Gabi
Vertrekpunt richting de Gondoschlucht is Gabi/Gstein (1228m) aan de Simplonstrasse. Hier liep vroeger de Stockalperweg. De kapel Maria Hilf in Gstei kwam voor het eerst voor in een oorkonde uit 1736 en zal in die tijd gebouwd zijn tijdens de aanleg van de oude pas weg (Stockalperweg). Het verloor zijn functie en raakte in verval. Nu zijn alleen nog resten van de fundering zichtbaar. Rond 1815 werd er een nieuwe kapel naast de brug over de Chrummbach (Diveria) gebouwd. Aangenomen mag worden dat de architect een “Welscher” was, Italiaanse invloeden zijn duidelijk zichtbaar. Wij parkeren de auto op de parkeerplaats rechts voor de brug op de Simplonpass, het dorp lijkt uitgestorven en zowel het hotel als de slagerij blijken te koop te staan.
Gschorus Erb
Een muurschildering op de gevel van het hotel herinnert nog aan de napoleontische tijd. We wandelen met de stroom mee van de Diveria rivier en buigen linksaf over de brug en passeren hier de Laggina. Een van de vele bergbeekjes op deze wandeling die de Diveria voedt. Na de brug rechts gaat het wandelpad over de Feerberg richting Furggu en Gondo door het romantisch Zwischenbergental. Een gebied dat we zeker nog eens gaan ontdekken. Wij wandelen rechtdoor en blijven de aanwijzing Gondo, Gondoschlucht volgen. Het woonhuis aan de rechterzijde dateert uit 1775 heeft een schuur en stal.
Stockalperruine jaar 1676
Tijdens de wandeling hebben we zicht op de lawinegalerijen van de storende doorgaande pas weg over de Simplonpass aan de andere zijde van de Diveria. Niet veel later bereiken we de Stockalper ruïne van “Kaspar Jodok von Stockalper” (1609-1691). In een gewelf, van voorheen de vermoedelijk ingang van de burcht, staat het jaartal 1676 ingekerfd. Door de ineenstorting van de economie in 1678 werd het gebouw van de handels heer waarschijnlijk nooit afgebouwd, de toren zal een evenbeeld zijn geweest van de toren in Gondo. Tijdens de wandeling hebben we oog voor flora en fauna van dit prachtige ruige gebied.
Kalkoven/Alte Kaserne
Iets voor de oude kazerne staat nog een gerestaureerde kalkoven uit de Romeinse tijd. Typisch een cilindrische veldkalkoven met onder een doorsnee van 4.5m, boven heeft de kalkoven een doorsnee van 2m en het heeft een hoogte van 2.3m. Over de moderne boogbrug met trappen, gebouwd in 2002 nemen we een kijkje in de oude kazerne. De in 1805 gebouwde “Alte Kaserne” is architectonisch een van de interessantste gebouwen die de napoleontische tijd nalaat. Het diende als troepenonderkomen en heeft in de loop der jaren verschillende functies gehad. Nu is er een mooie tentoonstelling ingericht over de bouw van de Simplonpass en -tunnels door de jaren heen. We vervolgen de wandelroute en gaan terug over de boogbrug en wandelen richting Gondo.
Hohsteg/Napoleonbrug
Een wandelpad buigt rechtsaf over het “Wysses Gebirg” richting Alp Figina (1763m), een alm rondom de bergpas, dat ook vanuit het Zwischbergental is te bereiken. Wij wandelen echter rechtdoor en passeren de Diveria en wandelen langs de lawinegalerijen van de rijbaan. Op Hohsteg voor de volgende tunnelgalerij bereiken we de oude Napoleonbrug. Napoleon liet om strategische redenen de brug uit hout bouwen, zodat hij snel en gemakkelijk was af te breken. Pas in 1860 liet kanton Wallis de brug door een stenen boogbrug vervangen. Bij de brug stond eens het “Schutshaus” een beruchte drinkgelegenheid in die tijd voor kunstenaars en soldaten. Tijdens de renovatie van de Simplonpass moest dit gebouw wijken.
Fort Gondo
Na de boogbrug gaat het verder onder de pas weg door, over kunstmatige aangebouwde stalen wandelbruggen en trappen door de eigenlijke Gondoschlucht. Het denderende water dat onder de brug doorgaat inde diepe kloof levert mooie foto’s op. Kort voor de vesting “Fort Gondo” komen we weer op de Napoleon- wandelroute. De wandelweg voert ons vervolgens ondergronds verder door 350m lange tunnels in de voormalige, militaire vesting “Fort Gondo.” Het is mogelijk om hier een rondleiding te krijgen, van half juni tot half oktober is het op zaterdagen te bezichtigen tegen betaling. Ook wordt er in het infanteriefort documenten tentoongesteld over de bouwgeschiedenis van de Simplonadelaar. Het fort werd ter verdediging gebouwd tijdens de oorlogen en diende als vesting om de vijand tegen te houden. De machinegeweren zijn nog in het fort aanwezig.
Fort Gondo
Tijdens de bouw van het fort werden de tunnels handmatig uitgehakt en opgeblazen. Op een gekerfde steen in een van de tunnels valt te lezen AERA ITALO/MDCCCV/NAP.IMP (Italiaanse bouwsectie/1805/keizer Napoleon). Aan de zuidingang van het fort verlaten we deze en wandelen door de ruige kloof, waar pas goed te zien is hoe gevaarlijk dit gebied kan zijn. Niet veel later bereiken we de doorgaande weg vanwaar het 2 minuten lopen is naar de bushalte. Wij gaan richting Gondo en wandelen langs een steen in Kanton Wallis die de afstand in tijd aangeeft naar de stad Brig. Ze zijn op meerdere plaatsen in het Kanton te vinden. Ze dateren uit de tijd dat er nog met de koets werd gereden, zodat de koetsier kon zien hoelang hij nog nodig had om de stad te bereiken.
Gondo
Nadat we de Diveria zijn overgestoken (Pont des Sapins) komen we aan bij ons einddoel, Gondo (855m). De dorpskern werd na de onweersramp van 2000 weer helemaal opnieuw opgebouwd. Met de postbus gaan we weer terug naar Gabi, ons uitgangspunt. De wandelafstand is ca. 6 km en staat voor 1.30 uur aangegeven maar met de vele bezienswaardigheden onderweg mogen we er gerust een uur bij tellen.
In Gondo takt het smalle Zwischbergental af dat moeilijk toegankelijk is, de dorpen in het dal liggen in een diepe kloof waar de wandelweg uiteindelijk uitmondt op de Zwischbergengletsjer. Het Zwischbergental is nauwelijks bewoond. Het wordt omgeven door hoge bergen zoals de Seehorn (2439 m) en Pizzo d'Andolla (3654 m). Over de Zwischbergenpass gaat het dan over de Almagelleralp naar Saas-Almagell in het Saastal. In Restaurant Zwischbergen in Bord kun je overnachten.
De eigenaar heet Lukas Escher en hij heeft een interessante 'Käsekeller' waar hij op ambachtelijke wijze kaas maakt. Als je het aan hem vraagt kun je de Käsekeller bezichtigen.
