, de kabelbaan is een belevenis op zich. Vanuit Embd kunnen zeer mooie wandelingen gemaakt worden, het informatiebord voor in het dorp helpt u een handje om een keuze te maken. De huizen van het Walliser bergdorp zijn bedekt met kwartsiet-tegeldaken. Ook Embd behoort tot en van de droogste gemeenten van Zwitserland.

• Station Kalpetran

We starten de onderneming voor vandaag vanaf de camping in Raron-Turtig en nemen de bus naar Visp, vanwaar we de Matterhorn Gotthardbahn richting Zermatt nemen. Op station Kalpetran stappen we uit, het is even opletten want we staan tussen 2 treinstellen in (dubbel spoor) en het perron is niet eerder te bereiken voordat de trein richting Visp vertrekt. In Kalpetran nemen we de kabelbaan naar Embd, deze kabelbaan wordt vanaf het bergstation bediend waar ook het vervoersbewijs gekocht dient te worden. Ook de kabelbaan naar Schalb dient hier te worden afgerekend. In Embd wandelen we door het dorp richting het dalstation van de kabelbaan die ons naar Schalb zweeft, de wandeling EMBD-Moosalp-Unterbäch is zeker een aanrader.

• Bergbaan Embd-Schalb

Vervolgens stappen we in het romantische en nostalgische baantje, volgen de aanwijzingen op en pas dan wordt de kabelbaan op afstand vanuit het vorige bergstation bediend en zweven we gemoedelijk naar boven. De wandeling naar Moosalp staat aangegeven 1.30uur over de wandelroute, wij wandelen door het hek richting de kapel boven het bergstation Schalb. Vervolgens wandelen we richting Läger, een andere  route dan staat aangegeven, maar het komt uiteindelijk op hetzelfde wandelpad weer samen. Vanaf Läger hebben we de wandelhoogte richting Moosalp bereikt en hoeft er nagenoeg geen hoogtemeters meer gemaakt te worden. Twee tunneltjes volgen op de wandelroute, de Hannigtunnel is slechts 20m lang, de Tschongtunnel daarentegen heeft een lengte van 110m en is vernoemd naar de bergbeek de Tschongbach die aan weerszijden van de tunnel stroomt. (De tunnels hebben geen verlichting) Informatie borden langs deze wandelroute herinneren ons aan de oude waterleiding die hier ooit gestroomd heeft en nog restanten heeft achtergelaten. Even achterom kijkend hebben een weidse blik over de Wallischer alpen met zijn markante Weisshorn. Iets verder krijgen we zicht op het Saastal met de Fletschhorn Lagginhorn en Weissmies.

• Triftbalmstollen

Dan volgt de Triftbalmstollen waar nog restanten van een oude stutmuur staan, waar vroeger de oude houten suone over heeft gelegen. Vervolgens bereiken we Schwarzi Blatte een prachtig uitzichtpunt op de wandelroute. Dan bereiken we Hohflüe, de stollen zijn afgesloten het heeft een lengte van  meten 67m. We passeren de Törbelbach en hebben voordat we er erg in hebben de Moosalp al bereikt. Hier nuttigen we onze lunch en gaan vol goede moed richting Unterbäch dat 2.15uur staat aangegeven. Nog geen 10 minuten later op de Bürchneralp slechts 1.45uur dat is snel gelopen dachten we. Tschuggustafel (1909m) wordt voorbij gestoken en na een uur wandelen bereiken we in het Gärwerwald de volgende aanwijzing waarop Unterbäch ineens weer 1.10uur staat aangegeven. Dan wandelen we vervolgens een klein stukje langs de Alte Suone (die zijn naam eer aan doet), passeren de Löübbach en wandelen vol goed moed door het Bawald verder. Na drie kwartier bereiken we de Brandalp waar Unterbäch nog 50 minuten staat aangegeven. Hoe je het ook bekijkt, degene die hier de wandeltijden heeft uitgezet is of dronken geweest, of kan niet klok kijken, want van de wandeltijden klopt totaal niets. Gelukkig zien we de stoeltjeslift richting Unterbäch nog gaan,  die volgens de dienstregeling enkel in de weekenden dienst zal doen. Er wordt even telefonisch contact gezocht met het dalstation waarna we toch nog mochten instappen. Door het dorp wandelen we naar de cabine Bahn van Unterbäch en zweven even later naar Raron-Turtig, het dalstation naast de camping. De prachtige dag zit er weer op en in de Augstbordhorn regio komen we zeker nog een keertje terug.

• Grachen

Het dorp Grächen ligt op een plateau hoog boven de ingang van het Mattertal op een hoogte van 1600m. Het dorp is gedeeltelijk autovrij, heeft daarentegen genoeg parkeergelegenheid waar een behoorlijk voor betaald moet worden. Vanuit het dorp zijn er verschillende bergtoppen te zien,  maar ons zit het vandaag niet mee, de bewolking hangt laag en belemmert ons het uitzicht. De Hannigalp bergbaan is van oudsher de belangrijkste bergbaan van het dorp maar dit heeft gezien de weeromstandigheden geen zin. Grächen is het regenarmste dorp van Zwitserland, met ruim 250 km aan wandelpaden. Grächen kent een uitgebreid netwerk aan wandelpaden, waarvan de Europaweg wel een van de bekendste is. Maar Grächen heeft meer te bieden. Voor de bevloeiing van alpenweiden maakt Grächen gebruik van eeuwenoude suonen ook wel bisses genaamd. Grächen met zijn vier waterleidingen is het suonen eldorado van deze omgeving. De vier suonen dateren allen uit begin 1600, samen hebben ze een totale lengte van ca. 20 km en liggen als het ware boven elkaar op verschillende hoogtes. Meer informatie over Grächen vindt u op: https://www.graechen.ch/.

• Bineri Grachen

De eerste suone die we lopen is de Bineri Suone deze ligt het dichtst boven het dorp Bineri, en eindigt op een hoogte van 1648m. De Bineri Suone werd in 1603 aangelegd, hij ontvangt op een hoogte van 1705m uit de Riedbach zijn water. De Bineri Suone heeft een lengt van ca. 3.5 km en bevloeit de landerijen van Gadsenried en Bina. Aan dit laatste dorp heeft de Bineri Suone zijn naam te danken. Wij wandelen langs de suone stroomopwaarts en beginnen dus op een hoogte van 1650m in Grächen daar waar de Bineri Suone zijn eindloop heeft. Tot onze verbazing voert de suone geen water, terwijl onze  informatie over de suone aangeeft dat hij volledig water aanvoert. Hoe het ook zij wij wandelen langs de droge suone richting de Riedbach en we  maken onderweg een aantal foto’s en passeren de Ritigrabe. Iets voorbij de Ritigrabe voert de Bineri Suone weer water, we wandelen langs het watertje en bereiken Gasenried. Het pittoresk dorpje nodigt ons uit voor een bezoek, we maken er een aantal foto’s en wandelen tussen de woningen door weer naar boven, waar we langs de  Bineri Suone de wandelroute vervolgen. Nog een korte klimpartij door de suone en we bereiken Schalbettu, dat vijf woningen en een kerk telt. Op de brede rijbaan wandelen we nog een kort stukje omhoog en slaan bij de volgende aanwijzing “wasserleitungen” linksaf en wandelen een kleine vijftig hoogtemeters boven de Bineri langs de Drieri.

• 01OW2Drieri

De Drieri Suone dateert uit 1618, is ruim vier kilometer lang en ontvangt evenals de Bineri zijn water uit de Riedbach, zij het nu op een hoogte van 1750m. Uit een oud document bleek dat de Drieri in 1618, Ober Nywa werd genoemd, hij bevloeit de akkers van Gasenried en Grächen. Ook deze suone is nog volledig intact en eindigt op een hoogte van 1685m in Grächen (Im Loch). In tegenstelling tot de vorige suone wandelen we nu stroomafwaarts richting Grächen langs de Drieri Suone.  We passeren vervolgens weer Gasenried, zij het iets hoger. Een Eringer koe werpt een blik in het dal. Iets verder wandelen we weer door de Ritigrabe en zijn maar al te blij dat het niet veel geregend heeft de laatste tijd. We maken nog een aantal foto’s en bereiken niet veel later Grächen (Im Loch). De Drieri- en Bineri Suone zijn uitstekend te combineren de wandelafstand bedraagt ca. acht kilometer en zal twee uurtjes in beslag nemen.

• Grachen Im Loch

De Chilcheri is de jongste van de vier suonen rondom Grächen. De Chilcheri Suone dateert uit 1639 en ontvangt het water op een hoogte van 1835m uit de Riedbach, het heeft een lengte van een kleine vier kilometer en eindigt op een hoogte van 1618m in Grächen. Deze suone-wandeling is uitstekend te combineren met de Eggeri Suona-wandeling, die weer iets hoger ligt. De totale wandelafstand zal dan ruim elf km. zijn en de wandeltijd zal ongeveer drie uur bedragen. De suone kan 50 liter water/sec leveren bevloeide vroeger vooral de landerijen bij Kirchweiler, vandaar de naam Chilcheri (Chilcha=Kirche). Bij wolkbreuken kan de Ritigraben plotseling aanzwellen, los gesteente, maar ook boomstammen denderen dan door de rivier naar beneden. Tegen een slam-lawine is niets bestand of de suone nu van plastic, ijzer, steen of hout gebouwd is, niets kan hem dan beschermen, vandaar dat de Chilcheri Suone hier door een buis gaat, hangend aan staalkabels op een veilige hoogte. De Chilcheri Suone- wandeling heeft ook nog een aantal educatieve functies die we al wandelend langs de suone ontdekken. Halverwege deze wandeling kent het een mooie BBQ plaats, het hout ligt al klaar, mits er geen verbod geldt voor open vuur kan iedereen hier BBQen. Boven Gasenried genieten we nog even van de omgeving en bereiken niet veel later het eind van de Chilcheri Suone. Bij de Riedbach, naar boven kijkend zien we al de aanwijzing van de Eggeri Suone, de laatst in de rij, die we vervolgens weer richting Grächen lopen.

• Eggeri suone Riedbach

De Eggeri Suone is de langste van de vier suonen rondom Grächen. De Eggeri Suone is de oudste van de 4 suonen en ontvangt het water op een hoogte van 1840m uit de  Riedbach. De Eggeri Suone eindigt na ruim 6 km. honderdveertig meter lager, op de Bärgji alp. Het bevloeit de landerijen rond Äbnet, Egga en Bärgji. We fotograferen het begin van de suone bij Riedbach en wandelen met de stroom mee richting Grächen. De Riedgletscher kunnen we vanaf hier niet zien, laat staan de gletsjerdeur, ze staan hier wel aangegeven. Maar dan zullen er toch nog wel enkele honderden hoogtemeters overwonnen moeten worden, richting Bordierhütte (2886m). Langs de Eggeri Suone zien we ook twee stoelen waar je je voeten in het water kunt koelen. Dan bereiken we de bruggen over de Ritigraben waar de buis van de  Eggeri Suone onder is bevestigd. We maken nog een aantal foto’s langs de Eggeri Suone en besluiten om bij de splitsing op Z’Seew richting het romantisch gelegen Grächener-Bergsee te wandelen. De wandelpaden langs de suonen zijn geschikt voor zowel ouderen als voor gezinnen met kinderen. Bovendien kent het oh zo kindvriendelijk Grächen vele speelweiden waar het goed toeven is voor de kleintjes. Even later wandelen we Grächen binnen waar we terugkijken op een mooie dag.

• Randa

Randa werd voor het eerst vermeld in een oorkonde uit het jaar 1305. Het dorp met talrijke gehuchten is ontstaan in 1290. Vroeger behoorde Randa samen met Täsch tot het district Naters, nu behoord Randa tot het district Visp.

 

• Randa

De barrokkerk van Randa is een pronkstuk en heeft nog een aantal prachtige glas- in- lood vensters. Randa, gelegen op 1406m ligt aan de voet van de hoogste berg in Zwitserland, de Dom welke 4545m boven de zeespiegel staat. Randa kende in het verleden vele natuurrampen, in 1991 stortte 30 miljoen kubieke meter reusachtige rotsblokken het dal in. Het gehucht Lerch, aan de voet van de Lärchberg moest het hierbij ongelden en liep veel schade op.

RANDA

• Charles Kuonen Hangebruecke

Zwitserland claimde op 29 Juli 2017 de langste voetgangershangbrug van de wereld te hebben. De route van de Europaweg die loopt van Grächen naar Zermatt is door de nieuwe Europabrücke weer 2 uur korter geworden. De oude hangbrug uit 2010 werd na een aantal maanden al gesloten vanwege een steenlawine.

 

• Charles Kuonen Hangebruecke en Mettelhorn

De nieuwe Charles Kuonen Hängebrücke heeft op zes meter na een lengte van een halve kilometer. De hangbrug heeft 750.000 CHF gekost en is slechts 65cm breed. Charles Kuonen was de hoofdsponsor van de nieuwe hangbrug, naar hem is de brug dan ook vernoemd. De lange afstandswandeling van Grächen naar Zermatt heeft er dus een sensatie-object bijgekregen, 85 meter boven de Dorfbächji. De zijkanten van de hangbrug zijn voorzien van strak gespannen gaas, het loopgedeelte is voorzien van stap- roosters. Deze roosters zijn dus niet geschikt voor honden. Bovendien zie je door de roosters de afgrond, sommige personen hebben hier problemen mee. De hoogtewandeling Grächen-Zermatt loopt tussen de 1600 en 2200 hoogtemeters, boven de diepste valleien van het Mattertal. De meerdaagse wandeling biedt uitzicht op de Weisshorn, Bishorn en de Matterhornketen achter in het bergdal met o.a.  Breithorn, Klein Matterhorn en Furgghorn. 

Meer informatie hierover op de volgende link: https://www.zermatt.ch/Media/Attraktionen/Charles-Kuonen-Haengebruecke.

• Terminal Tasch/Zermatt

Täsch is de plaats waar automobilisten, (die verder het gebied in willen) hun auto tegen betaling zullen moeten achterlaten op een gigantisch parkeerplaats. Vanaf hier brengt de trein u om de 20 minuten naar het hoger gelegen Zermatt, met zijn opvallende Matterhorn (4478m) en Monte-Rosa.

Sinds de Engelsman Whympers de Matterhorn voor het eerst in 1865 bedwong is Zermatt gestaag uitgegroeid als populaire vakantieplaats. De eerste beklimming kent trouwens een dramatisch einde, want tijdens de afdaling kwamen alle bergbeklimmers om het leven. In het Alpine Museum zijn nog voorwerpen te vinden van deze legendarische klim. Het Engels kerkje in Zermatt uit 1870, vlak naast het museum, werd destijds gebouwd voor de Engelse bergbeklimmers, die naar dit dal kwamen om de toppen te bedwingen. Op het kerkhof naast de kerk zult u dan ook vele Engelse namen tegenkomen, in de kerk heeft Hudson, een Engelsman die omkwam bij de eerste beklimming in 1865, zijn laatste rustplaats gekregen.

De Täschhütte staat beschreven onder berghutten op deze site.

• Gornergratbahn Zermatt

Het westelijke dal, van de Vispertäler is het drukst bezochte dal van Zwitserland, genaamd het Matterdal. Met als belangrijkste plaatsen in dit dal; St. Niklaus, Grächen, Zermatt, Täsch en Randa.

Zermatt ligt ca. 10 km van de Italiaanse grens, aan de voet van de Matterhorn, in het Duits sprekend deel van het kanton Wallis. Zermatt is het eindpunt van de Matterhorn-Gotthard-Bahn (MGB). De MGB is ontstaan na een fusie tussen de Furka-Oberalp-Bahn (FO) en de Brig-Visp-Zermatt-Bahn (BVZ). De spoorlijn verbindt Disentis in het kanton Graubunden via de Oberalppass-Andermatt en Brig met Zermatt in het kanton Wallis. De MGB exploiteert samen met de Rhätische Bahn de Glacier Express, deze verbindt Zermatt met St. Moritz, Davos en Chur.

Zermatt is een eersteklas vakantieoord, waar een authentiek dorpskarakter met moeite te vinden is. Het toeristische dorp heeft nogal wat stoeltjesliften en gondelbanen om een groot aantal toeristen naar de omringende toppen te brengen. Een tandradbaan brengt u naar de Gornergrat, een van de meest populaire uitstapjes in deze omgeving met een prachtig uitzicht op de Matterhorn. Prachtige wandelingen rond Zermatt vindt u verder onder de volgende link: http://www.zermatt.ch.

• Gornergletscher,Monte Rosa,Nordend,Dufourspitze,Grenzgletscher

Op de grens met Italië ligt de Monte Rosa, minder beroemd als de Matterhorn, maar dit bergmassief heeft wel de hoogste top van Zwitserland, de Dufourspitze (4634m). Op de Mont Blanc na is het de hoogste top van de Alpen. Aan de Italiaanse kant ligt de hoogste berghut van Europa de Capanna Regina Margherita, gebouwd in 1893, op een hoogte van 4554m. Het massief wordt omsloten door de Gornergratgletscher.

• Matterhorn,Gornergratbahn Gornergrat

De Gornergrat is een bergkam in de Walliser Alpen, iets ten oosten van Zermatt, die zich bevindt tussen de Gornergletscher en Findelgletscher. Beide gletsjers komen van de Weissgrat. Vanaf de Gornergrat hebben we uitzicht op meer dan 20 vierduizenders waaronder de hoogste bergen van Zwitserland de Monte Rosa, de Dom en  verder Lyskamm, Breithorn, Matterhorn, Dent Blanche, Zinalrothorn, Weisshorn, Täschhorn, Allalinhorn en Rimpflischhorn om er maar een paar bekenden te noemen. De Dom is 4545 meter hoog is de hoogste berg, die geheel op Zwitsers grondgebied ligt. De Monte Rosa met Doufurspitze meet 4634m en  is de hoogste berg in Zwitserland, zei het dat deze berg ook gedeeltelijk in Italië ligt. De bekendste en meest gefotografeerde berg is wel de 4478m hoge Matterhorn. Met 4808m blijft de Mont Blanc in Frankrijk de hoogste van de Alpen. De Gornergrat is ook het eindstation van de Gornergratbahn op 3098m. De smalspoorlijn werd in 1898 geopend en is hiermee de op één na hoogste spoorbaan in Europa. Ondanks dat het eindstation niet verder gaat zijn er  nog wel een aantal wandelingen: bergopwaarts de Hohtälli dat een klein uurtje wandelen staat aangegeven, maar ook en alpine-wandelweg naar de modernste berghut van Europa de Monte Rosa Hütte welke drieënhalf uur staat aangegeven. Daarentegen kan men ook terugwandelen langs de spoorlijn van de Gornergratbahn, naar de onderliggende bergmeren of geheel de 1500 hoogtemeters te voet richting Zermatt, dat ruim 3 uur staat aangegeven.

• Gornergrat,Kulmhotel en observatorium

Op de Gornergrat staat buiten het bergstation om nog een hotel met het astronomisch observatorium, een kapel en uiteraard een souvenirwinkel. De gehele zomermaanden tussen 07.00 uur en 19.00 uur vertrekken er twee of drie treinen per uur, die u in ca. 45 minuten naar het bergstation van de Gornergrat brengen. In de wintermaanden beginnen ze een uurtje later en gaat de laatste rond de klok van vijf in de middag. Wij besluiten om via Rotenboden, Gagenhaupt, Riffelbord en Riffelalp terug te wandelen naar Zermatt, waar we de gehele middag voor uit trekken gezien de vele hoogtemeters en de foto’s die we willen gaan maken. Nadat we op de Gornergrat al vele foto’s hebben gemaakt wordt het tijd om af te dalen. Het eerste gedeelte gaat langs de bergbaan zodat we de trein met de Matterhorn ruimschoots kunnen fotograferen. Een half uurtje later bereiken we het bergstation Rotenboden en de Riffelsee waar eveneens vele foto’s worden gemaakt. Dan wandelen we gemoedelijk richting Gagenhaupt,  hier kiezen we voor de langste wandelroute richting Riffelberg/Riffelalp, je wandelt als het ware om de Riffelberg. Diegene die hoogtevrees hebben kunnen deze route beter mijden, vanaf Dristelen wandel je langs een diepe afgrond met zicht op het 500m lager gelegen station Furi.

• Dristelen,Matterhorn,Wandfluh,Dent Blanche

Aan de overzijde de bergketens van de Franstalige dalen van o.a. Sierre en Sion met Dent Blanche 4364m, Ob. Gabelhorn 4073m, Wellenkuppe 3910m, Trifthorn 3737m, Zinalrothorn 4223m en Weisshorn 4512m. Langs de bergflank buigt de wandelweg verder naar rechts en krijgen we zicht op Zermatt en Riffelalp dat nog een behoorlijk stukje dalen is. Voor ons doemt nu het Mischabelmassief op met o.a. de Dom 4554m, Täschhorn 4494m, Alphubel 4207m, Feekopf 3912m, Allalinhorn 4030m, en Rimpflischhorn 4202m. Door het Riffelbord is het even opletten en moeten er een aantal stenen hindernissen worden overwonnen, niet hinderlijk maar lastig te wandelen. Dan bereiken we Riffelalp en wandelen we langs de kapel naar de Alphitta van Dave en Tanja, waar het goed toeven is. De oude alpschuur uit 1869 is omgetoverd tot een prachtig restaurant dat plaats biedt aan ca. honderd gasten. De originele speksteenkachel uit de 19e eeuw is nog steeds aanwezig en verwarmt het geheel op koude dagen. Het gezellig terras doet onze pauze langer duren dan gepland. Meer nieuws op hun  eigen website: http://www.alphitta.com.

• Station Riffelalp

Bij het bergstation Riffelalp passeren we het bergspoor en wandelen we over de Arvenweg door het Vorderi Wälder bos. We passeren bij het treinstation Findelbach het bergspoor opnieuw, niet veel later wandelen we Zermatt binnen. In en langs de jonge kerk uit 1913 maken we nog een aantal foto’s, de altaren dateren uit de 18e eeuw. In Zermatt maken we nog een aantal foto’s, het Grand hotel Zermatterhof maakt zware tijden door. De Bergführerplatz voor het hotel herinnert nog aan die goede oude tijd. Meer dan 100 jaar geleden zaten of stonden de berggidsen van Zermatt hier van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat om reizenden hun diensten te bieden. Als pakezels of stoeldragers werden de berggidsen ingezet om welgestelden de Zermatter bergwereld te laten verkennen. Verder gaat het door de gezellig drukke winkelstraat waar we tegen de klok van zessen de pendel traject van de MGB richting Täsch nemen en terug kijken op een zeer geslaagde, maar lange dag.

• Camping Santa Monica/Raron

De Vispertäler uitkomend slaan we in Visp linksaf en rijden verder naar het westen over de kantonstrasse in dit brede Rhônedal. Raron is onze thuisbasis in deze omgeving. Camping Santa Monica ligt in een mooie bergachtige omgeving, naast de kabelbanen Unterbäch/Eischoll, aan de doorgaande weg richting Sion. Het is een leuke camping met een klein zwembad, restaurant en winkeltje, waar je elke ochtend vers gebakken broodjes kunt halen. Unterbäch/Eischoll liggen op een hoogte van 1200 meter in het Augstbord gebied, een ideale wandelplek in deze omgeving. Bovendien ligt Raron centraal als uitvalbasis richting Sion, Sierre en de dalen daarachter, Crans Montana, het Lötschental of de Vispertäler.

• Maxenhaus

Raron, in de dorpsmond Das Rilkedorf genoemd, is gelegen op een hoogte van 642m. Het historische stadje heeft een woontoren uit de 12e eeuw en een oude kerk uit de 16e eeuw. Het kwam in 1014 al voor in de boeken onder “Raronia Prudens”. Het oude stadsdeel is zeker een kijkje waard en we besluiten dan ook om vanuit Niedergesteln langs de hopvelden naar Raron te wandelen. Het Maxenhaus op onze wandelroute dateert uit 1547/48, uit de tijd dat Wallis nog tot Frankrijk behoorde. Het deed in die tijd dienst als postkantoor, de oudste brievenbus van Zwitserland zit dan ook hier aan de noordzijde van deze woning. Op de achtergrond zien we de trappengevels van het Zentriegenhaus, gebouwd rond 1536/37. Naast woonruimte deed het dienst als opslag van gegevens van de burgerbevolking, ook de gevangenis was er gehuisvest. Wij blijven de aanwijzing Kuturweg volgen en bereiken de Burgkirche St. Romanus, omgeven door een Viztums- toren met pastorie waarin tegenwoordig een museum is gehuisvest.

• Burgkirche Raron

Onder de Burgkirche in het dorp bevindt zich de Felsenkirche, in de jaren zeventig van de vorige eeuw in gebruik genomen. De Felsenkirche, geheel in de rotsen uitgehouwen, zou de grootse grotkerk van Europa zijn en is zeker de moeite waard om te bezichtigen. Het waren de heren van Raron in de 12e tot 15e eeuw die er een machtig kasteel lieten bouwen hoog op de rotspunt boven de stad. Alleen de naam van de rots, Auf dem Burg, herinnert nog hieraan. Een architect benutte de Wehrturm uit de 12e eeuw als kerkschip, de muren van de burcht werden in de bestaande kerk opgenomen en de Burgkirche was een feit. Naast de Burgkirche bevindt zich het graf van de in Praag geboren dichter Rainer Maria Rilke (1875-1926) die bijna zijn hele leven door Zwitserland zwierf en woonde in slot Muzot bij Siders. In 1927 werd het lichaam van Rainier aan de zuidzijde van de Burgkirche bijgezet en hiermee is de wens van de dichter in vervulling gegaan. Hiermee is ook duidelijk geworden waarom Raron, Das Rilkedorf genoemd wordt.

• Undra suone Raron

Wij vervolgen de wandelroute richting St. German en langs de warme noordhelling gaat het gestaag bergopwaarts. We passeren de Niwa Suone en bereiken niet veel later de St. Anna kapel, uit de 17e eeuw, met zijn mooie glas in lood ramen. Te midden van de wijnranken blikken we bij de kapel nog even terug met de Augstbordgrat en Augstbordhorn op de achtergrond. Voor ons tussen de wijnranken prijkt St.German, ook wel Wijndorp genoemd. De kerk van St. German is de oudste  kerk van de drie dorpen Niedergesteln, Raron en St.German. De oudste resten dateren uit de 8e en 9e eeuw en  in de 12e eeuw werd de kerk  uitgebreid met een kerktoren. De huidige kerk dateert uit de 13e eeuw en werd daarna nogmaals vergroot, fresco’s die na een renovatie tevoorschijn kwamen dateren uit de 15e eeuw. Kortom een kerk met een lange geschiedenis.

• St. German/Trielhaus

Het Trielhaus dateert uit 1400 en is waarschijnlijk het oudste stenen woonhuis van St.German. Het was een warenoverslagplaats voor handelaren die vanuit Italië naar Bern of Genève reisden. Het huis heeft zijn naam te danken aan de enorme Triel (wijnpers) die er tot het einde van de 19e eeuw  heeft gestaan. Naast het Trielhuis staat nog een oude stadel. Tegenover de dorpskerk staat het oude schoolgebouw, waarin rond 1600 waarschijnlijk handel werd gedreven,  pas na invoering van de schoolplicht in 1900 diende het als schoolgebouw. Via de wijngaarden loopt de wandelroute normaliter terug naar Raron, maar door een aardverschuiving veroorzaakt door het bergbeekje Chi, is deze wandelroute afgesloten, jammer genoeg stond dat niet aangegeven in Raron. Ons rest niets anders  dan over de saaie toegangsweg naar St. German de route te vervolgen en langs de grindafgraving passeren we de Rotten. Over het vliegveld van Raron bereiken we de kantonweg door Walls, waar speakers in het bos aan de overzijde onze aandacht wekken. Er bleek een evenement in de Goler arena te zijn, nl.de koeiengevechten (Ringkuhkampf).

ERINGERBALL-ALPENKÖNIGIN

• Eringerball

Ringkuhkämpfen (Eringerball) is een evenement dat “uitgevochten” wordt in de traditionele Walliser arena voor koeien gevechten . Het Eringer-ras is een koeien ras uit Wallis, dat sinds 1879 officieel erkend wordt als onafhankelijk vee- ras. Naast zijn fysieke robuustheid, onderscheid het dier zich vooral door zijn strijdlust. Het dier wordt gekenmerkt door de eigenaardigheid, om te vechten voor de hiërarchie in de kudde. De gevechten in de wei zijn natuurlijk tot rust gekomen, maar in de arena daarentegen, heeft dit unieke ras zijn eigenaardigheid nog niet verloren. De meest hiërarchische koe zal uitgeroepen worden tot “Alpenkoningin”.

• Eringerball

Verwondingen zijn zeer zeldzaam ondanks dat deze koeien nog wel hoorns hebben, maar een veearts is altijd aanwezig om eventuele wondjes te hechten. De Eringer koeien worden in vijf verschillende categorieën ingedeeld, jongvee tot 3 jaar, koeien die nog niet gekalfd hebben, koeien die wel gekalfd hebben en de zgn. runderen. Vervolgens worden ze op lichaamsgewicht ingedeeld, de zwaarste koeien boven de 600 kg. in de eerste categorie enz. Verder zijn er nog een aantal spelregels: een koe scoort punten als hij in de aanval gaat, daarentegen als hij passief is of op de vlucht gaat worden er punten afgetrokken. Heeft een dier drie minpunten dan wordt de veehouder verzocht het dier uit de ring halen. Verlaat het dier drie keer de arena zonder te vechten dan wordt het ook uitgesloten van verdere deelname.

• Eringerball

Een zeer belangrijke regel is dat het dier niet tot vechten mag worden gedwongen. Het dier dat de ring verlaat en nog steeds een positief aantal punten heeft wordt door de jury teruggeroepen en weer met een andere koe samengebracht. Tot slot mogen er niet meer dan twaalf koeien in de ring en mogen ze enkel twee aan twee vechten. Nadat de winnaar is uitgeroepen en de koebel is uitgereikt loopt de eigenaar een ereronde met zijn winnaar door de buitenring langs het publiek, waar hij van alle kanten wordt gefeliciteerd, met een jaar lang de titel "Königin der Königinnen" op zak.

• Dalstation Raron-Turtig

Een wandeling om er weer even in te komen! We vertrekken met de cabinebaan van Raron-Turtig naar Eischoll. Een plateau gelegen op zo’n 1200m hoogte, boven het Rhône dal. We wandelen door het dorp Eischoll, fotograferen het een en ander en vervolgen de wandelroute richting Unterbäch-Bürchen. Langs de Halt Suone (irrigatiekanalen) gaat het bergopwaarts, we passeren de Milibach en staan aan de overzijde oog in oog met de Walliser Schwarznase schapen. In Unterbäch wandelen we langs het suonen- en Sudelpark. Een speelplaats waar kinderen op een speelse manier leren omgaan met water, watermolens bouwen en irrigatiekanalen aanleggen. Het eeuwenoude dorp is met de tijd meegegaan. Smart Phone bezitters kunnen d.m.v. de QR-Code te fotograferen de geschiedenis beluisteren van de standplaats in het dorp waar men zich op dat moment bevindt. Langs de kerk wandelen we het dorp uit en passeren de Loubbach en bereiken niet veel later de Capetsch Kapelle gelegen op 1222m.

• Capetsch kapelle

De kapel werd in 1632 gebouwd en in 1736 vergroot. De kapel werd oorspronkelijk gewijd aan pestheilige Sint Sebastiaan. Het schijnt dat de vroegere bewoners van Bürchen (waartoe de kapel toen behoorde) in de pesttijd hun doden hier begroeven. Nu maakt de kapel deel uit van de gemeente Unterbäch en werd in 1856 opnieuw ingewijd onder de naam St. Antonius. We vervolgen de wandelroute en genieten van het uitzicht en wandelen langs de forellenkwekerij Bachi Gillo. In Bürchen-Mauracker wandelen we het dorp binnen, langs de Josefs Kapelle uit 1742 bereiken we het centrum van Bürchen. Een ca. 2 uur durende educatieve rondwandeling door Bürchen laten we voor wat het is. Tien informatieborden leiden u door Bürchen en vertellen het een en ander over de Berken langs de wandelroute en hoe de berkenwijn wordt gemaakt, het zgn. Birkenlehrpfad. In Bürchen maken we nog enkele foto’s en vervolgen de wandeling langs Boden-Hochastler en Birch richting Wandflüe.

• Hochastler Visp/Brig

Op het uitkijkpunt Hochastler (1292m), genieten we nog even van het mooie uitzicht. Het 20m hoge kruis is een oude lariks die in de jaren veertig van de vorige eeuw werd geveld. Langs een gedeelte van de Obere Birch Suone en Birch bereiken we de Wandfluhkapellenweg, die ons op de camping doet uitkomen. Vanaf Turtig/Raron in het Rhônedal  zijn de kapellen duidelijk zichtbaar. De oude kerkweg diende in vroegere jaren voor de Bürchners om naar de Burgkerk in Raron te komen. Nu is het een wandelweg van en naar Bürchen langs oude Pine bomen. De Wandfluekapelle werd aan het eind van de 17e eeuw gebouwd en werd in 1770 verlengd. Het vergulde Barokaltaar in de bedevaartkapel dateert uit 1695. Van 1978-1984 werd de Wandfluhkapelle grondig gerestaureerd en in 1998-1999 vond de laatste sanering plaats. Langs tien kleinere kapellen bereiken we de camping en genieten we na van een leuke wandeling.

NIEDERGESTELN-JOLISCHLUCHT-GESTELNBURG-NIEDERGESTELN

• Niedergesteln

Niedergesteln is een gemeente iets ten westen van Raron. Het dorp doet zijn naam eer aan omdat de naam afgeleid  is van het Latijnse casellum, dat kasteel betekent. Restanten van het oude kasteel uit de 12e eeuw, van waaruit de heren van Turn in de middeleeuwen hun bezittingen regeerden, staan nog steeds aan de oostzijde van het dorp. Het dorp wordt aan de  westzijde geflankeerd door de Jolischlucht. De kerk van Niedergesteln werd in 3 etappes gebouwd, het oudste gedeelte dateert uit de 12e eeuw. De zogenaamde Käsbissenturm uit de 16e eeuw schijnt de enige in zijn soort te zijn in het kanton Wallis. Om het dorp is een prachtige wandelroute aangelegd over de noordhelling van het Rhônedal. De auto kan men parkeren op de parkeerplaats bij de Jolibach. Het gebied maakt deel uit van het UNESCO werelderfgoed en is dus beschermd natuurgebied. We verlaten de parkeerplaats en wandelen via de westzijde over Weiderli richting hangbrug. Gestaag gaat het bergopwaarts en we krijgen een mooi uitzicht op het dorp Niedergesteln en de Rhônevallei voor ons richting Gampel.

• Stageru-suon

In het bos blijven we de aanwijzing Hängebrücke volgen. Aangekomen bij de volgende aanwijzing richting hangbrug staan we aan de Lüegjeru-Suone. Langs het wandelpad iets hoger stroomt de Stägeru-Suone, beide suonen of bisses komen in de buurt van de hangbrug samen. Langs de Lüegjeru-Suone gaat het dan over smalle obstakels, watervalletjes en traptreden richting hangbrug. Langs de Lüegjeru-Suone krijgen we nog een korte steile klim, waar we tenslotte uitkomen aan de Stägeru-Ssuone. Vervolgens wandelen we langs staalkabels en onder rotspartijen door langs de Stägeru-Suone. We zijn nu aangekomen bij de Jolibachkloof waar we door een tunnel de weg vervolgen.

• Tunnel Jolibach

Over loopvlonders en trappen bereiken we uiteindelijk de hangbrug over de Jolibach. We passeren de hangbrug en bereiken de Grossa-Suone, die zich verder een weg baant richting Raron. Wij genieten hier nog even van het uitzicht en verorberen onze meegebrachte lunch en wandelen uiteindelijk over de steile Gattuvolchwäg richting Niedergesteln. Langs de warme helling fotograferen we flora en fauna. De aanwijzing Altes Reservoir wekt onze interesse, waarna er weer een korte klim volgt. Aangekomen bij de tunnelingang doen we de lampen aan in de tunnel en vervolgen we het wandelpad door de tunnel.

• Jolibachschlucht

Bij de smalle uitgang moeten we ons bukken zodat we ons hoofd niet stoten. De rugzakken schuren langs de bergwanden. Plotseling staan we midden in de Jolibach-kloof “Jolischlucht”. We maken enkele foto’s en vervolgen de wandelroute over dezelfde weg terug. Achter de kerk bereiken we het dorp Niedergesteln, waar we vervolgens een rondwandeling maken en de Gestelnburg bezoeken. Onder de Gestelnburg verkennen we een onderaardse grot uit de laatste ijstijd. Vervolgens wandelen we door het dorp, langs de Jolischlucht, waar we nog een 100 tal meters in kunnen wandelen om de laatste foto’s te maken, terug naar de parkeerplaats. 

• Lotschental

Ten noorden van Gampel ligt een bijzonder dal, waar traditionele volksfeesten en angstaanjagende carnavalsmaskers kenmerkend zijn, het Lötschental (1763m) één van de laatst ontsloten dalen in het kanton Wallis. Het smalle dal werd echter goed bereikbaar toen in 1912 de spoorwegtunnel gereed kwam tussen Kandersteg (Berner-Oberland) en Goppenstein (Wallis). Deze sloot min of meer aan op de Simplontunnel van Brig naar Italië, zodat er naast de Gotthardtunnel een tweede noord- zuid verbinding ontstond. Voor 1906 kon het dal alleen met paard en wagen of lopend worden bereikt. Het Lötschental is nog redelijk ongerept, en een ideaal wandel dal, dat deels in het Unesco werelderfgoed Jungfrau-Aletsch-Bietschhorn valt. Links en rechts rijzende berggiganten op met hun gletsjers, de Tsingelhorn (3562m) de beide Breithorns (3780m), Bietschhorn (3934m) en Schinhorn (3797m) zijn enkele bekende toppen die dit dal rijk is.

• Hollandiahutte/Langgletscher

Het wordt in het oosten begrensd door het Lötschenlücke, waar de Hollandiahütte staat, en waar de Langgletscher, de oorsprong van de belangrijkste rivier - de Lonza - ligt. In het zuiden ligt de Bietschhorn, in het westen de passen richting Leukerbad en in het noorden de Petersgrat. Het dal telt een paar dorpen,  Ferden (1374m) ligt aan het begin van het Lötschendal. Kippel is misschien wel het volgende en mooiste dorpje van het dal met oude houten huizen en de St. Martinuskerk uit de 18e eeuw. Ook bevindt zich hier een grote  camping, ideaal als uitvalbasis.

• Lotschental

Wiler, Ried en Blatten zijn de volgende dorpen om uiteindelijk aan het einde van het dal in Fafleralp te eindigen. Eenmaal aangekomen op Fafleralp zijn er mooie wandelingen richting de Langgletscher, Anenhütte (2358m) of Anensee. Ook kan men vanuit hier, onder leiding van bevoegde berggidsen gletsjertochten maken. De Anenhütte is recentelijk (maart 2007) door een lawine vernield en volgens de laatste berichten zal deze in 2008 herbouwd worden. Maar de omgeving en het uitzicht over het Lötschental is alleen al de moeite waard, om richting de Langgletsjer te wandelen. (Zie ook het verhaal onder Berghutten; Anenhütte).

• Herrgottsgrenadiers

Op Sacramentsdag en de daaropvolgende zondag marcheren de Herrgottsgrenadiere aan het hoofd van een processie. De prachtige uniformen, witte broeken, rode jassen, mutsen van berenvel, helmen met pluimen dateren uit de 18e eeuw. Vele Lötschentälers hebben in die tijd in het leger gediend van Napoleon om toch maar aan de kost te komen. Met sabel en karabijn marcheren ze door de Lötschentäler dorpen, voorop lopen misdienaren met vaandels, echtgenotes in klederdracht en meisjes in het wit. Ze worden gevolgd door het vaandel van het dorp, een muziekkorps dat met hun geroffel de maat aangeeft, gevolgd door nog meer dames in klederdrachten.

• Gebed/Processie

Vervolgens komt de pastoor en doet een dankgebed bij het altaar. In elk dorp zijn drie tijdelijke altaren gebouwd.  Het is een dankfeest omdat de militairen destijds “heelhuids” terugkwamen uit de oorlogen van o.a. het leger van Napoleon. Dit ritueel vindt in alle dorpen plaats in het Lötschental en is een heuse feestdag, alle winkels en benzinepompen zijn dan gesloten. De uniformen en klederdrachten zijn vaak familiebezit en worden al honderden jaren doorgegeven van vader op zoon. Er wordt grote waarde aan gehecht om deze traditie voort te zetten. Nu heeft een jongere generatie deze traditie  overgenomen want personen uit de tijd van Napoleon leven niet meer. ’s Middags rond de klok van twee  begint het feest met o.a. vaandelzwaaien en andere folklore. Het is aan te raden om dit een keer mee te maken. Het is en blijft een traditie uit deze omgeving en is nergens anders te zien.

• Ferden

Ferden (Lötschental) is de toegangspoort tot de meest ongerepte Alpinevallei, het Lötschental. Na Blatten is Ferden het grootste dorp in het Lötschental. De Lötschenpass (de overgang tussen kanton Wallis en Bern) is vanuit Ferden via de Kummenalp in 4½ uur te bereiken. Vanaf de Lauchernalp is het in 2½ uur te wandelen, vandaar dat men het dorp veelal snel voorbijrijdt, omdat de kabelbanen iets verder in het dal liggend al snel een kortere wandeltijd opleveren.

Maar vanuit Ferden zijn er ook tal van wandelmogelijkheden en is de oude dorpskern zeker een bezoekje waard, sommige gebouwen dateren uit de 14e en 15e eeuw. Het schijnt dat de velden en weiden van Ferden de meest vruchtbare zijn van het Lötschental. De Barbara Kapelle van Ferden dateert uit de 17e eeuw. Verder heeft het dorp monumentale woningen en schuren. Kippel is het volgende en mooiste dorpje van het dal met oude houten huizen en de St. Martinuskerk uit de 18e eeuw. Ook bevindt zich hier een camping, ideaal als uitvalbasis.

• kippel

De eerste parochiekerk van Kippel (Lötschental) werd in 1233 opgericht. De oude houten kapel “Marti Biel” genaamd, stond op de plaats van de huidige kerk. De huidige kerk is gewijd aan St. Martin’s en werd in 1740-1742 gebouwd. De kerk kreeg in de loop der tijd verschillende structurele aanpassingen en is voor het laatst in 1977-1978 grondig gerenoveerd. De geschiedenis van het dal is in het Lötschentalmuseum te vinden en zeker een bezoekje waard. Wiler, Ried en Blatten zijn de volgende dorpen om uiteindelijk aan het einde van het dal in Fafleralp te eindigen.

• Wiler

Midden in het hart van het Lötschental ligt Wiler (1419m) een perfecte uitvalbasis voor de actieve vakantieganger. Wiler is het startpunt van de kabelbaan naar de Lauchernalp. Een cabinelift brengt u in korte tijd naar het hoger gelegen Lauchernalp (1970m).

De Lauchernalp biedt een prachtige wandelomgeving voor wandelaars van alle niveaus. Het ongerepte bergdorp, gelegen tegen de achtergrond van een adembenemend berglandschap, is een van de best bewaarde geheimen onder natuurliefhebbers en mensen die gewoon op zoek zijn naar rust en ontspanning. Het is ons uitgangspunt voor een kleine 10km lange wandeling naar de Fafleralp, achter in het Lötschental.

WILER-LAUCHERNALP-FAFLERALP-WILER

• Lauchernalp

Vanuit de Lauchernalp opent zich een eldorado aan bergwandelroutes. Schilderachtige berghutten met stenen daken en een ongerepte natuur, mooie vergezichten met aan de horizon de majestueuze bergen. Vanaf het bergstation Lauchernalp wandelen we over de Lötschentaler Höhenweg richting dal en gaan in de eerste haarspeldbocht rechtdoor het smalle pad op. Langs “Talblick”, een oude woning uit 1772, gaat het bergop en passeren we enige tijd later de Milibach die van de hoger gelegen Milibachgletsjer komt. Tijdens de wandeling houden we steeds zicht op de 3934m hoge Bietschhorn. Doordat we vroeg zijn gaan wandelen en tegen de zon in lopen speelt het lichtinval ons enigszins parten. Nadat we de lus door de Milibach hebben gelopen blikken we nog even terug richting Lauchernalp.

• Petersgrat

Gemoedelijk gaat het richting Biel, een gehucht op de wandelroute. Even later passeren we de ruige Tännbach, komend van de 1000m hoger gelegen Tennbachhorn. Vervolgens komen we door Weritzstalp, (2099m) en wandelen tussen de lawinehekken door richting Tellialp, waar we iets voor het dorp een prachtig uitzicht hebben op de Petersgrat. Op de Tellialp nuttigen we onze lunch en fotograferen we vanaf het terras de Bietschhorn, Lonzahörner, Breithorn en Breitlauihorn.

• Schwarzsee

Na onze lunch wandelen we verder langs het bergmeertje Schwarzsee (1858m) en bereiken we na 2½ uur Fafleralp. Komend vanuit het Uisterstal hebben we een mooi uitzicht op Fafleralp. Een vrij gemakkelijke wandeling met weinig hoogteverschil en een weidse blik over het Lötschental met aan het eind de Langgletscher. We kunnen ook nog een hoger gelegen variant nemen, we wandelen dan niet naar beneden op Lauchernalp maar gaan vanuit het bergstation langs Berghaus Lauchernalp het smalle bergpad op.  We passeren de Milibach en gaan vervolgens het hoger gelegen wandelpad bergopwaarts. Op de Weritzalp komen beide wandelwegen weer samen. Men moet er wel rekening mee houden dat de hogere variant een uur langer lopen is.

• Maria-Heimsuchung kapelle/Kuhmad

Vanaf de Fafleralp kan men de bus nemen richting Wiler/Blatten, of degene die nog niet genoeg gewandeld hebben gaan te voet terug (+ 1½ uur) door het dal van de Lonza. Wij wandelen bij het bergmeertje op Fafleralp (1795m) gelijk rechtsaf langs de alpschuren en wandelen met de stroomrichting mee van de Lonza richting Wiler. Langs de rivier gaat het dan via Kühmad, Gerijn en Eisten naar Blatten (Lötschen). Over de Gerijnloibina, het wandelgedeelte tussen de Kapel van Kühmad en Blatten ligt een stukje Pelgrimsweg, ook wel weg van bezinning geheten. Langs het wandelpad staan een aantal schitterende spreuken.

• Masker Lotschental

De bloemen staan hier in volle bloei en er zijn talrijke vlinders te zien. We krijgen Eisten en Blatten in het vizier. Blatten is het grootste dorp van het dal en hier nemen we even de tijd voor wat foto’s. De bekende maskers uit het dal hangen in vele getale aan gevels van huizen of staan elders aan de kant van de wandelroute. Bij Ried passeren we de rijbaan en de Lonza en we wandelen over de Weestenmattu Wiler binnen. Ook in Wiler nemen we even de tijd voor wat foto’s. Vervolgens gaat het naar de parkeerplaats bij het dalstation van de Lauchernalp kabelbaan waar de auto staat.

• Turtmann

Tussen Visp en Leuk ligt het dorp Turtmann (638m) in het Rhônedal, dat hier breed is, met vele akkers en militaire oefenterreinen. Over de herkomst van de naam Turtmann verschilt men nogal van mening. “Turris magma” zal een kasteelfeest zijn geweest op de rotsen naast het kasteel. Sinds 1210 werd Turtmann voor het eerst benoemd in de boeken en heeft daarna vele naamsveranderingen ondergaan zoals: Thortemanei, Thortemagny, Turtemania, Dortmann en sinds 1900 Turtmann. Turtmann ligt aan de Napoleonroute door Wallis en bezit nog een document uit die tijd.

De historische Patrizierhäuser staan onder toezicht van de nationale monumentenzorg. Huizen uit de 16e en 17e eeuw zijn te bewonderen middels het in 2004 geopende cultuurwandelpad door het dorp, dat begint bij de kerk. De oude zagerij uit 1899 is zeker een kijkje waard met z’n 42 meter diepe waterval. De wandeling staat als 2 uur aangegeven. Bovendien kan men ook met een gids door het dorp wandelen, culinaire uitstapjes en producten van eigen bodem worden dan tijdens de wandeling aangeboden. Meer informatie is te vinden onder: http://www.altesturtmann.ch. De volledige fotoserie van de educatieve huizenroute is te vinden onder het fotoboek op deze site.

• Unterems

Achter Turtmann, in zuidelijke richting, ligt het minder bekende wild romantisch Turtmanntal dat naar de Walliser Alpen voert. Na de boerendorpen Unterems (1003m) en Oberems (1332m) begint het Taubenwald. De naam ems zou uit het Keltische tijdperk stammen en beek betekenen. In de middeleeuwen was het een bergbevolking dat onder de legers van Turtmann opereerde. De fransen hebben het dorp halverwege het jaar 1799 in brand gestoken en daarmee zijn geschiedenis verwoest. De kerk dateert uit 1733. De aanleg van de geasfalteerde straat van Turtmann naar Oberems werd pas in 1959 gerealiseerd. Unterems groeide uit tot een leefbaar dorp, dat dankzij de ideale hoogte en centrale ligging in het Zwitserse kanton Wallis een populair vakantieoord is geworden.

• Oberems

Na Oberems opent de deur zich naar het wild romantisch Turtmanntal, het dal is smal, en de weg hier en daar slechts één auto breed. De rijbaan eindigt achter in het 20 km langgerekt dal bij Vorder Sänntum. Aan het eind van het groene Turtmanndal komt men via een vrij breed wandelpad, richting stuwmeer en heeft men zicht op de Stierberg, Bishorn, Barrhörner, Brunegghorn, Weisshorn en Les Diablons, en niet te vergeten de schitterende Turtmanngletscher, Turtmannsee en Brunegggletscher. Een vrij eenvoudige wandeling leidt in ca 2.30 uur tussen Arven of over morenen naar de Turtmannhütte (2519m) aan de voet van de Turtmanngletscher. 

LEUK-LEUKERBAD-GEMMIPASS

• Leukerbad waterval Dalakloof

Het gebied in Wallis om te relaxen, de  thermale baden gaan terug in de Romeins-Helvetische tijd en hebben nog steeds een “heilzame” werking op de mens. Verder bevinden zich er vele wandelpaden naar fantastische uitzichtpunten en op één van Zwitsers oudste handelsroute (de Gemmipass) kan men de beenspieren flink oefenen. De Dalakloof is via een trap en loopbrug te bereiken en met kracht dendert het wilde water door de kloof. Dat het water een hoog ijzergehalte heeft kan men zien aan de roeststrepen op de rotswanden. Via een hangbrug komt men aan het eind van de kloof terecht bij een waterval.

• Leukerbad

In het kuuroord Leukerbad stromen dagelijks vele liters thermaal water van 51°C  in de kuurbaden. Leukerbad beschikt over de grootste thermale bronnen in de Alpen, rijk aan calciumsulfaat-houdend water. Het gezellige dorp op 1400 meter hoogte in de Walliser Alpen heeft bovendien het grootste Wellness-aanbod van Zwitserland.

Leukerbad-Albinen-Leuk "der weg über den Leitern" Een prachtige wandeling (hoogte verschil 700m) van een kleine drie uur via Albinen (een dorp dat tegen de rotswand aangeplakt lijkt te zitten en tot voor kort slechts te voet en met ladders bereikbaar was) naar Leuk, ook op deze tocht moeten ladders worden genomen om de route te voltooien. Na ruim 30 minuten komt men de eerste ladder al tegen.

• Gemmipas

Zoals gezegd treft men hier de eeuwenoude Gemmipass (2314m) aan. Een wandeltocht voor de tredzekere bergwandelaars, die u zeker niet mag missen. De stad Bern en het bisdom van Sion hadden in 1522 al een verdrag over de Gemmipas. Een vrij steile wandeling, over één van de oudste handelswegen in de Alpen, uitgehakt in een loodrechte rotsmuur van ruim 600m hoog.

De oude zigzaggende pas-weg  is uitgehouwen in de steile rotswand van de Daubenhorn. Ondanks de nevel die bleef hangen hebben we toch nog een spectaculair uitzicht, diepe afgronden en vele haarspeldbochten. Deze route valt onder de normale wandelwegen volgens Zwitserse begrippen. De in rotsen uitgehouwen weg was het werk van families, die de weg rond 1740 aanlegden.

Bij het bergstation van de Gemmibahn kan men heerlijk van het uitzicht genieten op het terras van  Berghotel Wildstrubel nabij de Daubensee. Vanaf de Gemmipass bestaat een doorgang via Berghotel Schwarenbach (2016m) naar Kandersteg en via Entschligenalp naar Adelboden, beide gelegen in het Berner Oberland. Zie de beschrijving onder: Spiez-Kandertal-Entschligental. Zie ook de volgende link: http://www.gemmi.ch/.

• Dalaschlucht

Op minder dan een kilometer van het dorpsplein bevindt zich de loopbrug over de warmwaterbronnen door de Dalakloof van Leukerbad, aangeduid als Thermalquellsteg Dalaschlucht. De loopbrug in de kloof is bijna 800 meter lang en overal minstens vier meter boven de rivierbedding gebouwd. De ingang van de kloof bevindt zich nabij Heilbad (1450m), informatieborden voor de ingang van de Dalaschlucht, geven tekst en uitleg over de warmwaterbronnen en bouwwerken in de kloof. Het pad tot aan de waterval en de trappen is voor rolstoelen geschikt en ook met kinderwagens begaanbaar. Zoals gezegd de bruine strepen op de rotswanden tonen het ijzergehalte van het water van de warmwaterbron aan dat uit de spleten midden in de rotswanden van de Dalakloof loopt.

• Dalaschlucht

De kracht van het water voelt men zo wel heel erg dichtbij. Hier beginnen de warmwaterhoudende steenlagen, met heel veel kleine warmwaterbronnetjes, die zomaar ergens heen stromen. Om daar gebruik van te maken zou oneconomisch zijn en zou vergeleken met de tegenwoordig benutte bronnen aan de uitgang van de Dalakloof en in het dorp te weinig opleveren. Langs de met mos begroeide rotswanden komt men over een 21 meter lange hangbrug tot aan een 35 meter hoge waterval. Na de benodigde traptreden te hebben genomen verlaten we de Dalakloof  en over het Chastlaweid, passeren we de Dala en wandelen aan de andere zijde bergafwaarts om weer bij de Heilbadbrücke te komen. Onderweg hebben we aan de overzijde een prachtig uitzicht op de trappenpartij met waterval in de Dalaschlucht. Over dezelfde weg gaat het dan terug naar de parkeerplaats.

• Slot Leuk

Leuk-Susten zijn twee plaatsen gescheiden door de Rhône, het zijn de laatste Duitssprekend dorpen van Wallis. (of de eerste hangt ervan af uit welke richting je komt). Leuk heeft een rijke voorgeschiedenis, al in 515 na Chr. werd Leuk al genoemd in de boeken. Pas in 1260 kreeg de stad Leuk stadsrechten. Dankzij de centrale ligging van de stad werd het een belangrijk handelscentrum aan een knooppunt van wegen.

Veel historische gebouwen uit de Romeinse tijd en het middeleeuws bisschopskasteel getuigen van Leuks groots verleden. Het middeleeuws slot van Leuk werd door de bekende architect Mario Botta gerestaureerd en voorzien van een markante glazen koepel. Naast het slot bevindt zich de markante toren uit de 13e eeuw, waar nu de gemeente van Leuk in is gehuisvest.

• Galleria Graziosa Giger

De Pfarrkirche St. Stephan bevindt zich in het centrum van Leuk met zijn imposante klokkentoren uit de 13e eeuw en is de blikvanger van de stad. Voor de kerk staat een beeld van de Leuker landsknecht. De bijgebouwen hebben een laat gotische bouw, ingekerfde jaartallen duiden erop dat er in meerdere etappes gebouwd werd. In het knekelhuis is een 22m lange wand met meer dan 20.000 schedels te zien. Niet de schedels van oorlogen, maar stoffelijke overschotten van degenen die eens op het kerkhof hebben gelegen.

Voor het woonhuis tegenover de kerk, waar nu een galerie is gevestigd, Galleria Graziosa Giger, staat de oudste wijnrank van Zwitserland, Cornalin Vitis Antiqua 1798. Iets verder naar de Rhône, tussen Leuk en Susten, staat de Ringackerkapelle, een van de mooiste barokgebouwen van Wallis.

• Bhutanbrucke

In Susten, gelegen aan de doorgaande weg in Wallis, hangt een 134m lange hangbrug over de Illgraben richting het Pfynwald. Het verbindt het Duitssprekende deel van Wallis met frans sprekende gedeelte. Aan weerszijden van de brug staat de informatie over de brug dan ook in twee talen, Duitstalig aan de Susten zijde, Franstalig aan de Sierre zijde.

Maar deze Bhutanbrücke heeft ook een symbolisch karakter, het stelt de verbondenheid voor tussen Wallis en het koninkrijk Bhutan. Tevens biedt de Bhutanbrücke van Susten een attractieve toegang tot het natuurpark Pfyn-Finges. Voor de 7 km lange rondwandeling Susten/Leuk over de Bhutanbrücke staat 2.5 uur aangegeven en voert hoofdzakelijk door dit ongerepte en prachtig natuurgebied, met een verscheidenheid aan planten en meer dan 100 vogelsoorten.

• Varen Leuk

De suonen-wandeling van vandaag beginnen we bij station in Leuk waar we de auto parkeren en de bus naar het wijndorp Varen nemen. In Varen (760m) gaat het steil omhoog tot we de rijbaan richting het eerste gehucht Taschunieru bereiken. Op de asfaltweg blijven we de aanwijzing Varner Suone en Bisse de Varone volgen. Het gehucht laten we links liggen, nog een korte steile klim en we bereiken het informatiebord Varner Suone ook wel Grossi Wasserleitu of  Bisse de Varone genaamd de wandeling gaat langs de volgende Suonen; Varner Suone/Grossi Wasserleitu & Bisse Neuf/Sentier du Bénou.

• Varner Suone/Grossi Wasserleitu/Bisse de Varone

Tot onze verbazing staat de suone droog, de reden is ons niet bekend, normaal ontvangt de suone zijn water uit de bergbeek Raspille op een hoogte van 1120m. Het traject langs de Varner Suone eindigt in La Proprija op 1024m hoogte. Het nogal eentonig traject, mede omdat er  ook geen water stroomt, kent weinig hoogteverschil en heeft hier en daar een weidse blik over het Rhônedal.  Het is een van de oudste waterleidingen van Wallis, documenten waarin de suone beschreven staat dateren uit 1150. De Varner Suone is ruim 6km lang en loopt op een hoogte van rond de 1000m boven de zeespiegel. De suone bevloeit normaal gesproken de weilanden en wijngaarden van Varen. Maar daar kan vandaag geen sprake van zijn evenals de laatste zin op het informatiebord; dat het een verfrissende wandeling is! De splitsingen richting Salgesch laten we voor wat het is en proberen nog enige informatie te lezen van de slecht onderhouden informatieborden langs de Varner Suone. Zodra we La Proprija op 1024m bereiken volgen we de aanwijzing Bisse Neuf, Venthône staat 1.15uur aangegeven. Ook deze bisse ontvangt zijn water op een hoogte van 1100m boven de zeespiegel uit de Raspille, heeft een lengte van ca. 5km en werd rond 1400 aangelegd. Bisse de Planige, Bisse Neuf maar ook Bisse Bénou wordt deze suone genoemd. Iets verder passeren we de bergbeek Raspille, de taalgrens wordt hier geografisch gescheiden door de bergbeek. Dan is het ons ook ineens duidelijk waarom we enkel het bordje Course du Bénou zien op de wandelroute.

• St. Marguerite Kapelle

We wandelen langs de St-Marguerite kapel maken enkele foto’s en vervolgen de wandelroute richting Venthône. Opvallend dat men hier de informatieborden langs de bisse aan de Franstalige zijde ook in het Duits heeft  aangegeven. In deze bisse stroomt gelukkig wel water. Dan hangt de bisse onder een aluminium loopbrug en passeert een bergbeek. De splitsing richting Miège laten we links liggen gezien de tijd. Het kasteel Muzot uit de 13e eeuw houden we nog maar even in ons achterhoofd. Het is gevestigd tussen de wijn- en boomgaarden rond Muzot. Dichter Rainer Maria Rilke heeft er de  laatste 5 jaren van zijn leven doorgebracht van 1921-1926. Het kasteel van Muzot is privé eigendom en niet te bezichtigen. Dan passeren we de bergbeek La Sinièse en wandelen op de splitsing richting Venthône 15min. Door Venthône gaat het vervolgens langs het kasteel en de kerk via Muraz naar Sierre. Waar we de trein naar Leuk nemen en terugkijken op een mooie dag. Vanuit Leuk rijden we verder naar het westen en gaan hier het Romandië (= Franstalige gedeelte) van Zwitserland binnen, Valais Central, Midden-Wallis (Sierre-Nendaz).