Berghutten Zwitserland

• St. Gotthardpas

De St. Gotthardpass (2108m) was een belangrijke noord-zuidverbinding in de Zwitserse Alpen, maar door de aanleg van de 17 km. lange Gotthardtunnel is het verkeer over de pas behoorlijk afgenomen. De pas verbindt Andermatt in het kanton Uri met Airolo in het kanton Tessin.

Van 1819 tot 1826 werd het eerste deeltraject, van Amsteg naar Göschenen gebouwd. De toegangsweg naar de St. Gotthardpas. De oorspronkelijke pasovergang aan de zuidzijde is door een gemakkelijker tracé vervangen. De vroegere pasovergang, met de naam Val Tremola, is nog steeds open voor het verkeer. Met de bouw van de eigenlijke pasovergang werd pas in 1827 begonnen. Het gehele traject werd voltooid in 1830. De dalen langs de “Gotthardstrasse” (Altdorf-Göschenen) worden dan ook hier omschreven.

• Tellskapelle

Sisikon is vanuit het noorden gezien de toegangspoort naar kanton Uri. Het ligt aan de beroemde Axenstrasse, met uitzicht op de Urnersee en Rütli, aan de overzijde van het Vierwoudstrekenmeer (veelal Vierwoudstedenmeer genoemd). Siskon is een heerlijke vakantiebestemming op de zonnige helling boven het meer en biedt tal van uitstapjes, per boot, kabelbaan, auto of te voet over de bekende “Weg der Schweiz”. Tussen Sisikon en Altdorf aan de Axenstrasse staat de Tellskapelle waar de historische legende op voortreffelijke manier wordt uitgebeeld op een viertal prachtige muurschilderingen. Het klokkenspel op de Tellsplatte is elk vol uur, tien minuten te bedienen en kan dan verschillende melodieën laten horen.

We vervolgen de route richting Altdorf, dat beschreven staat onder de Klausenpass. Verder naar het zuiden gaat het richting Erstfeld, dit staat verderop beschreven onder Gotthardbahn.

De Urner Alpen zijn dan misschien niet zo beroemd als de Berner Alpen, maar biedt voor bergliefhebbers alle mogelijkheden om te wandelen, klimmen en van ongerepte natuur te genieten. In het gebied vind je diverse drieduizenders met prachtige gletsjers. De hoogste top in dit gebergte is de Dammastock (3630m), de hoogste kabelbaan in de Urner Alpen gaat naar de Titlis (3032m). Op het gletsjerpark van de Titlis kan men ook in de zomer wintersport beoefenen. De Reuss is een bekende rivier door de Urner Alpen en in het Reusstal, waar de Gotthardstrasse een belangrijke noord-zuidverbinding vormt, bevinden zich prachtige zijdalen, waaronder: het Meiental, Maderanertal, Göschenertal en Schächental. De dalen zijn uitermate geschikt voor meerdaagse trektochten van hut naar hut, maar ook voor een prachtige dag wandeling. Ook zijn er genoeg bergrestaurants te vinden waar men ok kan overnachten. Het is een divers gebied, waar men over gletsjers en kalkrotsen wandelt en geniet van rustige bergmeertjes. Toch hebben alle dalen een eigen specifiek karakter. De lange  afstandswandelingen Via Alpina gaat dwars door de Urner Alpen en loopt van Altdorf in het Reusstal via de Surenenpass naar Engelberg. Een ander etappe gaat van Engelberg via de Jochpass naar Meiringen. Het noorden van Erstfeld dat zeker nog tot de Urner Alpen behoort staat beschreven onder de Klausenpass. Dit gebied is geografisch en historisch gezien, het hart van Centraal Zwitserland. Het gebied waar de legendarische held Wilhelm Tell leefde. Verdere informatie over dit gebied is te vinden onder de volgende links: www.top-of-uri.ch, www.silenen.ch, www.engelberg.ch.

De "Gotthardstrasse" verbindt over ruim 100 km de plaatsen Altdorf (de hoofdstad van het kanton Uri) en Biasca (Tessino), terwijl de gelijknamige pas in Andermatt begint en in Airolo eindigt. Van 1819 tot 1826 werd het eerste deeltraject, van Amsteg naar Göschenen gebouwd. De oorspronkelijke pas-weg aan de zuidzijde is door een gemakkelijker tracé vervangen. De vroegere pasweg, met de naam Val Tremola, is nog steeds open voor het verkeer. Met de bouw van de eigenlijke pas-weg werd pas in 1827 begonnen. Het gehele traject werd voltooid in 1830. De dalen langs de “Gotthardstrasse” (Altdorf-Göschenen) worden dan ook hier omschreven.

• Bristen Maderanertal

Bristen ligt aan de ingang van het Maderanertal en is een prachtig wandelparadijs. Bristen is wereldwijd bekend om zijn interessante bergkristallen en mineralen.

Veel bergkristallen zijn dan ook uitgestald in kistjes langs de rijbaan om verkocht te worden. Een smeltoven uit de 16e eeuw staat nog in Obermatt.

Het Hotel "Zum Schweizerischen Alpenclub" (SAC) op Balmenegg, achter in het Maderanerthal dateert uit 1864. Het is in 1992 omgedoopt tot Hotel Maderanertal. (De hutten in dit gebied zijn te vinden onder Berghutten; Hotel-SAC, Windgällenhütte).

• Bergstation Intschi-Arnisee

Een kleine cabinelift (geschikt voor 8 personen) verbindt in slechts 6 minuten het dorp Intschi (659m) in het kanton Uri met het 713m hoger gelegen bergstation Arni (1372m). Vanaf het bergstation Intschi is het slechts 2 min lopen naar de Arnisee.

Vanuit het verderop gelegen dorp Amsteg (510m) gaat eveneens een kleine cabinelift richting een bergstation Arni (1300m), maar vanuit dit bergstation is het nog 20 minuten lopen naar de Arnisee. Info op www.arnisee.ch . Restaurant Alpenblik met zonneterras bevindt zich naast het bergstation Intschi-Arnisee. Berggasthaus Arnisee bevindt zich in de buurt van bergstation Amsteg-Arnisee. Vanuit dit Vorder-Arni hebben we een prachtig uitzicht op het Reusstal en de Urnersee. De wandeling om de Arnisee (rolstoel- en kinderwagenvriendelijk) is zeker de moeite waard.

• Arnisee Windgallen

Het gebied rondom de Arnisee heeft prachtige wandelingen door het hoog- en laagveen gebied. Het zonnige bergterras is uitstekend geschikt voor families, mooi aangelegde barbecueplaatsen maken er een geslaagde dag van. ’s Winters zijn op de besneeuwde zonneterrassen goed geprepareerde wandelwegen en sneeuwwandelingen uitgezet. (De berghutten in dit gebied zijn te vinden onder Berghutten; Sunniggrathütte, Leutschachhütte, Schindlachtalhütte, Krontenhütte).

• Station Gosschenen

Tussen Wassen en Andermatt, op een hoogte van 1106m, ligt het dorp Göschenen. Göschenen, gelegen ten noorden van de St.-Gotthardpass, is een geweldig treinknooppunt voor liefhebbers van internationale treinen. Bij Ferchencher, (1120m), heeft men een prachtig uitzicht op de spoorlijnen die Göschenen aan doen. De uit drie bogen bestaande Häderlisbrücke, vlak voor Göschenen, is een markant punt. De brug gelegen aan een oude handelsroute loopt over de rivier de Reuss. De oorspronkelijke Häderlisbrücke uit 1646 werd in de nacht van 24 op 25 augustus 1987 door noodweer verwoest. Het hoge water van de Reuss spoelde de oude Häderlisbrücke weg. In 1991 werd een nieuwe brug gebouwd door het kanton Uri met hulp van de Zwitserse overheid.

Het dorp ligt aan de ingang van het langgerekte Göschenertal met de Dammastock (3660m) als hoogste punt. Met andere woorden het Göschenertal ligt tussen de Furkapass en Sustenpass.

 

 

• Gosscheneralpsee

Iets voorbij Abfrutt in het Göschenertal begint de wandeling naar de Salbithütte en de Salbischijenbiwak. Halverwege het dal (bij Abzw.Voralp P.1402) begint de route naar de Voralphütte (2126m) en iets verderop bevindt zich het gehucht Gwüest, met een gemoedelijke camping, van waaruit vele wandelmogelijkheden zijn.

 

 

• Berggasthaus Dammagletscher

Aan het eind van het dal kunt u niet verder met de auto of bus. Dit eindstation de Göscheneralpsee, met het Berghaus Dammagletscher ligt op een hoogte van 1797m. Achter de Dammastock ligt in zuidelijke richting de Rhônegletsjer, tegenover de Dammastock, in noordelijke richting, de Sustenhorn (3503m). Vanaf Berghaus Dammagletscher zijn er vele wandelmogelijkheden, de Dammahütte (2439m) is via beide oevers van het bergmeer te bereiken. Van hieruit is de Chelenalphütte (2350m) en Bergseehütte (2370m) ook te lopen. (De berghutten in dit gebied zijn te vinden onder Berghutten). De link onder gebied laat u de verbindingen zien van alle berghutten in het Göschenertal.

GÖSCHENEN-ERSTFELD

• Aanduiding wandelroute Gotthardbahn

We parkeren de auto in Erstfeld en gaan met de trein naar Göschenen, vanwaar de wandeling Gotthardbahn begint. Het 23,5 km lange traject is in etappes ingedeeld en gaat van een hoogte van 1123m naar 472m. Iemand die denkt gemoedelijk 7 uur naar beneden te wandelen komt bedrogen uit. De wandeling gaat langs de Gotthardspoorlijn over almen, door bossen, bergdorpjes, langs en over de rivier de Reuss.

• MGB Goschenen

Bij het verlaten van het station Göschenen komt de trein van de “Matterhorn Gotthardbahn” net binnen. Langs een oude spoorkraan verlaten we Göschenen en wandelen langs het spoor richting Wassen. Het oude seinhuisje langs het spoor doet al jaren geen dienst meer. Onder het spoor door vervolgen we de route aan de andere zijde. Daar heb je veel lawaai van de autoweg en de treinen, je loopt hier n.l. tussen de autoweg en het spoor in. Langs het Naxtal is de rust weer gekeerd en we gaan gemoedelijk door bergkloven en over watervallen bergopwaarts.

• Wandelroute Gotthardbahn Wattingen/Bruggeck

Het “Vronenhus” langs de route dateert uit 1575. Het iets verder gelegen kapelletje heeft een mooie doorgang. Langs de route richting Wassen worden we attent gemaakt op een prachtige locatie om foto’s te maken. 

We gaan eerst langs de Rohrbachbrücke (verscholen achter de bomen) en  komen uiteindelijk uit op Eggwald. Vanaf dit punt heeft men een mooi zicht op de spoorwissel. Vanuit deze gezinswoning moesten vroeger de seinen en wissels bediend worden, als de trein gepasseerd was werd dat doorgegeven aan het volgende station.

• Station Wassen

We vervolgen de route langs het station in Wassen en wandelen vervolgens het dorp binnen. Vanaf het markante punt in Wassen, de witte barokkerk de "St. Galluskirche", kan men mooie foto’s maken van de Gotthardbaan (zie ook het verslag onder de Sustenpass).

Wij vervolgen de route door Wassen en gaan langs de waterkrachtcentrale van het dorp richting Gurtnellen.

• Wandelroute Gotthardbahn

De spoorbrug over de Häggrigenbach, genaamd Häggrigenbrücke is meerdere malen door lawines verwoest. Tegenwoordig is er een waarschuwingslijn gespannen, als deze lijn onderbroken wordt, treedt onmiddellijk een signaal aan weerzijden van de brug in werking. Door een prachtige omgeving, Pfaffensprung genaamd, gaan we onder de Häggrigenbrücke door richting Gurtnellen. In Gurtnellen gaat het langs de carbidfabriek.

De carbidfabriek aan de spoorlijn in Gurtnellen is ontstaan in 1899 en was een van de eerste industriële ondernemingen in het kanton Uri. De elektrochemische fabriek produceerde carbid dat toen gebruikt werd voor de gasverlichting van treinen en seinpalen.

• Gurtnellen

Sneeuw en water zijn het grootste probleem in de bergdalen en vormen ook het grootste gevaar voor de spoorbanen. In 1987 werd door langdurig regenval en het aanzwellen van de rivier de Reuss honderden meters rails van de Gotthardbahn bij Gurtnellen verwoest. Begin 1900 zijn tientallen mensen uit het dorp omgekomen door lawines. Pas in 1956 werd het lawineproject van de Geissberg voltooid en het lawinegevaar is dankzij deze verbouwing drastisch teruggedrongen. Tegenover de kerk, aan de Reuss, wandelen we Gurtnellen binnen. Langs het treinstation van Gurtnellen vervolgen we de route richting Amsteg.

Gemoedelijk wandelen we dan langs de Reuss richting afslag Fellital.Vanaf dit punt lopen we langs de saaie hoofdstraat en onder de autosnelweg richting Grossprächtigen.

• Hangbrug Gurtnellen wandelroute Gotthardbahn

Tijdens de bouw van de Gotthardbahn moest overal rekening mee worden gehouden. Er werden zo weinig mogelijk bochten in het traject gelegd en de stijging moest men tot een minimum beperken. De precieze arbeid van de landmeetkundigen verbaast tegenwoordig nog iedereen. Toch moest er in dit deel van het traject huizen worden afgebroken. Het Grossprächtigen huis werd zelfs verplaatst.

De hangbrug over de Reuss werd op  14 juni 2007 geopend, een prachtig bouwwerk over de steeds breder wordende rivier. Bij Felliboden gaat het bergopwaarts en we komen uit bij een prachtige barbecueplaats in het bos. Mooie zitplaatsen en een waterbron met stromend water maken het geheel compleet.

• Kapel Vorder Ried

Met uitzicht op de met sneeuw bedekte kleine Windgallen, wandelen we het boerengehucht Hinter-Ried binnen. Vanaf hier hebben we een mooi zicht op het dorp Intschi, beneden in het dal, vanwaar men met de kabelbaan naar de Arnisee kan. Het voormalig stationnetje aan het spoor is niet meer van deze tijd en doet al jaren geen dienst meer.

De wandelroute gaat langs het kapelletje Eligius in Vorder Ried, vanwaar we al spoedig zicht hebben op Amsteg.

• Amsteg

Langs het prachtige gebouw van de waterkrachtcentrale lopen we over de Chärstelenbach Amsteg binnen. De trein gaat hoog boven Amsteg over de Chärstelenbachbrücke, vooraan in het Maderanertal. De gemeente bestaat uit 3 dorpen waarvan Amsteg de kleinste is. De overige zijn Bristen en Silenen. We verlaten Amsteg en gaan bergopwaarts richting Silenen.

• Ruine Zwing

Boven aan het spoor (aan het einde van de  Chärstelenbachbrücke) tussen Amsteg en Silenen staan de resten van Ruïne Zwing. Tijdens archeologische onderzoek kwam men resten tegen uit 1150. Rond 1200 werd de toren gebouwd en bewoond tot begin 1400. De strategisch gelegen belangrijke verkeersweg over de Gotthard werd ook in vroegere jaren al bewaakt. Ruïne Zwing was mogelijk een verdedigingsbouwwerk voor de Gotthard. Tijdens de 2e wereldoorlog werd onder de ruïne de Bundesratbunker gebouwd. Het is een deel van een groot onderaards netwerk van wegen, door de Gotthard.

Vanaf de Ruïne hebben we een mooi uitzicht op Silenen. De reusachtige bouwplaats op de voorgrond is van de nieuw aan te leggen GotthardBasistunnel. De enorme luchtkokers zorgen voor verse lucht in de schacht.

• Nothelverkapelle Silenen

Silenen ligt aan de westzijde van de Windgällen en is met zijn prachtige historische gebouwen en goed onderhouden wandelwegen een waar wandelparadijs. De Landeskirche St. Albin dateert uit 1786. De 14-Nothelferkapelle dateert uit 1666. De wandschilderingen dateren ook uit deze tijd en beelden de 14 heilige noodhelpers uit, waaronder v.l.n.r. Margareta Barbara en Katharina.

Ook de onderzijde van het voorportaal boven de ingang van de kapel is rijkelijk beschilderd.

• Meierturm

Silenen heeft bovendien ook nog een prachtige Meierturm, deze dateert uit de 12e  eeuw. De vijf verdiepingen tellende woontoren werd destijds bewoond door de edele Freiherren von Silenen, deze inden tol en belastingen, die bestemd waren voor het Fraumünster klooster. In 1989 werd de toren gerestaureerd en sindsdien kan men rondom boven in de toren wandelen.

 

 

• Susthaus

“Haus zur Sust” is een typisch “Urner Steinhuis”, dat dateert uit 1549, de boogportalen dateren uit 1610. Het Susthaus was een  belangrijk gebouw op de doorgangsroute van de Gotthardpass, hier werden de goederen overgeladen en doorverkocht. De handelsreiziger en zijn dieren kreeg hier te eten en te drinken.  In documenten uit 1354 blijkt er al sprake te zijn van de Sust. Per dag gingen er ca. 300 handelsreizigers met hun lastdieren over de Gotthardpass.

• Draaischijf Erstfeld

Langs het verlaten treinstation Amsteg-Silenen gaat de wandeling verder. Gemoedelijk wandelen we langs de oever van de Reuss richting Erstfeld. De Ellebogenkapel bekijken we in de loop ook nog even en wandelen daarna al vrij snel langs het spoordepot Erstfeld binnen. De draaischijf diende ervoor om stoomlocomotieven te draaien zodat deze altijd voorwaarts, voor de treinstellen konden worden geplaatst. De Gotthardbaan heeft een maximale stijging van 26 promille. In Erstfeld eindigt het “vlakke” gedeelte en begint “die Bergstrecke”. De stoomlocomotieven kregen hier water en kolen. De stokers van de stoomlocomotieven kregen het druk op dit traject, zij moesten 50 kilo kolen per minuut op het vuur gooien.

• Krokedil depot/Erstfeld

Op het depotterrein staat ook  nog  de trots van Zwitserland, de zgn. Krokodil. Het station ven Erstfeld ziet er verlaten uit, maar dit verandert zodra de Intercity binnenrolt. De tussenstations van deze wandeling worden door de treinen niet meer aangedaan, hij rijdt dan ook rechtsreeks van Erstfeld naar Göschenen. Wil je een gedeelte van dit traject lopen, dan zul je voor de terugreis zijn aangewezen op de bus.

• Wapen Erstfeld

De vroegste sporen van bewoning dateren uit 1000 voor christus. Een bronzen mes uit die tijd ligt in de Jagdmattkapelle. Een van de eerste kapellen uit de vroege Baroktijd. De naam Erstfeld verschijnt voor het eerst in een oude oorkonde van 1250 en werd toen geschreven als Oertzveld. Een Keltische goudschat werd in 1962 gevonden tijdens baggerwerkzaamheden bij de verbouwing van de toegangswegen naar de Ribitäler. Het bestond uit vier halskettingen en drie armbanden vervaardigd van hoogwaardig goud. Het origineel bevindt zich in het  nationaal museum te Zürich. Een kopie kan men bezichtigen in het historisch museum van Altdorf. Erstfeld ligt aan de noordkant van de langste spoorwegtunnel (Gotthard-Basistunnel) ter wereld en is tevens het eindpunt van de Noord-wandeling langs de Gotthardbaan.

In noordelijke richting en kom je uit bij Schattdorf, Altdorf en Burglen, het eerste dorp op de Klausenpass. 

• Sedrun info basistunnel

Namen we vorig jaar op de Oberalppass nog en kijkje op het tussenstation van de Gotthard-basistunnel, 15-10-2010 was het dan zover. Na 15 jaar boren is de Gotthard - basistunnel een feit en is hiermee de langste tunnel ter wereld (57km). Door aanleg van de tunnel kunnen treinen sneller goederen en passagiers vervoeren tussen Zwitserland en Italië. De Gotthard-basistunnel is onderdeel van het Zwitserse Alp Transit project en zal in de toekomst een aansluiting vinden met de zuidelijker gelegen tunnels, zoals de Ceneri-basistunnel. Uiteindelijk zal er een hogesnelheidstrein tussen Zürich en Milaan rijden, waardoor de reistijd behoorlijk zal worden ingekort.

• Erstfeld

In tegenstelling tot de oude Gotthardtunnel (Göschenen-Airolo) bevindt de noordelijke ingang van de nieuwe tunnel zich iets verder naar het noorden n.l. bij Erstfeld. Het traject heeft richting het zuiden verschillende bouwplaatsen gekend te weten: Erstfeld, Amsteg, Sedrun, Faido, Bodio en nabij Biasca. De doorgang met een trein zal nog even op zich laten wachten, de volledige opening staat gepland voor 2017, dan zal er ook ongetwijfeld aandacht worden geschonken aan de negen bouwvakkers die tot dusver bij de aanleg om het leven zijn gekomen.

WANDELEND OVER DE LANGSTE SPOORWEGTUNNEL VAN DE ALPEN.

• Erstfeld monument

In 1999 werd begonnen met de aanleg van de Gotthard-basistunnel. Sinds december 2015 rijden de eerste treinen door de nieuwe Gotthard-basistunnel. 1 Juni 2016, zeventien jaar nadat men met de bouw begonnen is, is het dan zover, dan wordt de Gotthard-basistunnel officieel geopend. Het zal dan met zijn 57 km lengte de langste tunnel ter wereld zijn. De nieuwe tunnel loopt van Erstfeld in kanton Uri naar Biasca in kanton Tessin. Door deze aanleg zal de reistijd met zeker een uur verkort worden, bovendien is het een grote verbetering voor het goederenvervoer omdat de hellingspercentage veel kleiner is dan van de huidige Gotthardspoortunnel. Na de officiële opening laat een dienstregeling nog even op zich wachten, 11 december 2016 wordt er pas volgens het boekje gereden. Het zouden de Zwitsers ook niet zijn om er een wandeling “aan vast te knopen”, over bestaande wandelwegen is er sinds 2016 de zgn. Gotthard-Tunnel-Trail. Een lange afstandswandeling van ca. 100 km verdeeld over vijf etappes. De eerste etappe begint langs het noordportaal in Erstfeld en gaat tot Bristen. De tweede etappe loopt van Bristen tot Sedrun. De derde etappe gaat van Sedrun naar de Lukmanierpass. De vierde etappe gaat van de Lukmanierpass naar Cari. En tenslotte de vijfde en laatste etappe wandelt men van Cari naar Bodio, het zuidportaal van de Gotthard-basistunnel in het kanton Tessin iets boven Biasca. Meer informatie over het wandelpad is te vinden op hun site waar ook de hoogtemeters en afstanden staan vermeld, zie: http://gotthard-tunnel-trail.ch/index.html.  

GÖSCHENEN-ANDERMATT

• Station Goschenen MGB & SBB

Het laatste stukje van de Gotthardbahn wandelen we vanuit  Göschenen (1123m) naar Andermatt (1447m) en staat als een kleine 2 uur aangegeven. Het treinstation Göschenen is het station van de Urner gemeente Göschenen, dat in 1882 vlakbij de Gotthardbahn werd gebouwd. Het treinstation werd destijds iets ten noorden van het noordportaal van de Gotthardtunnel gebouwd. Toen in 1917 de Schöllenenbahn tot stand kwam ontwikkelde Göschenen zich als een  belangrijk verkeersknooppunt. De Schöllenenbahn werd in 1961 door de Furka-Oberalp-Bahn overgenomen. De Schöllenenbahn, een smalspoortraject, is een door tandwielen aangedreven spoorlijn en werd destijds aangelegd door de Schöllenenschlucht iets ten noorden van Andermat met een overstapmogelijkheid in Göschenen. Tegenwoordig doen de treinen van de SBB (Schweizerischen Bundesbahnen) en MGB (Matterhorn-Gotthard-Bahn) het station aan. De MGB is ontstaan in 2003, door een fusie van de FO (Furka-Oberalp-Bahn) en de toenmalige Zermatt-Bahn (BVZ ). De MGB vindt je aan de achterzijde van het treinstation en heeft de sporen 11,12 en 13 in gebruik. De SBB heeft de spoornummers 1, 2 en 3, deze bevinden zich aan de hoofdzijde van het station. De andere spoorlijnen zijn hoofdzakelijk voor het goederenvervoer bedoeld, het aantal goederentreinen is hier reusachtig.

• Andermatt

We wandelen vanaf het MGB station naar de overzijde en gaan de traptreden op, naast het souvenirwinkeltje, dat bovendien mineralen en bergkristallen uit deze omgeving verkoopt. We bereiken het bovenste dorp en wandelen langs de rijbaan tot Ferchencher (1120m), waar het wandelpad zich tussen  de Reus en de  spoorbaan bevindt. We wandelen onder de spoorbaan door en zien in de verte de Häderlisbrücke. Hier passeren we de Reuss en wandelen over Spränggi en Chaltbrunnen (de lawinegalerij van de Gotthardstraat en spoorbaan) de Schöllenen binnen. Na de bocht zien we het Suwarowmonument bij de Teufelsbrücke, “Der Teufelstein” moeten we iets verder dalwaarts zoeken, richting Göschenen. Deze staat n.l. aan het noordportaal van de Gotthardtunnel langs de secundaire weg. De legende van deze steen staat bij de Duivelsbrug beschreven. Een wandeling door de Schöllenen via de oude vestingen van de militairen is zeker de moeite waard. We wandelen een kort stukje langs de rijbaan en bereiken via het Urnerloch Andermatt in het Urserental. Iets verstopt achter de vele militaire kazernes van Andermatt staat de Altkirch, aan de voet van de Chilchenberg. De oude kerk, St. Kolumbanskirche  dateert uit de 13e eeuw en is tevens het mooiste bouwwerk van kanton Uri uit de Romeinse tijd. De kerk kan dagelijks bezichtigd worden, de sleutel van de kerkdeur is eventueel af te halen in het Gasthaus Altkirch naast de kerk. Via de kerk wandelen we naar het treinstation van Andermatt, waar we de trein terug nemen naar Göschenen. Hiermee is de totale wandeling van een kleine 30km, van Andermatt naar Erstfeld langs de Gotthardbahn een feit.

• Andermatt

Andermatt is een belangrijk verkeersknooppunt in het Zwitserse kanton Uri. Hier komen de wegen samen die leiden naar de drie grote bergpassen: de Furkapas, de Gotthardpas en de Oberalppas. Na de opening van de Gotthard autotunnel in 1980, tussen Göschenen en Airolo, wordt Andermatt alleen nog maar doorkruist door het verkeer dat over de drie paswegen gaat. Andermatt is gelegen op een boomloze hoogvlakte, de Urseren, ten zuiden hiervan bevindt zich het Gotthardmassief.

• Andermatt

Het belangrijkste bouwwerk in het dorpscentrum is de kapel Sankt Peter met zijn rode toren, die dateert uit 1448. De kerk werd na de dorpsbrand van 1766 herbouwd. Ten noorden van Andermatt ligt de woeste Schöllenenschlucht waarover de Teufelsbrücke is gebouwd.

Dat er in een ver verleden al een overgang bestond (zij het te voet) blijkt uit de geschiedenis van de zgn. “Teufelsbrücke” (duivelsbrug) iets ten noorden van Andermatt. De wilde Schöllenenschlucht die een onoverkoombare hindernis vormde werd rond het jaar 1200 door de Urner bevolking overwonnen en de brug werd "Teufelsbrücke" ofwel duivelsbrug genoemd.

• Teufelsbrucke

Met de bouw van de Teufelsbrücke een meesterwerk in die tijd  was de deur naar het zuiden geopend. Kooplieden ontdekten al snel de noord-zuidverbinding en de “Saumweg” (handelsroute) was een feit.

Een gigantisch monument voor de Russische Generaal Suworow, bij de duivelsbrug, doet nog herinneren aan de strijd die hier heeft plaatsgevonden tussen het Russische en Franse leger eind 18e eeuw. Generaal Suworow verdreef in 1799 de Fransen vanuit noord- Italië en Zwitserland. (Zie de volgende link: http://trail.ch/tour/chinzig/suworow.htm).

Een Egyptische miljardair heeft in 2010 het Zwitserse dorpje Andermatt gekocht voor 1,5 miljard CHF. Samih Sawaris heeft grote plannen met het dorp. Het zal in de toekomst een luxe vakantieoord worden met veel hotels, appartementen, skiliften en skipistes. Het gehele bouwplan aan de voet van het Gotthardmassief is te volgen onder de volgende link: www.andermatt-swissalps.ch. Of dit het zoveelste mondaine vakantieoord wordt van Zwitserland valt nog te bezien, de tijd zal het leren aan de plannen zal het niet liggen.

• Bruggwald richting Goschenen

In de Schöllenentunnel, iets ten noorden Andermatt, gaat een weg bergopwaarts richting Rossmettlen, “De Bäzbergstrasse”. Je kunt de wandeling behoorlijk inkorten door een Bewilligung (vrijwaring) te halen om met de auto naar boven te mogen rijden (let wel: het is behoorlijk steil). Zonder toestemming mag je de Bäzbergstrasse nl. niet inrijden. Bij de kazerne in Andermatt kun je een Fahrbewilligung voor de Bäzbergstrasse halen. Hiervoor dien je het kentekenbewijs van de auto te laten zien.

Het uitzicht vanaf  Bruggwald naar Göschenen is prachtig met de kronkelende weg richting Andermatt.

• Andermatt vanaf Bort

Vanaf de Hinteremberg, de berg achter de Teufelsbrücke en boven de Schöllenenschlucht, gaat het behoorlijk steil omhoog. De militaire Bäzbergstrasse voert ons langs oude militaire vestingen en loopgraven naar het hoger gelegen militaire dorp Rossmettlen. Het uitzicht vanaf dit strategisch punt is adembenemend en de militaire vesting dateert uit de tweede wereldoorlog. Een ander militair strategisch punt op de Oberalppas is OberStafel, vanaf Rotmutsch gezien, op de Bäzberg. Vanaf Bort, op de Bäzberg heb je een prachtig uitzicht op Andermatt.

Bij Rossplattensee (2169m) ligt halverwege de route op de Bäzbergstrasse tussen Hospental en Andermatt, daar  kruisen twee watervallen de straat, om uiteindelijk uit te monden in de Reuss bij Andermatt.

• Mill. vesting Rosmettlen

Vanaf Rossmettlen  op de Bäzbergstrasse genieten we nog even van het prachtige uitzicht op de Gemsstock (2961m), gelegen boven Andermatt. We hebben een prachtig uitzicht op  Andermatt en Hospental vanaf Rosmettlen (2091m) op de Bäzberg. Ook vind je hier de militaire vesting op Rosmettlen en de plek waar het afweergeschut heeft gestaan. Het prachtige uitzicht en de mooie herfstkleuren maken het tot een onvergetelijke wandeling. Uitkomend op de Urschner Höhenweg volgen we de wandeling richting de Albert Heim Hütte.

• Lutersee

Aangekomen bij de Lutersee (1976m), bestaande uit twee glasheldere bergmeren van waaruit de Richlerental- rivier zijn weg baant richting de lager gelegen Furkareuss, keren we terug richting Rossmetlen. Het is een prachtig ruig gebied met bergmeertjes, waaronder de Lutersee en vele mooie vergezichten. Vanaf de Urschner Höhenweg hebben we ook een mooi uitzicht op de Gotthardpass en de Winterhorn. Over de groene almen van de Furkapass gaat de bergweg over Planggen en Moos naar Hospental.

Via Andermatt-Hospental (beschreven onder de Furkapass) gaat de route van de St.Gotthardpass gestaag door het Gamsbodendal richting pashoogte. Iets voor Brüggboden, ter hoogte van de Blauberg buigt een weg af van de hoofdroute, hier kan men nog over het oude gedeelte van de oude St. Gotthardpass rijden.

• St. Gotthardpass

Het museum “Nazionale del San Gottardo” bevindt zich op de St. Gotthardpass pashoogte op een niet alledaags plekje voor een museum. Het is gehuisvest in het oude hospitium “Vecchia Sosta” gebouwd in 1834. De tentoonstelling in het museum geven een goede indruk over de geschiedenis van de pas.

Vanaf 1842 reed de legendarische postkoets met vijfspan over de pas. Door het opkomende autoverkeer in 1900 was het postkoetsverkeer niet langer geschikt om over de toen nieuw gebouwde pas-weg te rijden. Gelukkig is deze oude traditie later in ere hersteld en kan men tegenwoordig nog steeds van halfweg juni tot halfweg september met deze postkoets over de oude Tremola van Andermatt naar Airolo. Zie ook de volgende link: http://www.gotthardpost.ch

Het Gotthardmassief dankt zijn naam aan de Heilige Godehard (Bisschop van Hildesheim uit Beieren). Het gebergtemassief ligt op de grens van de Zwitserse kantons Uri, Wallis, Tessin en Graubunden. De hoogste bergen liggen aan de rand van dit massief te weten: Dammastock (2650m, Pizzo Rotondo( 3192m), Oberalpstock (3328m) en de Rheinwaldhorn (3402m). Het Lago della Piazza is het grootste meer op pashoogte. Op pashoogte en de Tremola, een oud gedeele van de  St. Gotthardpass, komen we monumenten tegen van de Russische Generaal Suworow, die een rol van grote betekenis heeft gespeeld op de Gotthardpass.

• Tremola St.Gotthardpass

Opvallend is dat er geen bergtop vernoemd is naar St-Gotthard, ook staat er op de Gotthardpass geen berghut.

Overnachten kan men wel in een van de hotels op pashoogte. Een heel bijzonder hergebruik van een artilleriebunker is hotel La Claustra waar ook seminars worden gehouden. Het verblijf biedt onderdak aan 30 personen en in een oase van rust kan men hier inspiratie opdoen, meer informatie is te vinden onder: claustraclaustra. Met de bouw van de eigenlijke pasweg werd pas in 1827 begonnen, de Gotthardpass werd in 1830 volledig afgebouwd. Met het eerste traject werd in 1819 begonnen deze liep van Amsteg naar Göschenen.

Na pashoogte gaat de afdaling via Val Tremola langs het Gotthard massief richting Airolo.

• Postkoets St.Gotthardpass

Bij de splitsing naar Lago della Sella passeert de legendarische postkoets met vijfspan ons. De postkoets zal rond één uur op de St. Gotthard pashoogte arriveren.

Lago della Sella is ook vanaf de pashoogte van de St-Gotthardpass te bereiken over een smal bergstraatje, die alleen voor motorvoertuigen van het personeel van de plaatselijke energiecentrale toegankelijk is. De stuwdam van Lago della Sella werd in 1945-1947 gebouwd en is 36m hoog en heeft een lengte van 334m. De 9,2 miljoen m3 watercapaciteit wordt samen met dat van het Lucendromeer gebruikt om energie op te wekken in de elektriciteitscentrale Alpiq van Airolo.

ST. GOTTHARDPASS-LAGO DI LUCENDRO-ALP DI LUCENDRO-PASSO DI LUCENDRO-ST. GOTTHARDPASS

• Lago della Piazza St. Gotthardpass

Ospizio S. Gottardo( 2090m)  is ons uitgangspunt voor deze wandeling langs een aantal meren op pashoogte, (niet verwarren met de 6-Seen-wanderung  op de St. Gotthardpas, deze staat elders op de site beschreven) het Lago di Lucendro stuwmeer en de pasovergang naar het Bedrettodal (Nufenen). Langs de militaire bunkers links op pashoogte wandelen we langs het meer en zien aan onze rechterhand Sasso San Gottardo (de Gotthardvesting). Deze oude militaire vesting is tegen betaling (2014 - 25 CHF/pp) te bezichtigen. Openingstijden zijn van 09.30-18.00 uur zolang de pas geopend is. Diep in deze oude artilleriebunker is een tentoonstelling gevestigd met als thema water, weer, klimaat, mobiliteit, energie en zekerheid. Het is een fascinerende en zinvolle beleving voor het hele gezin. Bovendien is er een grote bergkristal afkomstig van de Planggenstock te bezichtigen. Ook kan men in de bunker, d.m.v. een kabelbaan, de oude artillerievesting bezichtigen. Op gepaste wijze worden gevallen militairen hier herdacht.

• Lago di Lucendro/St. Gotthardpass

We passeren de rijbaan en wandelen langs het Piazza meer (Lago della Piazza) richting San Carlo. Langs het gelijknamig meer (Lago di San Carlo) wandelen we over alp San Carlo naar de stuwdam van het Lucendromeer. Hoog boven het Rodontmeer, aan de oude Gotthardpass straat, hebben we een prachtig uitzicht over de gelijknamige alp (Alpe di Rodont) en de toegangsweg vanuit het noorden richting de St. Gotthardpass. Op de splitsing op Mottolone (2160m) wandelen we rechtdoor en bereiken niet veel later het prachtige Lucendromeer. Langs het Lucendromeer wandelen we richting Alpe di Lucendro. Het vee staat nog boven en in en om de hut is veel bedrijvigheid. Zo te zien maken ze de berghut "winterklaar", het water zal afgetapt moeten worden, luiken en deuren worden extra verstevigd en goed afgesloten, zodat det sneeuw geen kans krijgt om in de hut te komen. Langs de berghut gaat het steil bergopwaarts richting de gelijknamige pas (Passo di Lucendra) waar we zicht krijgen op de gelijknamige top (Pizzo Lucendro 2963m). Het is de wandelpas naar het Bedrettodal op de Nufenenpass en tevens een gedeelte van de wandelklassieker (85km) uit deze omgeving, de Vier-Quellen-Weg (elders beschreven op deze site). Een andere wandelklassieker hier op de St. Gotthardpass is de “6 seen wanderung” deze wordt hieronder beschreven.

• Stuwdam Lago di Lucendro

De 6-Seen-Wanderung op de St. Gotthardpass mag volgens ons best als een klassieker worden aangemerkt, Hoewel voor de wandeling in totaal maar 4 uur staat aangegeven en het een hoogteonderscheid heeft van ca. 450m, willen we deze route omschrijven als een behoorlijke wandeling. Niet moeilijk of gevaarlijk maar vermoeiend, omdat er steeds hoogte meters worden gestegen en gedaald en dat vele malen achter elkaar. Langs de meren op pashoogte volgen we de aanwijzing Lago d'Orsino. Langs de stuwdam gaat het gestaag bergopwaarts tot aan Mottolone (2160m), ook hier blijven we de aanwijzing Lago d'Orsino volgen.

• Wandelroute richting Ciacobbe

In noordwestelijk richting gaat het dan over een vrij vlak wandelpad naar de Alphut Cna di Ciacobbe (2157m). Na een korte maar steile klim bereiken we Lago d'Orsino (2286m). Tijdens de klim genieten we nog even van de laatste flora van dit jaar, het is eind september en het zal niet lang meer duren eer er de eerste sneeuw valt. Bij het meer genieten we van het prachtige uitzicht op de bergketens achter ons, de Gemsstock, Chastelhorn, Blauberg, Pizzo Centrale en Monte Prosa.

 

• Lago d'Orsino

Langs het meer is er een volgende stijging en we bereiken niet veel later het kleine meertje, Lago d'Orsino piccolo (2388m). Vervolgens gaat het rond het Orsino meer aan de westkant steil bergop. We kijken nog even door het Orsirora dal (Ovi d’ Orsirora) en wandelen over, langs en door de grote steenmassa tot we het Orsirorameer hebben bereikt (Laghi d'Orsirora 2444m). Hier eten we na een steile klim onze meegebrachte lunch, fotograferen de omgeving, en genieten ervan.

• Laghi d'Orsirora/Pizzo dell' Uomo/Passo d'Orsirora/Pizzo d'Orsirora

Vervolgens wandelen we langs het meer en bereiken de afslag (2468m) richting de Furkapass (Passo d'Orsirora 2588m) oftewel de Gatscholalücke (2528m). We besluiten om de 60 hoogtemeters er maar even bij te doen. Eenmaal boven worden we daarvoor met een weids uitzicht rijkelijk beloond en is het zeker niet voor niets geweest.

 

• Gatscholalucke/Galenstock

Het bergmeertje op pashoogte is fotogeniek met op de achtergrond de besneeuwde Finsteraarhorn, Lauteraarhorn, Furkahorn, Sidelenhorn en Galenstock die prijken in de azuurblauwe lucht. We wandelen weer terug naar de splitsing en vervolgen de zeeën wandeling langs het Valletta meer (Laghi della Valletta, 2468m), we maken nog enkele foto’s van de omgeving.  

• Lago di Lucendro

Daarna passeren we de Ri del Sasso di Meda en krijgen na een korte klim uitzicht op de meren rond de St. Gotthardpashöhe, even later gevolgd door het laatste meer van de 6-Seen-Wanderung,  het Lucendro meer (Lago di Lucendro 2134m). Er moeten nog een behoorlijk aantal hoogtemeters worden gedaald en we besluiten hier nog even een korte pauze in te lasten. Langs de alphut (Cna della Gana 2232m) bereiken we de oeverweg (2180m) van het Lucendromeer, de toegangsweg naar Alpe di Lucendro. Over de oeverweg gaat het dan gemoedelijk richting San Carlo (2095m) waar we op het laatst, voor de afdaling langs de stuwdam, nog een prachtig uitzicht hebben op de berghut Barch Alpe di Fortünei (2232m).

• Vier quellenweg rondom Gotthardmassief

Drie jaar is er aan de Vier-Quellen-Weg gewerkt, op 5 augustus 2012 was het dan zover, het 85 kilometer lange wandeltraject door de kantons Uri, Graubunden, Ticino en Wallis is een feit. De langeafstandswandelroute (aangeduid als nr. 49) voert langs de bronnen van de vier grote Europese rivieren, te weten; Rijn, Reuss, Rhône en Ticino.

De vier rivieren ontspringen allen in het ruige Gotthardmassief en vinden ieder hun eigen loop naar de Noordzee, Middellandse zee en Adriatische zee. Komt de ene rivier uit een romantisch bergmeertje de ander daarentegen komt uit een imposante gletsjer. De nieuwe Vier-Quellen-Weg verbindt deze bronnen middels een prachtige langeafstandswandeling, die in vijf dag etappes is onderverdeeld, maar je hoeft  de etappes natuurlijk niet op achtereenvolgende dagen te wandelen. In totaal zal er zo rond de 6000 hoogtemeter moeten worden gestegen en gedaald, het hoogste punt van de etappe bevindt zich op de Piz Giübin 2776m. (tussen de Vermigelhütte en de St-Gotthardpass, (Passo della Sella)). De vierbronnenwandelroute is een bergwandelweg met een moeilijkheidsgraad van T2/T3. De wandelroute is niet overdreven moeilijk maar het vergt wel de nodige voorbereidingen voor zulke lange afstanden, met dient er rekening mee te houden dat men zeker 5-7 uur  wandelt  in een onherbergzaam gebied. Overnachten kan men in de berghutten/hotels langs de langeafstandswandeling.

• Thomasee (Rijn) vier quellenweg

De wandeling begint op de Oberalppass (pashoogte 2044m) en gaat dan gaat het eerst naar de oorsprong van de Rijn, de Thomasee (2345m) nabij de Badushütte. Vervolgens gaat het langs de Camona da Maighels (2314m) door het Val Maighels en via de gelijknamige pasovergang (2421m) naar de Vermigelhütte (2042m).

• Summermatten vier quellenweg

Op de tweede dag wandel je dan over Summermatten (2375m) van de Vermigelhütte naar de St-Gotthardpass en passeer je het hoogste punt van de hele etappe n.l.:  Piz Giübin (2776m). Langs Lago della Sella gaat het dan richting pashoogte op de St-Gotthardpass.

 

 

 

 

• Lago di Lucendro (Reuss) vier quellenweg

De derde dag wandelt men langs het Lucendrostuwmeer naar de gelijknamige Lucendropass (2522m), waar de Reuss zijn oorsprong kent. Over de pas gaat het vervolgens 700 hoogtemeters boven het Bedrettodal richting Capanna Piansecco (1982m).

• Agenetal vier quellenweg

De vierde dag passeert men de bovenloop van de Ticino op de Nufenenpass (2444m), wandelt vervolgens door het Ägenetal en eindigt tenslotte op ruim 1300 hoogtemeters in het Gomsdal bij Ulrichen of Obergesteln.

 

 

 

• Gletsch vier quellenweg

De slotetappe gaat bergopwaarts, via Gletsch naar de Furkapass (2449m). Hier heeft men achter het hotel Belvédère zicht op de Rhônegletscher en is hiermee tevens aan het eind gekomen van de Vier-Quelen-Weg. De ijs grot in de Rhônegletscher moet elk jaar opnieuw worden uitgehakt. Door het opwarmen van de aarde is dit één van Zwitserlands meest teruglopende gletsjers van de laatste jaren, afgedekt met grote witte lakens probeert men het smelten nog iets te vertragen maar er zal een tijd komen dat ook dit niet meer mogelijk is.

Bij de stichting van de Vier-Quelen-Weg kan men de wandelgids van het hele wandelgebied bestellen, hierin worden de wandelroutes alsmede de cultuurhistorische achtergronden beschreven. De gids is in meerdere talen te verkrijgen (CHF 29.00) via de website; www.vier-quellen-weg.ch. Informeer tijdig bij desbetreffende berghutten of er genoeg slaapgelegenheid is en meld je zo nodig aan. De Wildenmattenhütte nabij de Vermigelhütte is eventueel nog een uitval  mogelijkheid, evenals de Rotondohütte en de Cap. Corno-Gries. Houd er dan wel rekening mee dat de te wandelen afstand er wel langer door wordt.

• Airolo Gotthard Pass

Vanaf de St. Gotthardpass hebben we een prachtig uitzicht op Airolo.

Airolo, gelegen op 1200m, is de hoofdplaats in het zuidelijk gelegen deel van Zwitserland, Valle Leventina, in het kanton Tessin (Ticino). Airolo is gelegen aan de zuidelijke ingang van de St. Gotthardpass en -tunnel. Ten westen van Airolo gaat men naar de hoogste, geheel in Zwitserland gelegen pas, de Nufenenpass. Airolo is een belangrijke doorverbinding via de autosnelweg A2 maar ook via de spoorlijn die tezamen door de 17  km lange Gotthardtunnel gaan. Het aansluitend verhaal vindt u onder Tessino.