Berghutten Zwitserland

• Smaragdhagedis

Tessin (Ticino) is het zuidelijkste kanton van Zwitserland. Het grenst aan Italië en de Zwitserse kantons Uri, Wallis en Graubünden. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat het grootste gedeelte van Tessin dus Italiaans spreekt. Ticino is genoemd naar de gelijknamige rivier, deze kent zijn oorsprong op de Nufenenpass en heeft het Bedretto-, Leventinadal en Riviera dan al doorlopen om uiteindelijk uit te monden in Lago Maggiore. Bellinzona is de hoofdstad van het Zwitserse kanton Tessin. Hoewel de bergen in Tessin niet de bekendheid hebben van de bergmassieven in andere Zwitserse kantons, toch is ook deze Alpenwereld een wandelparadijs voor bergwandelaars.

De veelzijdigheid van Tessin maakt deze regio tot de ideale vakantiebestemming voor elk jaargetijde. Het unieke van Tessin is de verscheidenheid van gebouwen zoals kerken, dorpen, bruggen, en niet te vergeten de prachtige natuur. De zon schijnt in dit zuidelijke Italiaanstalige deel van Zwitserland vaker dan in alle andere delen van Zwitserland. Door de aangename temperaturen in het grootste deel van het jaar geniet u tot ver in oktober van het buitengewoon milde klimaat, ook ideaal voor actieve vakantiegangers. De mooie natuur van bergen en meren, in combinatie met zachte temperaturen, is zeer geschikt voor allerlei buitenactiviteiten zoals zwemmen in rivieren en heldere meren, fietsen, wandelen, klifduiken en vele andere avontuurlijke bezigheden. De meeste toeristen zijn te vinden rondom de meren van Lugano en Locarno. De vele bergdalen zijn erg geliefd bij bergwandelaars, evenals de authentieke bergdorpen. Hoewel de bergtoppen in Tessin niet de bekendheid hebben van de bergmassieven in Graubünden, Wallis en Berner-Oberland, is de Alpenwereld ook hier een paradijs voor bergwandelaars. De Rheinwaldhorn is met zijn 3400m de hoogste berg in het kanton.

En vergeet niet waar Ticino nog het meest om bekend staat: Italiaanse lifestyle, fantastische panorama's, prachtige meren en een uitstekende Merlot wijn. Want nergens in Zwitserland groeit, bloeit en gedijt een zo welige vegetatie als in het buitengewoon milde Tessiner klimaat. Het kanton Ticino is verdeeld in 8 districten: Bellinzona, Blenio, Lugano, Locarno, Leventina, Riviera, Mendrisio en Vallemaggia. Op deze site zult u een aantal districten terug vinden onder bergwandelen in dit gebied.

• Valle Leventina

Het Valle Leventina licht aan de zuidzijde van de Alpen in het Zwitserse kanton Tessin en loopt van Airolo naar Biasca. Het Valle Leventina heeft weinig bekendheid bij toeristen, hierdoor treft men er ook weinig toeristen aan. Het Leventinedal heeft ruim 600 kilometer aan wandelwegen. De Strada alta is een lange afstandswandeling van Airolo gelegen op een hoogte van 1140m naar Biasca, dat op een hoogte ligt van 290m boven zeeniveau. Het dal wordt onderverdeeld in een boven en onder gedeelte. Het “Obere Leventina” kent een prachtig recreatiegebied rond de bergmeren in het Val Piora. Een van de steilste kabelspoorwegen overbrugt een hoogteverschil van 800m, vanuit het Leventinadal tot aan het bergstation Piora. Vanaf het bergstation wandelt men in 15 minuten naar het bergmeer Lago Ritom. Maar het smalle ingeklemde Leventinadal heeft meer te bieden dan alleen maar een snelle autoververbinding van Airolo naar Italië. Door het Leventinadal loopt de rivier de Ticino, de autosnelweg A2, een spoorlijn en de secundaire rijbaan, Via San Gottardo. We rijden over deze secundaire rijbaan, weg van de hectische autosnelweg langs historische en pittoreske dorpen en gehuchten richting Biasca. In Rodi-Fiesso brengt een kabelbaan u naar het hoger gelegen Lago Tremorgio gelegen op 1820m hoogte. Bij Prato ligt de historische Piottinokloof, het dateert uit 1550 en het vroegere tolhuis Dazio Grande is nu een hotel-restaurant/museum. De Piumognas-waterval in Faido is 43 meter hoog en is een van de meest spectaculaire in Ticino! Een must voor natuurliefhebbers, de waterval is eenvoudig te voet bereikbaar. Bij de brug over de Piumogna heeft men een spectaculair schouwspel. In Faido staat de Kerk van S. Francesco met kapucijnenklooster, het oratorium van San Bernardino en de kerk van San Andrea. Via o.a. Lavorgo, Giornico en Bodio bereiken we Biasca, waarna we het Riviera dal in rijden richting Bellinzona.

• Airolo Chiesa dei Santi Nazario e Celso

Airolo, gelegen op 1200m, is de hoofdplaats in het zuidelijk gelegen deel van Zwitserland, Valle Leventina, in het kanton Tessin (Ticino). Airolo is gelegen aan de zuidelijke toegang van de St. Gotthardpass en -tunnel. Ten westen van Airolo gaat men naar de hoogste, geheel in Zwitserland gelegen pas, de Nufenenpass. Airolo is een belangrijke doorverbinding via de autosnelweg A2 maar ook via de spoorlijn die tezamen door de 17 km lange Gotthardtunnel gaan. 

• Monument Airolo Gotthard-Strassentunnel

De parochiekerk van Airolo is vernoemd naar de twee christelijke martelaren Nazero en Calsus welke vereerd zijn door de katholieke- en orthodoxe kerk, de kerk van Saints Nazario en Celso (Santi Nazario e Celso)  heeft een neoklassieke bouwstijl. In de zomer is het een ideaal wandelgebied, Passo di Cristallina en de Strada degli alpi zijn vertrekpunten voor wandeltochten vanuit Airolo. 

Een herdenkingsmonument nabij het station doet herinneren aan de mensen die zijn omgekomen tijdens de bouw van de Gotthardtunnel. Het skigebied in de winter mag dan niet zo hoog liggen 1100m-2250m, niettemin heeft het 30 Km aan pistes.

• Ritom Standseilbahn

Ver verwijderd van het drukke Leventina dal, ligt rond de hoogste alp van Ticino een waar bergmeerparadijs in een beschermd landschapsgebied; het Pioradal. Het gebied rond de meren Lago Ritom, Lago Cadagno en Lago Tom leent zich uitstekend voor aantrekkelijke wandelingen in een landschap vol ongenaakbare schoonheid. Piotta Centrale Ritóm (1005m) is het uitgangspunt naar de hoger gelegen bergmeren: Lago Ritóm, Lago Cadagno, Lago di Tom en niet te vergeten de Capanna Cadagno (1987m). De Ritom “standseilbahn” is één van de steilste banen van Europa met een stijgingspercentage van 87,8%. De baan werd in 1921 gebouwd gelijktijdig met de naastgelegen SBB waterkrachtcentrale.

• Altanca Foss

Op het tussenstation Altanca (1378m) hebben we een prachtig uitzicht op het zuidportaal van de Gotthardtunnel bij Piotta. Het dorp Altanca (1390m) biedt vele wandelmogelijkheden. Bij Altanca-Foss (1410m) gaat een smalle weg omhoog naar de parkeerplaats bij de stuwdam van Lago Ritóm. Een  verwarrend verkeersbord doet u denken dat genoemde tijden geen doorgang is toegestaan, dit geldt echter alleen voor het dorpje Cadagno. Of het lonend is de smalle weg naar boven te rijden moet een ieder voor zich bepalen. Het parkeergeld bij Lago Ritóm bedraagt 8 CHF per dag, een ritje Altanca-Piora kost 11 franken retour.

 

• Stuwdam Piora

Van bijzonder belang is de kerk van de heiligen Cornelius en Cyprianus, het dateert uit de zeventiende eeuw, maar de oorspronkelijke bouw dateert uit de 11e - 13e eeuw. We gaan via het tussenstation Altanca, naar het bergstation Piora (1793m). Van hieruit is het 25 minuten lopen naar de stuwdam van Lago Ritóm. De wandeling gaat over de rijbaan richting het meer en biedt een prachtig uitzicht op de omgeving. Bij Piora (1852m) Lago Ritóm aangekomen hebben we vele wandelmogelijkheden waarbij onze voorkeur uitgaat naar de Capanna Cadagno en via Lago di Tom terug.

• Lago Ritom

De weg om het meer is een saaie, brede weg bedoeld voor agrarisch gebruik. De omgeving is indrukwekkend en de kapel S.Carlo is een plaatje op zich. In het bergdorp Cadagno hebben we zicht op de P.Corandoni (2629m) richting de Cadagno-hut. Bij Canvetto da Charly-Cadagno, het plaatselijke restaurant van het dorp, kijken we uit op de P.Taneda (2667m). Op Alpe di Piora (1964m) is het rustig, de koeien zijn een aantal dagen geleden naar beneden gebracht en het boerenleven lijkt hier stil te staan. De stallen zijn schoon en de boerderijen winterklaar. Langs Alpe di Piora vervolgen we de route richting de Cadagno-hut die we al geruime tijd in het vizier hadden.

• Capanna Cadagno

Capanna Cadagno (1987m) is een SAT berghut op een mooie locatie in een prachtige omgeving. Naast de hut voert Murinascia Grande het water af via een diepe kloof richting Lago Ritóm. (Zie ook het verhaal onder Berghutten; Capanna Cadagno).

 

• Lago Ritom/Lago Cadagno

We verlaten de hut en vervolgen de weg om het Cadagno meer, waar we Lago Ritóm (1850m) en Lago Cadagno (1921m) in een blik kunnen vangen. Via Cadagno di dento, een aantal woningen aan de andere kant van het meer, gaat het via Cadagno  en een steile klim naar Lago di Tom, een bergmeer dat ruim 200 meter hoger is gelegen. Halverwege de klim blikken we nog even terug en hebben we een prachtig uitzicht op Lago Cadagno, Alpe di Piora en Capanna Cadagno. 

 

• Krijtrotsen Lago di Tom

Lago di Tom (2022m) het laatste bergmeer voor deze dag. Ook de boerenbedrijven op Alpe Tom zijn al winterklaar, zo rond eind september. De hoger gelegen bergmeren richting de Capanno Cadlimo (2570m) bewaren we voor een volgende keer. De krijtrotsen in dit gebied leveren mooie plaatjes op. De vele “Murmeltiere” in dit gebied eten er nog lustig op los, voor ze aan hun winterslaap beginnen. Vanaf Lago di Tom hebben we Lago Ritóm alweer in het vizier, een steile afdaling volgt naar Alpe Ritóm aan het Ritóm stuwmeer.  

• Lago Ritom

De avond valt over het Ritóm stuwmeer. We vervolgen de route naar het bergstation en genieten nog even van het prachtige uitzicht. Het bergstation ligt er op een aantal bergwandelaars na verlaten bij en de laatste dalvaart brengt ons weer terug naar ons beginpunt van de route, Altanca.

• Parochiekerk van SS Petrus en Paulu

Quinto ligt een kleine kilometer van de kantonnale Via San Gottardo aan de andere zijde van de Ticino. De kleine gemeenschap heeft hoofdzakelijk een agrarische achtergrond. Chiesa dei Santi Pietro e Paolo oftewel de kerk van de heiligen Petrus en Paulus in Quinto is een parochiekerk uit 1681 zoals we hem nu nog kunnen bewonderen. Archeologische opgravingen hebben aangetoond dat de huidige kerk is gebouwd op de overblijfselen van Romaanse fundamenten uit de 13e eeuw. Het interieur van de kerk is barok. Het felle indigo blauw, fleurt het geheel op. De parochiekerk van SS Pietro e Paolo staat op de lijst van Zwitsers erfgoed en is van nationale betekenis. De koster van de kerk was zo vriendelijk om ons na de kerkdienst de kerk te laten bezichtigen. Na een wandeling door het dorp gaan we verder richting Faido.

• Piumogna-waterval

Faido wordt doorkruist door de kantonnale Via San Gotthardo en ligt tussen de Spoorlijn en de Ticino in de groene vallei van het Leventina dal. De 43m hoge waterval van Piumogna is de meest spectaculaire waterval in Tessin. De waterval is vanaf een houten wandelbrug voor de waterval te bewonderen. Faido kende een glorieus verleden, begin 1900 was een verblijf in Faido duurder dan in St. Moritz. Maar door de aanleg van de St. Gotthardtunnel en de Autobaan A2 lijken de dorpen langs de Via San Gotthardo uitgestorven. 

• Oratorium San Bernardino da Siena

Het oratorium van San Bernardino da Siena in Faido, uit 1459, was van oorsprong een adellijke kerk van de familie Varesi. Eind 16e eeuw werden er nog restauraties uitgevoerd aan het oratorium. De kerk verbonden aan het kapucijnenklooster in Faido, is gewijd aan San Francesco d’ Assisi en staat aan het eind van het dorp vanaf het noorden gezien. Hij werd in 1608 gebouwd en aan het eind van de 18e eeuw ingrijpend gewijzigd. Het olieverfdoek op het hoofdaltaar dateert uit 1680 en draagt een afbeelding van de Madonna met de heiligen Franciscus en Jozef. Het voormalig knekelhuis naast de hoofdingang doet tegenwoordig dienst als opslagruimte. Ostello dei Cappuccini is een voormalige kloosterschool naast het kapucijner klooster waar men thans kan overnachten. Dit is nu een originele manier van overnachten onderweg op doorreis naar…. In het midden van het dorp staat de kerk van S. Andrea een plechtige kerk die in 1830 werd herbouwd op de fundamenten van een oude kerk uit de 16e eeuw.

• Monument della Battaglia

Zoals bij ons in de Nederland de slag bij Heiligerlee bekend staat in de geschiedenisboeken, staat Giornico, een dorp in het Leventina-dal, bekend om de slag bij Giornico in 1478. (Battaglia dei Sassi Grossi). Deze slag is belangrijk geweest voor de Zwitsers omdat de Tessiners zegevierden over de Milanezen en zij daardoor de controle over de St. Gotthard veroverden. Zodra we het dorp binnen rijden, vanuit noordelijke richting, doet een groot monument waarnaast drie vlaggen staan, ons hieraan herinneren, della Battaglia.

• Santa Maria del Castello

Er heeft zich een klein bizar eilandje gevormd in het dorp tijdens deze slag. Wij wandelen door het dorp en slaan voor de brug linksaf en wandelen met de stroom mee, passeren de eerste boogbrug en bevinden ons dan op het eilandje van Giornico waar een handvol woningen staan. Erlangs lopend naderen we de tweede boogbrug en wandelen vervolgens over de tweede boogbrug links naar Chiesa San Michele of te wel de Sint-Michielskerk. Historische documenten gaan terug tot 1210, de romaanse stijl is door de eeuwen heen volledig vervangen door de kerk die vandaag de dag zichtbaar is. Het doopvont werd overgebracht naar de kerk van San Nicola vijftig meter verderop en is nog het enige oorspronkelijke van de Sint-Michielskerk.

• Sint-Michielskerk

De kerk van San Nicola is een van de meest karakteristieke bouwwerken uit de romeinse tijd. De wijngaard rondom de kerk, de deur op de zuidgevel met romeinse sculpturen, het hoofdaltaar enz. Bijzonder onder de pastorie is de elegante crypte. Gaan we weer naar buiten na het maken van foto’s dan zien we op een heuvel voorbij de spoorbaan de opvallende kerk van Santa Maria del Castello. Zoals de naam al zegt behoorde het tot een kasteel uit 1518 dat toen door de Urani werd verwoest. De Ruïnes rondom fotograferen we, helaas werkt de app niet bij de ingang van de kerk waar we de kerkdeur mee open moesten krijgen. Rest ons niets anders dan terug te wandelen naar het dorp om vervolgens onze route richting Biasca te vervolgen.

• Riviera

Het vijftien kilometer lange Riviera dal in het kanton Tessin strekt zich uit van Biasca tot Bellinzona. Door het Rivieradal loopt evenals door het Leventinadal de rivier Ticino, de autosnelweg A2, de spoorlijn “Gotthardbahn” en de secundaire rijbaan Via San Gottardo. In tegenstelling tot het Leventina dal dat hierboven beschreven staat, zijn de steile berghellingen van het Riviera dal nagenoeg onbewoond. Het Riviera dal is ook het eldorado van het Fun-Rafting en Canyoning. (Canyoning is één van de meest spectaculaire buitensporten, je maakt lopend, zwemmend, klimmend en glijdend een tocht door een kloof, in de stroming van een rivier). Het zijn indrukwekkende en spectaculaire plekken waar de gewone wandelaar niet komt in een wonderschone omgeving. Cresciano is een centrale uitvalbasis voor Canyoning. Nabij Cresciano in het Riviera dal zijn de Boggera en d’Iragna rivier een geliefde Canyoning plek. Voor 4-5 uurtjes rafting of canyoning betaal je al gauw tussen de 150-250 CHF. Op de website van rafting en canyoning in Ticino vindt je meer informatie en instructeurs die je verder kunnen begeleiden. 

• Biasca

Biasca is het belangrijkste stadje van deze streek. Strategisch gelegen omdat de dalen Val Leventina, Val Blenio en Riviera hier samen komen (ook wel Ambrosiaanse dalen genaamd). De Brenno rivier, komend vanaf de Lukmanierpass, mondt hier uit in de Ticino. De Ticino rivier kent zijn oorsprong op de Nufenenpass en heeft het Bedretto - en Leventinadal dan al doorlopen om uiteindelijk via de Riviera uit te monden in het Lago Maggiore.

• Chiesa SS. Pietro e Paolo

Biasca bezit veel historische gebouwen en oude kerken, waaronder de Romaanse San Pietro en Paolokerk uit de 12e eeuw, een van de belangrijkste Romaanse bouwwerken van Zwitserland. Informeer eerst of de kerk open is, de 185 traptreden naar boven zijn anders voor niets geweest. De kerk is gebouwd van graniet, hetgeen hier nog steeds in de omliggende bergwanden wordt uitgehouwen. De grote zuilen verdelen de kerk in drie schepen, het middenschip en aan weerszijden twee  van ongelijke hoogte zijnde zijschepen. De prachtige gotische fresco’s in de kerk dateren uit de 13e tot de 17e eeuw. Een ander  monumentaal pand, waarvan de plattegrond een Grieks kruis voorstelt is de San Carlo kerk. We vervolgen de reis richting Bellinzona door het Riviera dal.

• Oratorium Santa Maria del Castello

Osogna gelegen op een hoogte van 276m boven zeeniveau ligt in de Rivieravallei. De parochiekerk van Osogna werd gebouwd in de 12e eeuw en is gewijd aan St. Felino e Gratiniano. De kerk is later herbouwd in barokke stijl. Het prachtig stucwerk is uit de 17e en 18e eeuw. De fresco’s dateren uit 1719. De kerk werd in 1981-1985 volledig gerestaureerd. Iets boven de parochiekerk stort de Nala-waterval zich in een diepe waterpoel omringd door grote rotsblokken die door de eeuwen heen zijn uitgeslepen door het water. De gladde rotsstenen zijn een gewilde plek voor Canyoning. Canyoning is een adventure-sport waarbij je door een rivierkloof of waterval gaat door middel van klimmen, abseilen en glijden om uiteindelijk beneden in de waterpoel onder de waterval uit te komen in het kristalheldere water van deze spectaculaire plek. Iets boven de waterval trekt het Oratorium van St. Maria del Castello onze aandacht. De kapel van St. Maria del Castello is op een heuvel boven Osogna gebouwd, op de ruïnes van een middeleeuws kasteel en het dateert uit de 16e eeuw. Het heeft prachtige bewaard gebleven fresco’s uit de 15e tot en met de 17e eeuw. De kapel werd in 1972 gerestaureerd en is het hele jaar gesloten.

• Monastero di Santa Maria

Het Klooster van Claro, Monastero di Santa Maria Assunta, is een benedictijnenklooster dat nog steeds bewoond is. Het benedictijnenklooster van Santa Maria Assunta, boven het dorp Claro, werd gesticht in 1490 en is het oudste klooster in Ticino. Vanuit het dal steekt het witte benedictijnenklooster opvallend af tegen de dichtbeboste berghellingen dat hoofdzakelijk uit loofbomen bestaat. Wij nemen het steile wandelpad langs knoestige kastanjebomen en een klaterende bergbeek. De wandeling staat een klein uurtje aangegeven dus dat moet te doen zijn, let wel het is een oude pelgrims-pad met kleine keien die behoorlijk glad kunnen zijn. Maar niet veel later bereiken we het klooster. 

• Monastero di Sta Maria

Het klooster is hermetisch afgesloten van de buitenwereld, een hoge muur en automatische deuren en camera’s geven geen inkijk. De kloosterkerk is open en kan bezichtigd worden. In een klein winkeltje verkoopt men eigen gemaakte producten als jam, honing ect., maar ook ansichtkaarten, boeken en breiwerk. Een stem achter een doorgeefluik, dat als het ware uit een halve uitgeholde boomstam bestaat, is het enige hoorbare contact dat er is. Het gekochte product wordt aan de ene zijde in de holle draaideur gezet, omgedraaid zodat men kan het gekochte product aan de andere zijde eruit kan nemen en vervolgens het geld erin kan leggen. Ze wensen ons nog een fijne dag toe. Wij nuttigen hier onze meegebrachte lunch en besluiten om over de rijbaan terug te wandelen naar Claro. De wandeling leidt met een weidse boog om het klooster, waar we even later nog volledig zicht op hebben. De rijbaan is goed te wandelen en in no-time zijn we dan ook aangekomen bij de parkeerplaats vlak voor de slagboom waar een tiental auto’s kunnen staan, Sant Ambrogio. Het Oratorium St. Ambrosi te Claro blijkt gesloten, achter dit oratorium is nog een kleine kabelbaan die ook naar het benedictijnenklooster leidt een rit koste 7 CHF in 2023.

• Bellinzona

Bellinzona is de hoofdstad van het Italiaanssprekende Zwitserse kanton Ticino. Bellinzona is de sleutel tot de strategisch gelegen passen St.Gotthard, Lukmanier en de San Bernadino. Alle drie de passen zijn nog steeds belangrijke transportroutes tussen de omliggende landen; Oostenrijk en Italië. Bellinzona is de stad met de best bewaarde kastelen van Zwitserland. De 3 kastelen staan inmiddels op de UNESCO werelderfgoed lijst.

Het Castelgrande staat in het centrum van de stad op een heuvel, terwijl naar het oosten de kastelen Montebello (It. Castello di Montebello ) en Sasso Corbaro (It. Castello di Sasso Corbaro ) staan.

• Castelgrande kasteel

Het uitzicht op de beide andere burchten, vanaf de indrukwekkende verdedigingsmuur van Castelgrande is grandioos. De oude tuinen van de burcht, brengen je helemaal terug in de tijd: de zwerftocht door de Middeleeuwen kan beginnen! Gastelgrande is gebouwd in de 10e eeuw en is het grootste van de drie kastelen. Kasteel Montaebello, het middelste kasteel van Bellinzona, ligt op een heuvel 90 meter boven de stad en biedt een prachtig uitzicht over Castelgrande. In het kasteel is een tentoonstelling “Archeologia Montebello” over de geschiedenis van middeleeuwse landhuizen en archeologische vondsten. Deze vesting dateert uit het einde van de 13e eeuw tot eind 15e eeuw. Van alle drie kastelen is alleen van Sasso Corbaro een exacte bouwdatum bekend, namelijk 1479. De vierkante binnenplaats van kasteel Sasso Cobaro is omgeven door hoge muren en een massieve uitkijktoren. Castello di Sasso Corbaro ligt 230 meter boven de stad Bellinzona en biedt een fantastisch uitzicht over de stad en verre omgeving. Tijdens de winterperiode kunnen van de kastelen Montebello en Sasso Corbaro alleen de binnen- en buitenplaatsen worden bezocht.

• Castello di Montebello

Andere belangrijke gebouwen uit de 15e eeuw zijn o.a.; Maria delle Grazia en de SS Pietro en Stefano kerk met zijn imposante renaissancegevel, welke gebouwd tussen 1518-1565. Het prachtige twaalfdelige roosvenster boven de ingang van de kerk dateert uit het eind 16e eeuw en begin 17e eeuw het heeft een diameter van vijf meter. De wanden van de kerk (16e en 17e eeuw) herbergen enkele mooie taferelen en zijn rijkelijk versierd met 17e -eeuws stucwerk. De preekstoel, wentelend om een pilaar van de kerk, bestaat hoofdzakelijk uit scagliola (een gipsen imitatie van marmer) en dateert uit 1784. Al is de hele kerk ook gemaakt van Scagliola het was voor die tijd en nog steeds, een kunst op zich om zoiets te maken. De vele zijkapellen in de kerk hebben zo zijn eigen betekenis, er hangen olieverfschilderijen uit voornamelijk de 17e eeuw. In een buitenwijk van Bellinzona, Monte Carasso, gaan we met de kabelbaan (funivia) naar het tussenstation Curzútt/S. Bernard.

MONTE CARASSO - MONERA

• Curzutt San Barnard

Het is een grauwe dag vandaag en later op de dag zal er regen komen, een mooi moment om met de kabelbaan vanuit Monte Carasso naar Curzútt te varen en vandaaruit naar de kerk San Bernardo te wandelen. Vandaag is de kerk wel open, vorige week toen we de Tibetaanse brug "Carasc" liepen bleek hij gesloten te zijn. Openingstijden van de kerk staan op hun website: https://www.carasc.ch. De kleine nederzetting Curzútt werd tot ongeveer de 18e eeuw door verschillende families het gehele jaar bewoond. Dit verklaart het bestaan van de kerk. Thans is Curzútt, dat ligt op een hoogte van 600m, een tussenstation van het kabelbaan Monte Carasso naar Mornera dat ligt op een hoogte van 1345m. Monera is een geliefd oord voor deltavliegers die hier bij mooi gretig gebruik maken van de kabelbaan en wachttijden van meer dan een uur zijn hier geen uitzondering. Advies: boek online. Curzútt heeft een hostel, vergaderruimtes, het verzorgt bruiloften en evenementen en heeft een uitstekend restaurant. Het dorp straalt sfeer uit en heeft een weids uitzicht op Giubiasco en Bellinzona.

• San Barnardo Curzutt

Wij wandelen richting de San Bernardo van Curzútt dat we in 10 minuten bereiken. Volgens archeologisch onderzoek is de kerk gebouwd van de late 11e eeuw tot begin van de 12e eeuw. Een gids in de kerk geeft uitleg aan een groep mensen in het Duits en ongevraagd sluit ik me hier bij aan. Al met al zijn we al bijna een klein uur verder voordat ik met het fotograferen kan beginnen.

• San Barnardo Curzutt

De fresco’s zijn prachtig waarvan de oudsten dateren uit 1427. In de tweede helft van de 15e eeuw werd het schip verlengd en het portiek toegevoegd. Het portiek bevat de beschildering uit 1582 en stelt voor: de hemelvaart, rechts de heiligen Bernardino en Magdalena, links San Maurizio en Sint Bernardus, gemarkeerd door graffiti en signaturen van gelovigen en/of reizigers. Op de noordelijke gevel in de kerk staat groot het avondmaal afgebeeld uit 1450, opvallend zijn de kreeften en het varken die zijn afgebeeld. Het koor werd in 1607 beschilderd met een kruisigingsscene uit het leven van Sint Bernardus. Achter de kerk staat een kleine kapel of knekelhuis. Een prachtige kerk met een rijk verleden en zeker de moeite waard om te bekijken.

• Tibetaanse hangbrug (Carasc)

De wandeling naar de hangbrug is nog een klein uurtje lopen door ruig bergterrein. Met stijgen en dalen bereikten we vorige week de Tibetaanse brug "Carasc". De brug heeft een lengte van 270m en weegt ca. 50 ton, op een hoogte van 696m hangt de brug 130m boven het ravijn.

• Tibetaanse hangbrug (Carasc)

Over de brug gaat het terug naar het dorp al is de steile afdaling af te raden wanneer het geregend heeft. Voor hen die de voorkeur geven aan de shuttle bus zal men door moeten wandelen naar San Defendente, waar de shuttle bus u terug brengt naar het dorp, deze is bij een retour kabelbaan inbegrepen. De hangbrug staan verder vermeld onder aanraders op deze website. Langs de wandelroute staat een houtskooloven. Het is een oude techniek om houtskool te maken. Met een diameter van ca. 5m en een hoogte van ca 2m wordt het hout langzaam verbrandt en zijn de houten palen na ca. 10 dagen houtskool geworden. Een techniek van verbranden en het smoren van de toegevoerde zuurstof.

• Ponte dei Salti Lavertezzo

Ten noorden van Locarno en ten zuiden van de Nufenenpass ligt het prachtige Val Verzasca en het Maggiadal, ingeklemd tussen de autosnelweg A2 en de Italiaanse grens. Het Valle Maggia behoort tot een van de grootste dalen van Ticino en heeft talrijke zijdalen, zoals het Centovalli, Valle Orsernone, Valle di Vergeletto en Val Bavona, om er maar een paar te noemen. De vele nederzettingen in dit gebied zijn te bereiken over oude bruggen en in rotsen uitgehouwen wegen. Historisch gezien is dit een aantrekkelijke omgeving o.a. vanwege de vele oude kerken met renaissancefresco’s. De veelzijdigheid van Ticino maakt juist deze regio zo aantrekkelijk. De zon schijnt in dit zuid-Italiaans aandoend deel van Zwitserland vaker dan in andere delen. Als het er warm is kan de temperatuur ook behoorlijk oplopen in dit gebied. De Maggia rivier in het Maggia dal en de Verzasca rivier bieden dan verkoeling, evenals de vele bergmeren.

• Reschedela met Cima Bianca

Het parkeertarief in het Verzascadal is anno 2023 maar liefst 10 CHF/dag. De toeristenbelasting (2023) in regio Tessin is maar liefst 5 CHF/dag p.p. per overnachting. Als hotel- of campinggast in Ticino heeft u recht op het Ticino-ticket, waarmee men gratis gebruik kan maken van het openbaar vervoer (bus en trein) door heel Tessin. Overtochten met de boot, kabelbanen, musea en zwembaden geven je 20%-30% korting. Zo weet men de toeristen te trekken en de dalen zoveel mogelijk autovrij te houden. De smalle kronkelweg voert ons verder omhoog langs het stuwmeer Lago di Vogorno. Na een tunnel bereiken we het dorpje Vogorno.

 

• Diga della Verzasca

Vogorno ligt aan het stuwmeer Lago di Vogorno en aan de doorgaande weg richting Sonogno in het Verzasca dal. De stuwdam in Vogorno werd gebouwd in 1961-1965 en diende uiteraard voor het opwekken van elektriciteit. Drie grote waterkrachtturbines zetten de energie van het stromende water om in elektrische energie. De Diga della Verzasca, algemeen bekend als de Verzasca-dam. De stuwdam heeft een lengte van 380m en meet een hoogte van 220m. Het is hiermee één van de hoogste in Europa.

• Verzasca-dam

Ook werden hier de acties uit de James Bond film “Golden Eye” opgenomen. De openingsscène van de zeventiende Bond film werd gespeeld door Pierce Brosnan, die van deze dam sprong in de film. Tegen betaling van 255 CHF kun je vanaf de stuwdam bungeejumpen. Meer info onder GoldenEye-Bungee-Jumping.

 

 

 

• S. Antonio Abate

Vogorno gelegen op 504m boven zeeniveau ligt op de zonnige helling van het Verzasca dal. De parochiekerk van S. Antonio Abate werd in 1630 gezegend en werd in 1992 voor het laatst gerestaureerd. De oorspronkelijke kenmerken van de kerk met enkel schip zijn verloren gegaan. Op de steile berghellingen staan de wijnranken, ook Vogorno heeft al meer dan 200 jaar een sterke wijntraditie. Door de smalle steegjes kan men het dorp verder verkennen. Het volgende dorp in de vallei is San Bartolomeo.

• Voormalig postkantoor nu restaurant

San Bartolomeo is gelegen aan de oever van het smaragdgroene Lago di Vogorno stuwmeer. We passeren het oude postkantoor in S. Bartolomeo (490m), annex restaurant met zijn prachtige oude plantaan, althans in 2009. Veertien jaar later was de plantaan en het restaurant verdwenen en gaf het geheel een vervallen aanblik. Ook het waterniveau in het stuwmeer was nagenoeg leeg en ook al zal het maanden gaan regenen dan nog zal het niet het niveau halen van veertien jaar geleden.

• San Bartolomeo

De kerk in S. Bartolomeo dateert uit de 13e eeuw en is hiermee de oudste kerk van het dal. Het werd in 1234 al genoemd in documenten. De kleine kerk uit de middeleeuwen heeft zich door de eeuwen heen steeds verder uitgebreid en tegen het eind van de 17e eeuw werd het in Barokke stijl herbouwd.

 

 

• San Bartolomeo

Achter het hoofdaltaar hangt een voorstelling van de heilige Bartolomeus, de martelaar, geschilderd en gesigneerd in 1748. De twee zijkapellen zijn gewijd aan de Heilige Maagd Maria en Sint-Jozef ze staan achter een smeedijzeren hekwerk en zijn rijkelijk versierd met stucwerk. De gedenkplaat in de vloer herdenkt Gian Giacomo, de parochiepriester van Vogorne (1716-1771). Tijdens restauratiewerkzaamheden werden de fresco’s uit de 14e eeuw herontdekt, het zijn tien starre heilige figuren op een rij.

• Corippo

Aan de overzijde van de Verzasca op de westoever, bij S. Bartolomeo ligt Corippo dat misschien wel het vriendelijkste dorp van de Vezasca vallei is. Het is niet mogelijk om het dorp met de auto te bereiken (transitverbod) wel rijdt er een postbus langs de doorgaande weg, het is vandaar ca. 30 minuten lopen naar het dorp, parkeergelegenheid is er niet. Het is zeker de moeite waard door de smalle straatjes te struinen en de stenen huizen met zwarte stenen dakplaten te aanschouwen. Het fotogenieke dorp is een zeldzaam voorbeeld van een authentieke landelijke nederzetting, vastgeklampt aan de steile berghelling.

• Parochiekerk Santa Maria del Carmine

Corippo is tot op de dag van vandaag intact gebleven en valt hierdoor ook onder nationaal Monumentenzorg. De Parochiekerk van Santa Maria del Carmine werd gebouwd aan het begin van de 17e eeuw. Vele restauraties volgden door de jaren heen, het enkel schip heeft aan de zuidkant een zijkapel. Aan de noordkant van de kerk bevindt zich een fresco dat het laatste avondmaal moet uitbeelden. De aparte klokkentoren werd gebouwd tussen 1791 en 1794.

 

• Watermolen Corippo

Onder het dorp bevinden zich de moestuinen op de hellingen, langs de moestuinen gaat het richting Mergoscia. De molen van Corippo staat aan de Torrente di Corippo. De restauratie van de oude molen is volledig in overeenstemming met het behoud van en de zorg voor het culturele landschap van Corippo. De door Stichting Corippo uitgevoerde restauraties waren onder andere het vervangen van het molenrad en tandwiel, het herstel van het gebouw met buitenterrein en de reconstructie van de vaargeul voor de watertoevoer. Vervolgens kan er dan rogge- en kastanjemeel verkregen worden door de maalbewerkingen van de molen, die oorspronkelijk bedoeld was voor demonstratie doeleinden. De restauratiewerkzaamheden werden gefinancierd met CHF 450.000 en werden in het najaar van 2019 voltooid. We maken een aantal foto’s en wandelen weer terug naar het dorp, dat er maar stil en verlaten bij ligt. Terwijl er in de 19e eeuw bijna 300 inwoners in het dorp woonden, zijn ze nu op twee handen te tellen. Men wil het zware bergboeren leven niet meer, het winkeltje de school en het postkantoor hebben jaren geleden hun deuren al gesloten.

Vanaf 1975 valt het dorp onder monumentenzorg. Juni 1976 werd de stichting “Foundation Corippo 1975” opgericht. In samenwerking met de regio staat de stichting dicht bij de lokale maatschappelijke en culturele realiteit. De "Albergo diffuso", wat "verspreid hotel" betekent, is het belangrijkste strategische project van de Corippo-stichting. Als onderdeel van het project wordt de Osteria, de voormalige herberg, gerenoveerd en uitgebreid. Het zal later dienst doen als hotelreceptie, eetzaal en krijgt later ook nog een multifunctionele ruimte. Daarnaast worden vijf woningen in de dorpskern die eigendom zijn van de stichting gerestaureerd. Het gehele dorp krijgt zo een hotel met 12 kamers en 26 bedden. De uitvoering van de “Albergo diffuso” wordt gefinancierd met maar liefst CHF 3,6 miljoen. De bediening van het plaatselijk restaurantje staat buiten te kijken of er nog toeristen zijn die plaats willen nemen op het terras. Helaas de laatste toeristen wandelen het dorp in maken een aantal foto’s en vervolgen de route door de Verzasca vallei.

• Lavertezzo

Langs de rivier de Verzasca vervolgen we onze weg. Na het passeren van een aantal kleinere plaatsen komen we uiteindelijk uit bij het fotogenieke Zwitserse dorpje Lavertezzo (532m). Het is een van de meest fotogenieke plaatsen van Zuid-Zwitserland. De parochiekerk, Chiesa di Santa Maria degli Angeli, dateert uit de 15e eeuw en werd in de 19e eeuw herbouwd en is sindsdien de enige barrokkerk van het dal. Het oude stadje, met zijn prachtige kleine huizen, lijkt een schilderachtig tafereel. Ten oosten van Lavertezzo openen zich enkele onbewoonde zijdalen (Val Carecchio, Val Pincascia, Val d’Agro).

• Ponte dei Salti

Maar de grootste bezienswaardigheid is, de middeleeuwse dubbele stenen boogbrug; Ponte dei Salti. De boogbrug over de Verzasca, met haar bizarre rotsformaties is het zwemparadijs voor menigeen. Het diep smaragdgroene water baant zich door de uitgeslepen rotsblokken een weg richting het lager gelegen Lago di Vogorno.

 

 

• Bidkapelletje

Karakteristiek voor deze omgeving zijn ook de vele uit natuursteen opgetrokken bidkapelletjes met kleurrijke fresco’s van beschermheiligen. Het geheel maakt deze kapelletjes tot een lust voor het oog.

• Brione Verzasca

Verder stroomopwaarts wordt iets voor Brione (756m), (de “voormalige hoofdstad” van het dal) over een brug de rivier Verzasca gepasseerd. De toenmalige gemeente Brione-Gerra werd gesplitst in Brione Verzasca en Gerra Verzasca, dat we iets verderop in het dal tegenkomen wanneer we richting Sonogno rijden. De plaatsen fuseerden in 2020 met Corippo, Frasco, Sonogno, Vogorno en Lavertezzo tot de gemeente Verzasca. In Brione (Verzasca) splitst het dal zich links in Val d’Osola langs de Osura en rechtsaf gaat het richting Gerra (Verzasca) bergopwaarts langs de gelijknamige rivier Verzasca. 

• Bobosco knikkerbaan

Een prachtige speelse wandeling voor het hele gezin is de vrij nieuwe BoBosco wandelroute (mei 2023), die loopt van Sonogno naar Lavertezzo en verdeeld is in 2 etappes. Op de parkeerplaats tegenover Hotel Ai Piee staat een automaat, hier koop je een vuistdikke houten bal (9 CHF 2023) die je kunt gebruiken in de reusachtige knikkerbanen (sommigen met stromend water) langs de wandelroute naar Lavertezzo. Van Sonogno naar Gerra Verzasca zijn er 10 stations waar gespeeld kan worden. Het traject van Brione Verzasca naar Lavertezzo kent 13 stations. Met de postbus keert u gemakkelijk terug naar het beginpunt. Reist u met de postbus dan heeft u tal van mogelijkheden om ook ergens anders in en uit te stappen.

• Parochiekerk di S. Maria Assunta

De parochiekerk van Santa Maria Assunta in Brione (Verzasca) dateert uit de 13e eeuw. Door de eeuwen heen werd het vergroot en is herbouwd in 1840. De fresco’s in de kerk tonen scenes uit het leven van Christus waarvan de grootste het laatste avondmaal voorstelt.
We wandelen door het dorp en maken nog enkele foto’s. Vervolgens gaat het verder stroomopwaarts langs de Verzasca richting Gerra.

• Kerk van St. Johannes de Evangelist Gerra

De kerk van Gerra is gewijd aan St. Johannes de Evangelist. In 1817 werd de kerk verwoest door een overstroming. Het werd in 1819 herbouwd. Gerra wordt voor het eerst vermeld in 1387 en behoorde toen tot de enclave Brione. In 1742 scheidde Gerra zich af van Brione en ontstond de parochie Gerra. Het oudste huis in Gerra dateert uit 1470, de molen van Gerra is uit de 16e eeuw.

• Le Case Nuove

Gerra is het startpunt van onze wandeling die geschikt is voor iedereen, van ervaren wandelaars tot families. De sagen-rondweg begint in Gerra Verzasca, bushalte “Al Ponte”. De sagenweg staat aangegeven met het bruine bordje waarop een vos staat afgebeeld en leidt door een aantal prachtige gehuchten. Voor een picknickplaats onderweg is gezorgd. Wij eindigen de wandeling bij de hangbrug bij hotel Ai Piee voor Brione bergopwaarts gezien.

Voor diegene die dan nog verder willen wandelen is er aansluitend de BoBosco wandelroute.

• Cascata d'Efra

Zodra we het dorp binnenrijden staat voor in het dorp, bergopwaarts gezien, de watermolen van Frasco aan de Efra waterval. Hij ontspringt op ruim 1800m hoogte uit Lago d’Efra iets onder de top van de 2600m hoge Cima D’Efra.

• Kerk van San Bernardo d'Aosta Frasco

De dorpskerk St. Bernhard van Frasco in het Verzasca dal is gebouwd op de fundamenten van een kerk uit de 14e eeuw. De huidige kerk dateert uit 1868. Op de kerktoren uit 1880 staat een geel merkteken uit 1951, net onder het uurwerk van de toren. Dit is het punt tot hoe hoog de sneeuw van een lawine in 1951 kwam en die aan vijf mensen uit het dorp het leven heeft gekost. Achter de kerk, op het kerkhof is de kruisweg van Jezus uitgebeeld.

 

 

 

• Frasco Verzasca hangbrug

De hangbrug over de Verzasca rivier achter de kerk is een aanwinst voor het dorp en bergwandelaars die het Verzasca wandelpad, aangeduid met nummer 74, gaan lopen. Het loopt van Sonogno naar Locarno, de wandelafstand is in twee etappes verdeeld en heeft een lengte van 35 km. We verlaten het idyllische dorpje Frasco en rijden naar het laatste dorp in de Vallei Sonogno.

• Bakoven met Chiesa di Santa Maria Lauretana

Het dal eindigt voor gemotoriseerd verkeer in het dorp Sonogno (918m), dat omgeven is door o.a. de Cima di Cagnoi (2548m), Monte Zucchero (2736m) en de 2434m hoge Cima di Cazzai. Een oude bakoven in de kern van het dorp is nog steeds in bedrijf. De parochiekerk achter de bakoven werd tussen 1852 en 1854 gebouwd. Het Vall Verzasca splitst zich links in Sonogno in westelijke richting in Vall Redòrta en rechts in noordelijke richting gaat het naar Vall Vegornèss vanwaar de Verzasca rivier zijn oorsprong kent.

• Froda Val Redorta

Wij verkennen het dorp en wandelen bij de speeltuin richting Froda, passeren de Redòrta rivier en klimmen gestaag bergopwaarts. Gemoedelijk wandelen we over het bospad richting La Froda, die we na een stevige klim voor ons zien opdoemen. We maken enkele foto’s en wandelen over de secundaire rijbaan terug naar het dorp. Waar we langs de Verzasca wandelen richting Cabiói een nederzetting op 1079m hoogte in de Vegornèss vallei.

• Sonogno richting Cabioi

De kleine nederzetting Gabioi, gelegen op een hoogte van 1079m, ligt in de verre uithoek van de Verzasca vallei dat hier Val Vegornèss gaat heten. Met zijn compacte kern van boerderijen is het een karakteristieke enclave in een wilde en stenige omgeving, omringd door steile bergwanden.

• Cabioi

Het pittoreske gehucht Cabiói is eenvoudig te bereiken, want het stijgt slechts langzaam. Na Cabiói slingert de Verzasca door het wild romantisch dal verder, het dal wordt smaller en smaller, de natuur wilder en wilder. De Capanna Barone stond 4.40 uur aangegeven vanaf Sonogno en het is vanaf Cabiói nog 1100 hoogtemeters klimmen en 3.35 uur wandelen. Na ongeveer 3km eindigt de onverharde weg en hebben we Cabioi bereikt. Ook de Verzasca mountainbike route met nr. 399 eindigt hier. Het kerkje in Cabioi is gewijd aan de heilige Theresia. Een interessant dal dat we zeker nog een keer gaan bezoeken. In herfsttooi zal dit dal zeker zo mooi zijn als in de zomer. Bovendien zul je er dan geen toeristen massa aantreffen die verkoeling zoekt in het water.

Op de grens tussen Italië en Zwitserland ligt in kanton Tessin tussen het Italiaanse Lombardije en Piëmont het schitterende meer Lago Maggiore. Het Lago Maggiore is maar liefst 60 km lang en 10 km op zijn breedst. Het overgrote deel van het Lago Maggiore ligt in Italië. Idyllische gelegen aan het Lago Maggiore in het zuidelijke deel van Zwitserland liggen de steden Locarno en Ascona zij aan zij gescheiden door de Maggia. Het charmante maar vooral mondaine Ascona leent zich uitstekend om het te voet te verkennen of op de fiets, dit geldt trouwens ook voor Locarno. Verder zijn Brissago, Porto Ronco en Tenero eveneens leuke plaatsen op de westelijke oever van het Lago Maggiore. De Maggia vormt een bijzondere delta op de plek waar deze het Lago Maggiore instroomt. Iets verder naar het oosten stroomt de Ticino bij Magadino het Lago Maggiore in, ook hier heeft zich een speciale delta gevormd die een belangrijke stop is voor trekvogels. Aangeland op de zuidoostelijke oever van het Lago Maggiore vinden we Riviera del Gambarogno. Deze Gambarognovallei strekt zich uit over een lengte van 10 km van Magadino tot aan de Italiaanse grens. Het heeft een bloemenrijkdom, kent botanische tuinen en is de thuisbasis van de mooiste verzameling magnolia’s. Het historisch centrum van de vallei is Vira, een onvervalste dorpskern met opeengepakte huizen en smalle steegjes. De 1734m hoge Monte Gambarogno is vanuit Vira te bereiken en biedt een uniek uitzicht op Ascona, Locarno en de Maggia-delta. Het laatste dorp voor de Italiaanse grens is Indemini. Ranzo, Gerra (Gambarogno) en S. Nazzaro zijn verder nog leuke plaatsen op de zuidoostelijke oever van het Lago Maggiore.

LAGO MAGGIORE

• Lago Maggiore

Het zijn de hoge bergen en de prachtige dalen die de omgeving van het Lago Maggiore een bijzondere charme verlenen. Aan de westelijke oever van het meer liggen fraaie dorpen en steden, gevat in weelderige parken en tuinen. De oostelijke oever mist de luxe en weelde maar heeft daarentegen veel van het plattelandskarakter behouden. Tegenover Locarno, Magadino, stroomt de Ticino door een brede vlakte het meer in, de rivier heeft zijn naam te danken aan het gelijknamige kanton. De bron ontspringt zuidwestelijk van het Gotthard-massief op de Nufenenpass en verlaat in het uiterste zuiden bij Sesto Calenda het Lago Maggiore om uiteindelijk uit te monden in de Po.

• Tenero camping Tamaro

Op deze brede vlakte liggen de kampeerterreinen van Tenero en een klein vliegveldje, evenals onze uitvalsbasis camping Tamaro. Vanaf de camping hebben we een prachtig uitzicht over het water richting Locarno en bij nacht is het minstens zo mooi. Zeventien jaar later is onze uitvalbasis camping Riarena in Cugnasco.

 

 

• Maggia

Tussen Locarno en Ascona stroomt de Maggia het Lago Maggiore in en laat daar behoorlijk veel steen en puin achter, waardoor een speciale delta gevormd wordt. Doordat deze begroeide Maggia delta zo ver het meer in groeit, ontstaat er aan de noordelijke deel van het meer bijna een apart waterbekken. Mede daardoor is de watertemperatuur in dit deel van het Lago Maggiore het hoogst. Locarno aan de noordkant van het Lago Maggiore wordt beschouwd als de zonnigste en warmste stad van Zwitserland.

• Piaza Granda

Het centrum van toeristische bedrijvigheid is de Piazza Granda in Locarno. Ten noorden en ten westen ligt het oude stadsdeel met steile straatjes en steegjes, die geplaveid zijn met rivierkeitjes. Het grote plein wordt jaarlijks in augustus omgetoverd tot het grootste filmfestival van Locarno. De steegjes komen allen uit op het grote plein met zijn cafés, en restaurants waar je heerlijk kunt shoppen in de autovrije binnenstad. De stadstoren en de toren van de Santa Maria Assunta kerk zie je er boven de huizen uitsteken op het Piazza Granda plein.

 

• Santa Maria Assunta

De kerk van Locarno Santa Maria Assunta dateert uit 1630 en ligt aan de Via Citadella, in het hart van de oude binnenstad. Sinds de bouw staat het bekend onder Chiesa Nuova oftewel nieuwe kerk. De Santa Maria Assunta met zijn prachtige stucwerkdecoraties is een van de belangrijkste barokke gebouwen in Tessin. De kerk van S. Francesco in de buurt van het gelijknamig klooster, dateert waarschijnlijk van 1229, ook al was de inwijding in 1316. Het huidige gebouw is in 1583 gereconstrueerd met de stenen van kasteel Visconteo. In het naastgelegen klooster, uit de orde van de mijnwerkersbroeders, is nu een kantonnale lezingeninstelling gevestigd. Tegenover de kerk het graf van Stevano da Velate, gebouwd in 1347 en waarin oorspronkelijk de sarcofaag was gehuisvest. Kenmerkend is de zwart-witmarmeren omlijsting, met in het midden de adelaar. Langs het water vinden we vooral winkeltjes met souvenirs, kunst, modeartikelen, sieraden en horloges.

• Castello Visconteo

Van het kasteel Visconteo is slechts een gedeelte van de kasteelmuur overgebleven alsook een toren en een woongedeelte. De fresco’s in het trappenhuis sieren het geheel nog een beetje op. In de romeinse tijd was Locarno vanwege zijn strategische ligging een belangrijke handelsstad. Locarno is eerst door de Kelten bewoond geweest en later door de Romeinen het machtige Castello Visconteo, de oude kerken en statige gebouwen getuigen van een rijke geschiedenis.

• Funicolare naar Madona del Sasso

Nabij het treinstation in Locarno staat het dalstation van de Funiculaire naar Madona del Sasso, de bedevaartkerk van deze omgeving. De funiculaire neemt je mee over een historische route met markante viaducten naar het bergstation in Orselina met een indrukwekkend uitzicht over Locarno, Lago Maggiore, de omliggende bergen en de bedevaartkerk Madonna del Sasso.

 

 

• Madona del Sasso

De Sacro Monte della Madonna del Sasso di Orselina boven Locarno, is een van de belangrijkste historische en religieuze plaatsen in het kanton Tessin. De via Crucis en het heiligdom van Madonna del Sasso vertegenwoordigen de heilige berg, een erfgoed van kunst en geschiedenis. Het heiligdom is dagelijks open van 07.00 uur tot 18.30 uur. Vanaf dit bergstation kan men verder naar het hoger gelegen Cardada (1332m) met de gondelbaan en vervolgens naar Cimetta (1647m) met een stoeltjeslift.

• Locarno

Een leuke wandeling nabij de Funiclaire is die van Locarno naar Tenero. Langs het Lago Maggiore wandelen we van Locarno naar Tenero langs de boulevard van Locarno met zijn statige hotels. We passeren Rivapiana en Minusio met hun prachtige landhuizen en appartementen, de wandeltijd is ongeveer een uur.

 

 

• San Quirico en Giolitta Minusio

In de wijk Rivapiana staat de kerk van San Quirico en Giolitta, in het jaar 1313 was er al sprake van een heiligdom in Rivapiana. In het interieur van het enkel schip zijn nog fragmenten te zien van fresco’s, de oudste dateert uit de 13e eeuw. Andere fresco’s zijn uit de 15e en 16e eeuw. Bij de ingang van de kerk staat een oud doopvont gedateerd 1697. De middeleeuwse toren vlak naast de kerk heeft waarschijnlijk als uitkijktoren gediend, het oudste deel is uit de 12e eeuw. De klokkentoren dateert uit de 15e eeuw. We wandelen onder het spoor door en vervolgen de wandeling langs de boulevard. Enkele van de statige woningen in Rivapiana hebben fresco’s aan de buitengevel waarvan er een gedateerd is uit 1863. Verder vindt u hier gezellige restaurantjes waar het goed toeven is.

• Voormalige kazerne voor huurlingtroepen

Iets verder trekt Casa di Ferro onze aandacht, het bleek een oude kazerne voor huurlingtroepen te zijn dat gebouwd is in de jaren 1540-1580 door kapitein Peter van Pro uit kanton Uri. De kapel dateert uit 1630. Het Casa di Ferro kreeg deze reputatie van huurlingenkazerne omdat de soldaten die hier gerekruteerd werden voor het leger van Napoleon uiteindelijk toegewezen werden aan hun eenheden. De Cà di Ferro viel uiteindelijk in particuliere handen, na het overlijden van de Pro familie.

LAGO MAGGIORE

• Ascona

Ascona ligt evenals Locarno aan de noordelijke oever van het Lago Maggiore, beide steden zijn gescheiden door de Maggia rivier, die een speciale delta vormt bij het uitmonden in Lago Maggiore. Ascona is ten opzichte van Locarno mondain. Ascona is de laagst gelegen stad van Zwitserland en ligt op een hoogte van 196 m. boven zeeniveau.

• Ascona

De kerk SS Pietro e Paolo is een basiliek uit de 16e eeuw. De klokkentoren van de basiliek is het symbool van de stad Ascona. De smalle steegjes van het pittoreske Ascona, met zijn elegante winkels, boetiekjes, kunstgalerijen, snuisterijen, kleding- en schoenen winkels, leiden allemaal naar de promenade aan het Lago Maggiore met zijn gezellige terrasjes. De typische felgekleurde huizen van dit voormalig vissersdorp nodigen u uit om langs de boulevard te ontspannen, wandelen of te genieten van een prachtige zonsondergang over het Lago Maggiore.

 

 

• Kerk van Santa Maria della Misericordia

Een korte wandeling door de stad brengt ons langs het oratorium van de Heiligen Fabien en Sebastian, dat helaas gesloten bleek te zijn. Iets verderop bijna tegenover de kerk van Santa Maria della Misericordia in Ascona, hebben we meer geluk. Het renaissanceklooster gekenmerkt door de 2 verdiepingen loggia's in Lombardijestijl heeft nog een aantal prachtige olieverfdoeken en muurfresco’s. Het vakantieoord Ascona heeft aan het Lago Maggiore nabij Locarno een 18 holes golfbaan. Dichtbij Ascona ligt in het Lago Maggiore de eilandengroep Isole di Brissago, het grootste eiland kan men bezichtigen en is alleen per boot bereikbaar. De botanische tuin op dit eiland is verrijkt met subtropische soorten van over de hele wereld.

LAGO MAGGIORE

• Haven Brissago

Brissago maakt deel uit van het district Locarno en ligt aan de noordelijke oever van het Lago Maggiore ten zuidwesten van Ascona en omvat de Brissago-eilanden. De Brissago eilanden zijn twee eilanden gelegen in het Zwitserse Lago Maggiore voor de kust van Brissago en Porto Ronco. Regelmatige bootdiensten varen van Locarno, Porto-Ronco naar Brissago en het Brissago eiland. De Brissago eilanden, gelegen in de baai van Ascona hebben een uitzonderlijk klimaat, ook voor de zuidkant van de Alpen. Het kleinste eiland (Sant'Apollinare) is niet toegankelijk, terwijl het grootste eiland San Pancrazio van maart tot oktober open is voor publiek. Het kan worden bereikt met de veerboten van de plaatselijke veerdiensten die varen op het Lago Maggiore.

• Telopea (Australie New South Wales)

De entreeprijs voor het eiland bedraagt 7 CHF als je een Ticino-ticket hebt, anders betaal je 10 frank (2023). Twee keer een boottochtje van nog geen 10 minuten, kost 20 CHF/p.p. Op het eiland worden we overspoeld met exotische kleuren en geuren. Op een klein oppervlak van ca 2,5 hectare wordt een kostbare botanische collectie getoond van ca 2000 planten en bloemen, die van alle continenten van over de gehele wereld komen. De oorsprong van de botanische tuin gaat terug tot 1885, toen een barones verliefd werd op deze eilanden groep.

 

• Neoklasieke villa Emden

Een volgende eigenaar Max Emden behield de exotische gewassen en bouwde er een villa op, thans Hotel Villa Emden. Speciaal voor de kinderen is er een speurtocht over het eiland, de  benodigde schatkaart kan bij de entree verkregen worden. Een botanische collectie die je zeker gezien moet hebben zeker niet op deze mooie dag begin mei. Uit archeologische vondsten van Keltische en Romeinse stukken blijkt dat Brissago een rijk verleden kent. In de middeleeuwen had het een eigen rechterlijke macht en werd men vrijgesteld van Douanerechten.

• Madonna di Ponte

Een van de belangrijkste creaties van de Lombardische architectuur in Zwitserland is de renaissancekerk van Madonna del Ponte welke dateert uit 1520-1545. Opvallend is dat de rococoschilderingen uit 1773 tijdens de renovatie in 1950-1958 zijn weggepoetst. De parochiekerk van de heiligen Peter en Paul, iets verderop in het dorp, wordt voor het eerst genoemd in de 13e eeuw. Het was een parochiekerk in 1335 en kreeg in 1865 de titel priorijkerk. Het bestaande gebouw dateert uit de 16e en 17e eeuw en werd in 1961 grondig gerestaureerd. Westelijk voor de kerk is een smal indrukwekkend terras dat door cipressen van 400 jaar oud wordt afgesloten.

• Haven Brissago

Brissago staat ook bekend om zijn sigarenfabriek, in 1847 werd de tabaksfabriek “Brissago” opgericht, die door de jaren heen werk bood aan ca. 600 werknemers. Brissago heeft in tegenstelling tot Ascona en Locarno maar een korte wandelboulevard, maar is langs de oude haven zeker een kijkje waard.

• Maggia Valle Maggia

Het Valle Maggia is evenals het Val Verzasca een berg-dal dat zich vanaf Locarno aan het Lago Maggiore uitstrekt in noordelijke richting tot aan Val Bedretto aan de Nufenenpass. Het Valle Maggia is een van de mooiste natuurgebieden dat zich uitstrekt vanaf de Alpen en zich slingerend een weg baant langs schilderachtige dorpen en door wilde natuurgebieden richting het Lago Maggiore. De kerken en kapellen in de dorpen zijn veelal rijkelijk met fresco’s versierd, en te bereiken over uitgehouwen paden en imposante stenen bruggen. De bergdalen hebben een dicht netwerk van ca. 800 km aan wandelpaden waar in de zomer- en herfstmaanden gretig gebruik van wordt gemaakt. Tijdens deze wandeling kom je regelmatig “grotto” tegen, hetgeen een klein restaurantje is, vaak bij lokale bewoners die nog authentieke en liefde volle streekproducten serveren. Bij mooi weer worden de traditionele Ticino gerechten bij de mensen in de tuin of voor het huis langs de straat geserveerd. In de wintermanden is Bosco Gurin een geliefd skigebied, buiten de pistes zijn sneeuwschoenwandelingen in trek. Het Maggia dal kent vele zijdalen die we hieronder zoveel mogelijk uiteenzetten.

• Ponte Brolla

In Ponte Brolla splitst het Maggia dal zich al, links naar het zuidwesten in het Centovalli en rechts naar het noordwesten het doorgaande Maggiadal. Ponte Brolla is een buurtschap ten noordwesten van de stad Locarno vooraan in het Maggia dal, precies op het punt waar het Centovalli en het Maggiadal samenkomen en erboven, op een strategische stelling, de ruïnes van del Castelliere. Bij Ponte Brolla verlaat de rivier de Maggia het Maggiadal door smalle rotsspleten met grillige rotsformaties. Stroomafwaarts komt de Maggia dan samen met de Melezza rivier uit het Centovalli. De rotsspleet wordt overspannen door een hoge Romeinse boogbrug (ponte), waaraan het buurtschap zijn naam ontleent. De rotswanden onder de brug zijn geliefd bij klifduikers. Stroomopwaarts langs de Melezza rijden we in westelijke richting via Tegna, Verscio en Cavigliano het Centovalli in.

• Sint-Michielskerk Cavigliano

In Cavigliano splitst het Onsernone vallei zich in noordwestelijke richting af van het Centovalli. De Sint-Michielskerk in Cavigliano dateert uit de late middeleeuwen, het is een rechthoekig gebouw met een koor. Langs de muren bevinden zich enkele kapellen uit 1875. De klokkentoren dateert uit 1674 en werd in 1876 verhoogd. Wij rijden het Centovalli verder in en iets voor Intragna passeren we de Isorno, waarna we stroomopwaarts langs de Melezza richting de Italiaanse grens rijden met de trein, want in het Centovalli rijdt alleen een trein als openbaar vervoer.

• Intragna

Het dorp Intragna is met name bekend om zijn 65m hoge kerktoren van de Gotthardkerk, tevens is deze toren de hoogste kerktoren van Tessin. Het dorp Intragna staat op een rots waar de Melezza en Isorno samenkomen ondanks dat het een klein dorp is, heeft het een rijkdom aan bezienswaardigheden waaronder o.a.; het regionale museum, de Gotthardkerk en de oudste romeinse boogbrug van de vallei.

 

• Ponte Romano

Romeinse boogbrug (voorbij dorp links) uit 1578, deze blijkt de oudste romeinse boogbrug te zijn uit deze regio. De bekende Centovallibaan kruist hier de Isorno rivier over het 80m hoge spoorwegviaduct. Een treinrit met de Vigezzina-Centovalli-Bahn zoals de originele benaming luidt, is een grensoverschrijdende belevenis op zich, de trein passeert namelijk ruim 80 viaducten en bruggen. De trein verbindt het Italiaanse Domodossola met het Zwitserse Locarno. Een aantal bergdorpen zijn enkel met een kabelbaan of te voet te bereiken. Langs de doorgaande weg door het Centovalli richting Italië tellen we al gauw een dertigtal goederen kabelbaantjes naar hoger gelegen dorpen en gehuchten, die enkel te voet bereikbaar zijn.

• Rasa het autovrije dorp

Het idyllische Rasa in Centovalli is een van de laatst overgebleven autovrije dorpen in Ticino. Rasa, gelegen in het zuiden van de vallei op 896m hoogte is alleen te voet bereikbaar of via de kabelbaan vanuit Verdasio, ver verwijderd van de hectische levensstijl van onze samenleving. Op de 1e dinsdag van de maand is de kabelbaan gesloten voor onderhoud. Rondom het kerkje gewijd aan Sint-Anna, uit begin 1700, staan nog enkele oude adellijke woningen. Een wandeling via Terra Vecchia, door het oude gehucht Bordei naar het mooie Palagnedra is zeker een aanrader. De nederzetting Bordei heeft een middeleeuws oorsprong en werd voornamelijk gebouwd uit natuursteen. Vervolgens rijden wij verder bergopwaarts over de Centovallibaan, vergezeld aan de ene zijde de doorgaande rijbaan Via Centovalli en aan de andere zijde de Melezza rivier, die uit het hoger gelegen Lago di Palagnedra komt.

• Camedo

Langs het langgerekt meer eindigen we op Zwitsers grondgebied in Camedo het laatste dorp voor de grens met Italië. De populaire wandelroute Via del Mercato loopt van Camedo naar Intragna, over het oude muilezelpaden en romeinse boogbruggen. Het oratorium van San Lorenzo in Camedo werd gebouwd in de 17e eeuw. In 1725 werd het portiek in Toscaanse stijl toegevoegd met boven het portaal de patroonheilige, een oude fresco maar we hebben ze wel beter gezien uit die tijd. Een werk van Giuseppe Maria Pancaldi hangt boven het altaar met de afbeelding van St. Lawrence. Het dorp Camedo is op een zuidelijke terrashelling gebouwd en ligt 549m boven de zeespiegel. Het voormalig grensdorp is een populaire bestemming voor wandelaars dankzij het treinstation van de Centovallibaan.

• Loco watermolen

Het Valle Onsernone is evenals het Centovalli rechtstreeks vanuit Locarno te bereiken de een met de Centovallibahn (trein) en Valle Onsernone rechtstreeks met busnummer 324. De kleine watermolen van Loco aan de Bordione beek is sinds 1991, na een grondige restauratie, weer actief. De watermolen dateert uit de 18e eeuw en maalt hoofdzakelijk mais. In de molenwoning is een educatieve tentoonstelling over de geschiedenis en technieken van de watermolen. In het hart van de molen draaien de molenstenen, aangedreven door het waterrad. Waren er aan het eind van de negentiende eeuw nog 27 molens in bedrijf, nu zijn ze bijna allemaal verdwenen of inactief. De Loco molen heeft samen met die van Vergeletto de belangrijkste maalactiviteiten van heel het Onsernone vallei. De Nunzia (molenaar) van het dorp heeft de mais fijngemalen en zodoende een smakelijk maismeel verkregen. Het fijngemalen meel werd door de bewoners van de vallei omgedoopt tot “farina bóna” (goed meel). Na Russo splitst het dal zich nogmaals in noordwestelijke richting en gaat Valle di Vergeletto heten. Wij volgen de Onsernone vallei naar het laatste grote dorp in Valle Onsernone; Spruga. Dit is ook het eindpunt van de weg en postbuslijn die bezoekers naar de vallei brengt. Wil men de grens passeren met Italië, dan zal men dat te voet moeten doen. In Spruga en Comologno strekken we nog even de benen, waarna we rechtsomkeert maken en iets voor Russo (Ponte Oscuro) noordwestelijk langs de Ribo het Vergeletto dal in rijden, wel met een andere buslijn.

• Gresso

Tussen Russo en Crana, bij Ponte Oscuro passeren we de Ribo rivier dat uit het hoger gelegen dal van de Onsernone vallei komt, Valle di Vergeletto. Vergeletto ligt samen met Gresso in het bovenste deel van Valle di Vergeletto en zijn zeker een bezoekje waard. Het oratorium van Sant'Orsola in Gresso dateert uit 1703. Wij stappen uit de bus in Gresso en besluiten te wandelen naar Vergeletto. De wandeling staat een klein uur aangegeven en moet dus te doen zijn.

• watermolen Vergeletto

De molen van Vergelettto is de laatste molen welke nog in bedrijf is. Tot de 19e eeuw waren er vijf molens in bedrijf na de aanleg van de weg is hun belang verloren gegaan. De oude romeinse boogbrug over de Ribo rivier is een plaatje op zich. Maar ook hier is weinig onderhoud en krijgen de bomen in de muren te veel vrij spel. De valleien aan de zuidkant van de Alpen staan bekend om hun steile bergwanden. Hetgeen betekent dat er op sommige wandelwegen over een afstand van een kilometer men al gauw rekening moet houden dat men 600- tot 800 hoogtemeters moet overwinnen.

 

• Dalstation Zott

Aan het eind van het Vergeletto-dal op 1300m ligt aan de noordzijde van het dal, de steengroeve Vergeletto. De kabelbaan in Zott brengt u naar de hoger gelegen Salèivallei, de berghutten van deze omgeving staan beschreven onder berghutten Tessin op deze website. Het zijn allen prachtige dalen met karakteristieke dorpen, pittoreske stenen huizen en vele, vele kilometers aan wandelwegen, die mooie schilderachtige, maar ook culturele schoonheden bieden.

Een volgende dag rijden we rechtstreeks met de bus het Maggiadal in, het magische dal, stroomopwaarts langs de 56 km lange Maggia Rivier. De Maggiavallei, in strikte zin genomen, strekt zich uit van Ponte Brolla tot Bignasco, waar het dal een naamsverandering krijgt en Val Lavizzara gaat heten. Het is een adembenemende mooie regio, met zijn talrijke zijdalen dat zich een weg baant langs deze hoge steile rotswanden. De Maggia ontspringt uit het hoger gelegen Lago del Narèt bij de pasovergang Passo del Narèt naar het Bedretto dal aan de Nufenenpass. Vele wandelwegen zijn oude pelgrimswegen, romeinse wegen, oude handelsroutes, uitgehouwen stenen paden, die leiden over imposante romeinse bruggen en door smalle pittoreske stenen dorpjes met stenen daken. Het eerste dorp na Ponte Brolla in het Maggiadal heet Avegno.

• Parochiekerk van heiligen luca en abondio

Een dorpswandeling door dit karakteristieke pittoreske dorp met stenen huizen leer je meer over de interessante dorpsgeschiedenis van Avegno. De oudste woningen staan in Avegno di Furi, grofweg het hoogstgelegen gedeelte van Avegno aan de bosrand met de vele kastanjebomen.

• Wijnkelder Avegno

In het oude centrum van het dorp de kerk, de centrale wasplaats en een wijnkelder met vaten en persen. Hier staan de huizen aaneen gestapeld, heb je smalle doorgangen vaak maar een persoon breed. Na het passeren van de bergbeek die Avegno doorkruist wandelen we aan de andere zijde van de bergbeek naar de doorgaande weg en bereiken we de parochiekerk van heiligen Luca en Abondio, half verscholen achter het stadhuis.

 

 

 

• Oratorium Sant'Anna

De kerk werd gesticht in 1250, verbouwd in de 16e eeuw en verhoogd in 1857 en heeft een romaanse bouwstijl. Door Avegno maken we nog enkele foto’s en verlaten het dorp aan de noordzijde langs het oratorium van St Anna. Via de hangbrug overbruggen we de Maggia en langs Gordevio aan de overzijde van de Maggia, bereiken we het dorp Maggia in het gelijknamig dal.

• Santa Maria delle Grazie

Blikvanger vooraan in het dorp Maggia is de Madonna delle Grazie kerk. De katholieke kerk werd gebouwd in de 15e eeuw op de plaats waar een kleine kapel heeft gestaan. In de 16e eeuw werd de sacristie toegevoegd. In de 18e eeuw werd het schip doorgetrokken en werden de zijportieken aangebouwd. In de 19e eeuw volgde het portiek aan de voorgevel, de kerk heeft een houten balkenplafond. De fresco’s dateren uit 1527. De kerk is op woensdag, donderdag en vrijdag geopend van 15.00 uur - 17.00 uur en de eerste zaterdag van de maand ook van 15.00 uur - 17.00 uur. Vervolgens lopen we naar het dorp Maggia waar we op verkenning uitgaan.

• Ponte sulle gole

De Pioda kapel en Salto brug trekken onze aandacht. Een wandelroute, de Giro della Valle del Salto (611) van ca. 9 km begint aan de linkerzijde van de Maggia en voert langs wijngaarden en kastanje bossen naar de kapel Santa Maria della Pioda iets boven de Salto waterval. De kapel is gebouwd in de late middeleeuwen, bovendien heb je vanaf de kapel een weids uitzicht over het dorp Maggia en zijn vallei. We wandelen terug naar het dorp en zien de Kerk van San Maurizio staan.

 

• Pontina di Maggia

Een imposante trap met 99 treden leidt naar de kerk. San Maurizio heeft een dominante positie op de heuvel boven het dorp Maggia, het is tevens de oudste kerk van de vallei. Vele renovaties volgden en de huidige vorm dateert uit 1855. In het Maggiadal zijn veel hangbruggen over de deels zeer brede Maggia. De modernste versie van deze hangbruggen is die in Maggia zelf. De 120m lange hangbrug werd gebouwd in 2018 ter vervanging van de oude Nepalese hangbrug die totaal versleten was. Het verbindt Maggia met Moghegno aan de andere zijde van de Maggia rivier. De kerk in Moghegno is geweid aan de Heilige Maagd van Assumptie. We vervolgen de wandelroute en bereiken niet veel later Coglio over de oude kantonnale rijbaan.

• Santa Maria del Carmelo, wijngaard en knekelhuis

Coglio ligt op een hoogte van 357m boven zeeniveau. Het heeft een rijke voorgeschiedenis want het is al gedocumenteerd in 1237. De parochiekerk van Madonna del Carmelo dateert uit de 17e eeuw, het barokke knekelhuis achter de kerk uit 1765, deze is rijkelijk versierd met fresco’s. Coglio heeft een plattelandscultuur. Over de oude kantonnale weg bereiken we Giumaglio het is evenals Coglio een leuk dorp maar het heeft geen ziel meer.

• Voormalig garage bedrijf

Door de aanleg van de nieuwe kantonnale weg, die om de dorpen is aangelegd zit er geen leven meer in de dorpen. Een plaatselijk garagebedrijf had waarschijnlijk geen toekomst meer, het hotel bij de brug staat er haveloos bij en voor een buurtsuper moeten we kilometers rijden. Hier en daar kom je nog een Grotto tegen mensen proberen toch ergens nog iets te verdienen. Wij passeren de Riale di Giumaglio en bereiken het volgende dorp Giumaglio.

• Chiesa di Santa Maria Assunta

De waterval Pózz Fróda Giumaglio trekt onze aandacht. Bij de mooie waterval, zittend op enorme keien nuttigen we onze meegebrachte lunch en genieten van het kletterende kristalheldere water. De parochiekerk van Giumaglio is gewijd aan Santa Maria van Assunta, De oorspronkelijke kerk van Giumaglio zou dateren van voor de 15e eeuw, omdat uit een oud document uit 1407 blijkt dat een weldoener eigendommen heeft geschonken aan de kerk. Na een grondige restauratie in 1991 werd de kerk heropend in 1993 en werd het nieuwe altaar in 1995 ingezegend.

• Hangbrug Passerella di Giumaglio

Wij wandelen verder door het dorp en maken nog een aantal foto’s en wandelen dan naar de hangbrug van Giumaglio. De hangbrug van Giumaglio over de Maggia delta is een wandel Highlight op zich, de totale lengte van de overspanning is maar liefst 248m. De brug werd gebouwd in 1997 en bestaat uit twee delen. Vervolgens gaat we verder stroomopwaarts langs de Maggia en wandelen we naar Someo.

• Kerk van de Heiligen Placido en Eustachio

Someo is gelegen op een hoogte van 369m. De parochiekerk van de Heiligen Placido en Eustachio werd gebouwd in 1586. Opvallend is de klokkentoren met achthoekige barokke bovenbouw die dateert uit 1789. De kerk is gesloten maar het portiek met fresco’s waarin veel indigo blauw is verwerkt is op zich al heel bijzonder.

• Someo

We wandelen verder door het pittoreske dorp met zijn smalle steegjes en kleine steenhuizen met stenen daken, waartussen hier en daar ook nog een palmboom staat te bloeien. We passeren een bergbeek die het dorp doorkruist, waarna we nog een aantal traptreden klimmen om in het boven-dorp te komen, daarna weer dalen we weer af naar de oude kantonnale weg om langs de Nuova kapel het dorp te verlaten. De kapel dateert uit het midden van de 14e eeuw, de fresco’s zijn van latere leeftijd, namelijk uit 1851. We rijden vervolgens met de bus verder naar Cevio.

• Parochiekerk San Giovanni Battista

Cevio is de hoofdstad van het district Valle Maggia. De verschillende historische gebouwen in Cevio getuigen van een bloeiend verleden. Om het ambachtelijke erfgoed en de historische documenten beter te beschermen werd er in 1963 het Etnografisch Museum Valle Maggia opgericht in Palazzo Franzoni. Het plechtige zeventiende-eeuwse Palazzo Franzoni werd in 2002 volledig gerenoveerd. We wandelen door het fotogenieke dorp, in noordelijke richting langs het museum tot de parochiekerk van Cevio San Giovanni Battista, oftewel de parochiekerk gewijd aan Johannes de Doper.

• Cevio

Cevio is de oudste parochie in het Maggiadal, zeker van voor de 13e eeuw, een eerste vermelding dateert uit 1253. De parochiekerk staat op een verhoogd terras, zowel het portaal als de kerk hebben 17e -eeuwse fresco’s. De hangbrug over de Maggia nabij de schietbaan in Cevio is verboden terrein en niet meer toegankelijk (2023), hiermee moet u rekening houden als uw wandeling over deze brug is gepland. Na Cevio gaan we met de bus terug naar Locarno. Een volgende dag rijden we vanuit Cevio in westelijke richting de Campovallei in. Het eerste gedeelte wordt ook wel de Rovanavallei genoemd.

VAL ROVANA

• Rovana met Ri delle Val Tee

Bij de ingang van de Rovanavallei, op de noordoever van de gelijknamige rivier, staat de kerk van Rovana, ook wel Santa Maria del Ponte genoemd. De Barokke kerk werd gebouwd in 1651, eeuwen later vergroot en de meest recente restauratie was in 1947-1953. Bij deze laatste restauratie zijn ook de fresco’s en het stukwerk weer in hun oude glorie hersteld. De Barokke Rovana kerk is een van de rijkste aan stucwerkversieringen van de gehele vallei. In het dorp maken we nog enkele foto’s waaronder van de oude wasplaats.

• Boschetto

Iets verderop bereiken we Boschetto, ook wel het bos van Cevio genoemd. Het Oratorium van S. Antonio Abate, werd gebouwd in 1673 en bevindt zich op een centrale positie binnen de kern van Boschetto. Op de toegangsdeur staat de data 1645/1945 te lezen, waarschijnlijk momenten waarop restauratiewerkzaamheden werden uitgevoerd. Het volledig dorp Boschetto staat onder monumentenzorg en is de kleinste enclave in de Maggiavallei.

 

 

• Linescio

Valle di Campo kent nog een aantal kleine nederzettingen. Linescio gelegen in het onderste deel van Valle di Campo is een van de eerste gehuchten die we bereiken. Linescio heeft een eigen parochiekerk gewijd aan San Remigio. De parochiekerk werd in 1640 gebouwd en is herbouwd begin 1800. Het Valle di Campo wordt vergezeld door de Rovana di Campo rivier die van hoger gelegen delen uit Italië stroomt. Net als zovele dorpen in het Maggiadal valt ook Linescio onder bescherming van het Zwitsers natuur- en cultureel erfgoed.

• Cerentino zonnewijzer

Bij Cerentino in het Valle di Campo splitst het dal nogmaals en gaat in noordwestelijke richting Valle di Bosco/Gurin heten. In en om Cerentino is het zeker de moeite waard om een rondje te wandelen door de verschillende gehuchten, de zonnewijzer in Cerentino dateert uit 1764. De laatste en hoogste dorpen van Valle di Campo, bestaan uit vijf gehuchten gelegen op verschillende hoogten en grote terrassen te weten: Cimalmotto (1405m), Campo (1320m), Piano di Campo (1187m), Seccada (1094m) en Niva (955m).

 

• Cimalmotto kerk van de Heilige Maagd van Assumptie

De twee pittoreske dorpjes Cimalmotto en Campo zijn zeker een bezoekje waard. Wandelend door het dorp staat naast de gemeenschappelijk wasruimte in het dorp de kerk van Cimalmotto gewijd aan S. Maria Assunta. Onder het portiek van de kerk bevindt zich een groot fresco dat dateert uit 1887 en in de kerk zijn de fresco’s even zo mooi. De berghut Rifugio la Reggia staat beschreven onder berghutten. Vervolgens rijden we langs de kapel van Cimalmotto naar Campo.

• Campo (Vallemaggia)

Langs de twee oratoria, het oratorium van San Giovanni Battista en het oratorium van Santa Maria Addolorata bereiken we de kerk van San Bernardo in Campo (Vallemaggia). Worden we in 2023 geconfronteerd met aardverschuivingen en steenlawines boven Brienz in het kanton Gaubünden, in 2000 was het dorp Gondo dat grotendeels verwoest werd door een modderlawine. Hier in Campo (Vallemaggia) vindt de laatste 100 jaar zowel een horizontale als verticale verplaatsing plaats. De kerk van Campo heeft namelijk de afgelopen 100 jaar een horizontale verplaatsing gehad van 30 meter en een verticale van 6.5 meter. Door deze aardverschuiving is Campo een van de grootste instabiele gebieden van de Alpen.

• Piano di Campo (Vallemaggia)

Wij rijden via Piano di Campo terug naar Cerentino waar we noordwestelijk het Valle di Bosco/Gurin in gaan.

• Bosco_Gurin de stallen

De gelijknamige nederzetting Bosco/Gurin aan het eind van het dal, werd in de middeleeuwen gekoloniseerd door Walser bewoners. Het is ook de enige enclave in het Maggiadal waar Duits wordt gesproken. In feite woont in Bosco/Gurin een kleine Walser gemeenschap. Afgezien van de streektaal, herinneren de houten huizen en Speichers (dit zijn huizen uit die tijd die toen op zgn. “Mäuseplatten” gebouwd werden, platte ronde stenen om knaagdieren buiten de deur te houden) aan de Walser oorsprong. Bosco/Gurin is het hoogst gelegen bergdorp (1503m) van het kanton Tesssin. De goed bewaard gebleven nederzetting, bestaande uit oudere houten gebouwen en jongere stenen huizen, met zijn smalle wandelpaden in het midden van een intacte bergwereld blijven talloze bezoekers van de plaats fascineren.

• Stallen Bosco-Gurin

De bakkerij annex postkantoor in één is haast niet meer voor te stellen in deze tijd. Het gebedshuis, aan de rand van het dorp is gewijd aan de heiligen Jacobus en Christoffel in 1253. Bij het reisbureau in Avegno wordt het prospect “Bosco Gurin e i Walser” gratis aangeboden en is zeker een aanrader (vertaald zowel in het Duits als Italiaans). De smalle steegjes door het dorp zijn rijkelijk versierd met fresco’s . In het dorp bevindt zich het Walserhaus Gurin museum waar men kan zien hoe de leefomstandigheden in het verleden waren. Het skigebied Bosco/Gurin – Grossalp ligt op een hoogte van 1480-2400m en heeft 30km aan pistes. In de zomer is Grossalp een gewild wandelgebied. De berghutten in deze omgeving staan beschreven onder berghutten Tessin op deze website. Het zijn bergdalen in het Maggiadal waar we zeker nog zullen komen.

• Bignasco Bavona links Maggia rechts

Na Bignasco passeren we de Bavona rivier, uit het gelijknamige Val Bavona, het wandelgebied van vandaag. We stappen uit de bus in Cavergno en wandelen over de kantonnale weg het Val Bavona in. De Bavona vallei wordt in de volksmond ook wel de verborgen parel van Zwitserland genoemd en is misschien wel een van de best bewaarde geheimen van Zwitserland. Verticale rotswanden, de vallei bezaaid met rotsblokken en woeste rivieren, dat is het Bavonadal. Generaties lang hebben mensen geleerd zich aan te passen aan deze onherbergzame regio en vindingrijk te zijn.

• Bavona

In het Val Bavona dat gekenmerkt wordt door zijn wildernis, is geen elektriciteitsnetwerk. Ondanks de drie krachtcentrales en stuwmeren moet men zich in het dal behelpen met zonnecellen, petroleum, kaarsen, gas uit flessen of andere hulpmiddelen. Robièi is een uitzondering hierop, de kabelbaan die wel elektrisch aangedreven wordt eindigt in San Carlo (Val Bavona), het laatste dorp van de Bavonavallei. Voor we het einde van de vallei bereiken wandelen we over de smalle rijbaan, stroomopwaarts langs de Bavona rivier, we gaan langs een aantal authentieke dorpen die allen hun eigen charme hebben bewaard. We wandelen langs tientallen kapelletjes de één nog uitbundiger versierd met fresco’s dan de ander.

• Houten beschoeiing

Voor in het dal staat aangegeven dat de kabelbaan gesloten is, het is half mei en dan wordt er onderhoud gepleegd aan de kabelbanen. Daarom is het dal nu ook geschikt om te wandelen want veel verkeer zullen we er nu nog niet tegenkomen. De Bavonavallei is een typisch diep uitgesneden gletsjerdal, met enorme rotsblokken op de valleibodem. Veel van deze blokken zijn geïntegreerd in de droge stenen huizen (rustici). De enclaves in de vallei zijn de meest originele getuigen van hoe de nomaden vroeger leefden en de huidige bewoners hier nog steeds leven. Het is alsof de tijd heeft stilgestaan en zullen de houten lawinebarrières langs de rijbaan om het gevaar van vallende stenen te voorkomen deze grote stenen nu nog tegen kunnen houden?

• Mondada

Wij wandelen Mondada binnen en maken enkele foto’s, de zonnewijzer geeft half 12 aan, met de zomertijd meegerekend staat hij op de juiste tijd. Aan de overzijde van het dorp is de gelijknamige Mondadawaterval.

 

• Stenen boogbrug

Vervolgens wandelen we verder langs de stenen boogbrug naar Fontana. De watermolen is gesloten evenals het restaurant (Grotto) iets verderop langs de kantonnale route. Het oratorium van Fontana is gewijd aan de heiligen Jacobus en Filippus. Vervolgens bereiken we Sabbione.

 

 

• Splui

Het Oratorium van Sabbione “de kapel van het heilig hart” blijkt gesloten waarna we het dorp verkennen. Hier maar ook elders in het dal staan nog een aantal Splüi woningen, dit zijn natuurlijke toevluchtsoorden onder rotsen, die door de mens naar eigen behoefte is ingericht.

 

 

• Ritorto

De hangbrug over de Bavona laten we links liggen en we wandelen na Ritorto een stukje van de wandelroute Sentiero Cristallina genaamd. Deze wandelroute nr. 59 gaat via de Cristallina hut en is een regionale langeafstandswandelling die van Airolo naar Bignasco loopt. Door het bos bereiken we Foroglio gelegen op 688m dat ons een prachtig uitzicht biedt op de waterval van Foroglio.

 

• Foroglio

De ruim 100m hoge waterval, komend vanuit het Val Calnègia stort zich hier achter het dorp in de Bavona rivier. Het is samen met de prachtige stenen gebouwen de toeristische trekpleister van het dal, met op de achtergrond de gelijknamige waterval is Foroglio een fotogeniek dorp. Maar ook de andere twaalf schilderachtige gehuchten verdeeld over het dal zijn zeker een bezoekje waard. In de fotogenieke dorpjes Foroglio, Ritorto en Sonlerto aan de doorgaande weg, staan nog huizen gebouwd van opgetrokken stapelstenen (droge muren, zonder cement) met leien daken, een kunstwerk op zich. Hier eindigt onze wandeling voor vandaag want in het dal moet je rekening houden met de bus-tijden anders kun je het dal niet meer uitkomen met het openbaar vervoer.

• San Carlo

De volgende dag zijn we er weer en laten we ons naar San Carlo rijden met de bus en wandelen we terug tot….In San Carlo vergaren we informatie over de Bavonavallei en verkennen het dorp San Carlo (Val Bavona). We maken enkele foto’s in het dorp en laten de kapel buiten het dorp (Prèsa) links liggen. In het 17e -eeuws oratorium in San Carlo zijn de fresco’s van de kapel uit Prèsa bewaard gebleven en hangen als schilderijen aan de muur in het oratorium. We wandelen richting de geboortekerk in Ganarint, het eerste gedeelte gaat over de rijbaan omdat een deel van het Sentiero Cristallina wandelpad is weggeslagen door een steenlawine.

• Oratorium van de Geboortekerk Ganarint

Door het ruige en woeste landschap dat het Val Bavona kenmerkt, bereiken we Ganarint. Tussen enorme rotsblokken staat het oratorium van de geboorte van Christus met klokkentoren en kegelvormige torenspits vlak langs de rijbaan. Het werd gebouwd in 1595 en de muren van de apsis zijn rijkelijk beschilderd in de 18e eeuw. Opvallend is dat het koor verhoogd is door vijf treden. De kerk is gesloten maar we wisten door het raam toch nog een aantal foto’s te maken. Hier vindt al sinds mensenheugenis voor het hele Bavona vallei op de eerst zondag in mei een processie plaats die eindigt in San Carlo.

Een educatieve wandeling over het vee-drijven naar de almen start in Bignasco of Cavergno en loopt via Foroglio naar de bergweiden. Het Bavona dal is een van de steilste en rotsachtigste valleien van het hele Alpengebied. Het 12 km lange Bavona dal eindigt zoals gezegd in San Carlo (Val Bavona) waar men met een kabelbaan de hoger gelegen kristalheldere bergmeren kan bezoeken aan de voet van de 3273m hoge Basodino. De Basodino is één van de mooiste Alpentoppen in Tessin. De turquoisegroene bergmeren tussen het granietmassief zijn vanaf het 1900m hoog bergstation Robièi eenvoudig te bereiken (kinderwagenvriendelijk). Vanaf Lago di Robièi loopt een goed te bewandelen rijbaan via Lago Bianco naar de 2322m hoog gelegen Lago dei Cavagnöö. Maar deze zijn nog gesloten half mei en zullen pas in juni opengaan. Wij houden dit nog te goed omdat het dalen zijn waar we zeker nog eens terugkomen.

• Cavergno en Bignasca vanaf Brontallo

Terug uit het Bavona dal blijven wij de Maggia weer volgen en slaan bij Cavergno linksaf in noordoostelijke richting. Het Maggia dal krijgt hier een naamswijziging en gaat Val Lavizzara heten. Het eerste dorp in de Lavizzara vallei is Brontallo dat ca. 200m hoger ligt dan de doorgaande weg, op een rotsachtig terras, vastgeklampt tegen de berghelling. Opvallend zijn de karakteristieke stallen in Brontallo, die er allemaal hetzelfde uitzien en met de opening allen een kant opstaan. Menzonio is het volgend dorp dat evenals Brontallo links van Maggia ligt (stroomopwaarts gezien) ca. 100m boven de doorgaande weg richting Peccia. Beide dorpen worden door de plaatselijke busmaatschappij aangedaan tijdens heenreis naar Fusio. (Let wel alleen tijdens de heenreis).

• Madonna van de Rozenkrans St. George kerk Brontallo

De St. George kerk van Brontallo dateert uit de 17e eeuw en sluit de woonwijk naar het noorden toe af, de buitengevel is versierd met een gigantische Sint-Christoffel fresco. De twee gestucte zijkapellen zijn rijkelijk versierd met Madonna aan de linkerzijde en het heilig kruis aan de andere zijde van de kerk. De grafstenen aan de buitenmuur duiden erop dat er ooit begraven is rondom de kerk. Het knekelhuis is een van de oudste gebouwen in de Maggiavallei. Het knekelhuis heeft fresco's uit de 16e eeuw. Brontallo heeft een rijkdom aan historische gebouwen o.a.; de wijnpers, de dorpsbakoven en Die Graa.

• Dorpsbakoven Brontallo

De Graa, zijn twee woningen die buiten het dorp staan vanwege het brandgevaar, ze zijn in 2004 in originele staat herbouwd. In deze woningen wordt namelijk in de maanden oktober en november, gedurende 20 dagen een vuurtje gestookt om de kastanjes die op de eerste verdieping liggen te drogen. De kastanjes werden meerder malen per dag gecontroleerd en omgedraaid. Na het drogen werden ze uit hun schil geslagen waarna ze in een droge ruimte lang bewaard konden worden. Zoals wij aardappels als hoofdgerecht hebben zijn de tamme kastanjes dat in deze streek.

• St. George kerk Brontallo met knekelhuis

Wij wandelen langs de kerk en het knekelhuis en dalen af naar de doorgaande weg die we passeren en wandelen over de Maggiakloof via de oude romeinse brug, "Ponte della merla" terug naar Cavergno en Bignasco. Het eerste gedeelte lijkt nog iets op een romeinse weg, maar al gauw wordt het wandelpad stenig en rotsig. We passeren een bergbeek en bereiken niet veel later Presa di dentro.

• Ponte della Merla

Op een informatiebord staat te lezen hoe de kern van Presa is gerestaureerd. De kilometers lange droge muren zijn door vrijwilligers gerestaureerd. Hoewel de meeste huizen nu vakantiewoningen zijn kon deze enclave zijn oorspronkelijke karakter behouden. De gezamenlijke investeringen bedroegen maar liefst 250'000 CHF. Ook een oud verwaarloosd kastanje bos van 1,4ha werd gerestaureerd en nieuw aangeplant. De eikenbomen waren belangrijk voor het voedsel van de dieren en ook deze 1ha werd in ere hersteld.

• Presa di dentro

Na ruim een kilometer bereiken we Cavergno, via Pont Lött passeren we de Maggiakloof en wandelen langs de dala Bisa kapel het dorp binnen. De wasplaats op het plein en een oude stal uit 1372 geven aan dat Cavergno een rijk verleden heeft. De kerk gewijd aan Sant'Antonio da Padava werd gebouwd in 1682, het kreeg in de 18e eeuw de twee zijkapellen en in 1817 vond er een uitbreiding plaats van het koor. We wandelen verder door het dorp maken enkele foto’s en wandelen door richting Bignasco.

• Miniatuur Cavergno

Langs de Bavona bereiken we het hart van Bignasco, “Albergo Posta” , thans een restaurant en de San Michele kerk tegenover het restaurant. Achter de kerk aan het hoofd van de romeinse San Rocco-brug staat het oratorium S. Rocco dat dateert uit de 16e eeuw. Over de brug gaan we verder door het dorp en wandelen langs een opbergschuur geplaatst op muizentegels, een systeem dat we al kennen uit het kanton Wallis en Berner-Oberland. De stenen dienden ervoor dat men geen ongedierte als muizen en ratten in schuur kreeg. Over de brug wandelen we richting station waar we een blik werpen op Bignasco, links stroomt de Bavona uit het Bavonadal en rechts stroomt de Maggia uit Val Lavizzara.

• Mogno kerk St. Johannes de Doper

Broglio en Prato-Sornico zijn evenals zovele gehuchten in de Lavizzara vallei, fascinerende gehuchten van historische waarde. Na Broglio en Prato-Sornico bereiken we Peccia, waar het dal zich splitst in het Lavizzara dal en Valle di Peccia. Wij rijden met de bus verder langs de Maggia in de Lavizzara vallei en bereiken niet veel later Mogno. Mongo is door de kerk, die ontworpen is door Mario Botta, een bekende bezienswaardigheid geworden. Het architectonische meesterwerk is met afwisselende lagen van graniet uit het Maggia dal en marmer uit het Peccia dal gebouwd. In de kerk is er plaats voor 15 mensen, het glazen dak zorgt ervoor dat al het licht van boven komt in de kerk. De kerk is vernoemd naar Johannes de Doper en staat op de plek waar in 1986 de kleine kerk uit de 17e eeuw werd bedolven door een lawine.

• Mogno kerk St. Johannes de Doper

Vervolgens bereiken we Fusio het laatste dorp in de Lavizzara vallei. Val Lavizzara krijgt een naamswijziging en gaat bij het stuwmeer Val Sambuco heten.

In Peccia splitst het Lavizzara dal zich in westelijke richting in Valle di Peccia, het stroomgebied van de Flume Peccia. In de nederzetting Peccia gaan we in westelijke richting stroomopwaarts langs de Fiume Peccia het Peccia dal in (Valle di Peccia). Een kleine 2 km buiten Piano di Peccia, het grootste dorp van de vallei, wordt nog wit marmer uit de bergen gedolven.

• Watermolen Fusio Mulini e Peste

Na Fusio volgen een aantal scherpe haarspeldbochten naar het Lago del Sambuco. Het dal langs Lago del Sambuco heet dan ook Val Sambuco. Door het kunstmatig Sambuco meer, gelegen op een hoogte van 1458m, stroomt de Maggia. Over een smal geasfalteerde rijbaan, (mits geopend) dat naar het westen afbuigt, kan men langs het stuwmeer rijden naar het tweede stuwmeer Lago del Narèt, dat op een hoogte ligt van 2308m. De rijbaan door Val Sambuco eindigt bij de stuwmuur van Lago del Narèt, dat een totaal afstand van 60 km heeft vanaf Locarno en waar de Maggia rivier zijn oorsprong kent.

• Stuwdam Lago del Sambuco

Eind april waren de laatste twee stuwmeren nog niet toegankelijk i.v.m. de hoeveelheid sneeuw dat er nog lag. Wij wandelen terug naar Fusio. Kopen onderweg nog een stukje Alp kaas bij een lokale boer en verkennen Fusio. We maken in Fusio nog enkele foto’s en besluiten door het bos terug te wandelen naar Mogno, omdat de bus nog twee uur op zich laat wachten en voor de wandeling naar Mogno veertig minuten staat aangegeven, moet dat te doen zijn. Na het doorkruisen van de dorpskern wandelen we richting het bospad.

 

• Piano della Reisa

Het bospad is slecht en praktisch niet onderhouden. Bovendien doen de hoeveelheid beukenbladeren het wandelpad hier en daar net een glijbaan zijn. Ook heeft het pad op sommige plaatsen een hoge steile afgrond boven de Maggia rivierbedding. Geen goede keuze achteraf, het laatste deel leidt over Piano della Reisa, een bijna vlakke grasvlakte naar Mogno. Maar we zijn op tijd bij de hoofdrijbaan waar we niet al te lang hoeven wachten op de bus naar Bignasco, waar we moeten overstappen naar Locarno.

Het blijft even puzzelen met de busverbindingen maar als je het enige dagen doet, dan is het een fijne manier van reizen, de bussen sluiten op elkaar aan, alleen moet men goed de laatste busrit uit de zijdalen in de gaten houden.

In tegenstelling tot het Lago Maggiore ligt Lago di Lugano, oftewel het meer van Lugano, grotendeels in Zwitserland en is evenals het Lago Maggiore van oorsprong een gletsjermeer. Het meer van Lugano ligt tussen het Lago Maggiore en het Comomeer in ten zuidoosten van Zwitserland in het kanton Tessin. Het meer is vernoemd naar de grootste stad aan het meer, Lugano. Lugano ligt ingeklemd tussen de twee huisbergen van Lugano, te weten de San Salvatore en de Monte Brè, beide heuvels zijn met een kabelbaan te bereiken, vanwaar men een fascinerend uitzicht heeft op de stad Lugano, de omgeving en het meer van Lugano. Naast Lugano zijn o.a. Gandria, Paradiso, Melide en Morcote leuke plaatsen aan het meer van Lugano. Aan de zuidoostelijke oever van het meer, ten zuidoosten van Lugano ligt het belastingvrije staatje Campione d’Italia.

• San Salvatore

Net zoals bij Locarno ligt Lugano aan de oever van een prachtig meer, het Lago di Lugano. Lugano is de hoofdstad van het district Lugano en is tevens de grootste stad van het Italiaanssprekende kanton Tessin. Lugano wordt ook wel het Europese Rio de Janeiro genoemd. De gezellige boulevard rond het meer geeft ons tevens een prachtig uitzicht op omliggende bergen.

• San Salvatore

Aan de stadsrand staan de 912m hoge Monte San Salvatore en de iets hogere Monte Brè, 923 meter. Hier geniet u van de panorama over het meer van Lugano en de stad Lugano, van de kleurenrijkdom langs de oevers en van de mooie tuinen, wijngaarden en landhuizen tegen de berghellingen. De stad telt diverse kerken van aanzienlijke ouderdom.

 

 

 

• San Lorenzo Kathedraal

Een van de fraaiste is ongetwijfeld de San Lorenzo Kathedraal, het is een rooms-katholieke kathedraal gewijd aan Sint Laurentius, waarvan de geschiedenis teruggaat tot in de 9e eeuw. Opvallend en misschien wel het belangrijkste kenmerk van de kathedraal is de gevel gemaakt van witte steen uit Lombardije en Carrara-marmer.

• Santa Maria degli Angioli

De Santa Maria degli Angeli op de oever van het meer dateert uit 1515 en trekt vooral de aandacht, door de mooie renaissancefresco’s geschilderd door een leerling van Leonardo da Vinci, Bernardo Luini. De bouw werd door Franciscaner broeders gestart in 1499 en ingewijd in 1515. Naast de kerk stond oorspronkelijke een Franciscaner klooster uit 1490. Door de jaren heen is dit afgebroken en op dezelfde plek staat nu een hotel. De kabelbaan naast de kloosterkerk Santa Maria degli Angeli werd in 1987 gesloten, de trappenreeks en oude rails naast de kerk herinneren hieraan.

 

• Parochiekerk Sant'Antonio Abate

De Funicolaire Lugano Città-Stazione is een kabelspoorweg (Sassellina) vanuit de binnenstad naar het hoger gelegen SBB-treinstation, het is de snelste manier om vanuit de binnenstad het hoger gelegen treinstation te bereiken. De kabelbaan doet van 05.00 uur tot 0.00 uur dienst en kost slechts CHF 1,30. De binnenstad heeft elf musea, veel hotels en restaurants en het Palazzo dei Congressi is het centrum voor zakenlieden. Aan het Piazza Dante in het centrum van Lugano staat de parochiekerk Sant'Antonio Abate, die is gewijd aan Anthonius de Grote. In 1633 werd met de bouw van de parochiekerk begonnen, de stukwerkdecoraties dateren van 1652. In 1852 werd het eerste kantonnale lyceum en gymnasium dat door de staat werd benoemd. De huidige neobarokgevel dateert uit 1918 en is van Giuseppe Bordonzotti, de originele gevel is nooit voltooid geweest.

• San Rocco

Ook de Chiesa di San Rocco, de kerk van S. Rocco in Lugano werd gebouwd in de 16e eeuw en staat nabij het centraal busstation en het casino van Lugano op het Piazza San Rocco. De rijkelijk versierde kerk toont Bijbelse taferelen en fragmenten uit het leven van de heiligen Sebastiaan en Rocco. De talrijke stucwerken die zowel aan de gevel als ook binnen in de kerk te bewonderen zijn, zijn prachtig.

• Villa Ciani park

Op korte loopafstand van het centrum ligt het Parco Ciani. In het Ciani park aan de oever van Lago di Lugano staat de Villa Ciani. De historische Villa Ciani is al sinds 1933 de locatie voor belangrijke tentoonstellingen. Het park dankt zijn naam aan de gebroeders Giacomo en Filippo Ciani die gedurende de eerst helft van de 19e eeuw de 17e -eeuwse villa in het park, en het park zelf renoveerden. In 1912 werd het park geopend voor publiek. Nu komen er veel toeristen maar ook de lokale bevolking zoekt hier ontspanning, gaat wandelen in de schaduw van eeuwenoude bomen of laten hun kinderen hier in de schaduwrijke speeltuin spelen. Het Ciani park heeft een oppervlakte van 63.000 m². Wij wandelen van Lugano naar Gandria het zgn. Sentiero di Gandria, het Gandria-pad begint in Castagnola en eindigt in Gandria vlak voor de grensovergang met Italië.

• Gandria

Gandria maakt deel uit van de stad Lugano en is eenvoudig met het openbaar vervoer bereikbaar. Wij nemen het olijven-pad dat we van Lugano/Castagnola naar Gandria lopen. Het ligt aan de voet van de Monte Brè, is omgeven door kastanje-bossen, olijfgaarden en biedt uitzicht over het Meer van Lugano.

• Gandria

Het wandelpad dat langs het meer van Lugano loopt is omgeven door natuurlijke schoonheid en biedt een ongelooflijk mooi panorama op Lago di Lugano en de omliggende bergen. Gandria is een pittoresk dorp aan het meer van Lugano. Door steegjes, over trappen en langs olijfbomen ontdekken we de charme van dit dorp. Het kerkje van San Vigilio is een religieus gebouw in Gandria dat zowel romaans als ook barokke architectuur heeft. Het gebouw werd in de 13e eeuw gebouwd en is grotendeels barok. De binnenzijde is rijkelijk versierd met beelden en fresco’s. De klokkentoren is in de late middeleeuwen gebouwd.

• Morcote Lago di Lugano

Bij het uitstappen uit de bus vallen we gelijk met onze neus in de boter oftewel het regent pijpenstelen. De paraplus gaan open en we wandelen gelijk naar de kiosk bij de ingang van het Scherrer park. We wachten een poosje tot ergste regen voorbij is en wandelen dan door het park, per slot van rekening zonder water kan het park niet zo mooi zijn denken we dan maar. In deze botanische tuin met exotische planten vindt je niet alleen bloemen en planten maar ook sculpturen en replica’s uit verre landen. In 1930 verwierf Arthur Scherrer (geboren 1881) een oud huisje met een stal aan het meer van Lugano op de berghellingen boven Morcote.

• Scherrer park

De tuinarchitect heeft in de loop der jaren een “wondertuin” ontworpen, uiteenlopend van oosters naar Grieks en van Siamees naar Egyptisch, geen ontwerp was hem te gek. In 1956 overleed Arthur waarop zijn vrouw het in 1965 aan de gemeente verkocht met de uitdrukkelijke wens het open te stellen voor publiek. De tuin is prachtig aangelegd en bewegwijzerd, hier en daar kunnen we even schuilen voor de regen, in een Griekse tempel of oosters gebouw, de regen zijn we dan tijdens de wandeling al gauw vergeten. Vervolgens bereiken we de uitgang van het Scherrer park en wandelen richting het voormalig vissersdorp.
 

• Morcote Lago di Lugano

Langs de oever van het meer van Lugano wandelen we het dorp binnen dat in 2016 tot mooiste dorp van Zwitserland werd uitgeroepen. Dan volgen we de aanwijzing Santa Maria del Sasso. Hadden we in de botanische tuin al veel traptreden gelopen, naar de Santa Maria del Sasso moeten maar liefst 400 traptreden worden overwonnen om het heiligdom te bereiken. Tijdens de klim wandelen we langs kapellen, fonteinen en een religieus gebouw gewijd aan de Abt. Sint Antonius. De kapel van S. Antonio Abate werd rond 1300 naast het klooster gebouwd, deze romaanse kapel heeft fresco’s uit de 15e eeuw op de muren.

• Sint-Antonius van Padua

Na 400 traptreden bereiken we de kapel van Sint-Antonius van Padua naast de kerk van S. Maria del Sasso. Het achthoekige barokke gebouw werd in 1676 gebouwd, het stucwerk en de fresco’s dateren uit 1682.

 

• Santa Maria del Sasso

De bouw van de kerk was tussen 1462-1478 en is gewijd aan Santa Maria del Sasso. De oudste fresco’s dateren uit de late 15e eeuw ( 1480-1490). We laten het massale op ons inwerken, maken foto’s en wandelen vervolgens terug langs het knekelhuis en de monumentale begraafplaats richting dorp.

 

• Boulevard Morcote

Langs de boulevard wandelen we door de steegjes en bereiken de kapiteinstoren die dateert uit 1249. De 15 meter hoge toren heeft door de eeuwen heen verschillende instanties gehuisvest. Het gotische raam is het belangrijkste deel van de toren. We maken nog enkele foto’s langs het meer van Lugano en lopen door de nauwe steegjes weer naar boven en bereiken niet veel later de kerk van San Rocco. De kerk is gebouwd tussen 1548 en 1553 en werd als slavenarbeid door slaven van Morcote uitgevoerd. San Rocco was de patroonheilige van de pestslachtoffers, de pest heerste in die tijd door heel Europa. Opvallend zijn de keramische kruiswegstaties. Een keramist en kunstenaar uit Morcote, ontwierp en creëerde de 14 kruiswegstaties speciaal voor de San Rocco kerk. Vervolgens wandelen we weer richting de boulevard waar al snel de bus komt aan rijden richting Lugano.

• Riva San Vitale

Riva San Vitale is een klein harmonisch dorp gelegen op het zuidelijkste punt aan het Meer van Lugano, tussen twee imposante bergen, de “Monte San Giorgio” en “Monte Generoso”. Bij het verlaten van het treinstation in Capolago staat de trein van de tandradbaan naar de Monte Generoso al te wachten. Over een afstand van 9 km. brengt de oudste stoomtrein van Zwitserland (1890) of de elektrisch aangedreven tandradbaan u naar het 1700m hoger gelegen  bergstation dat ligt op de grens met Italië. Het nieuwe gebouw, “de stenen bloem” is een ontwerp van de beroemde architect Mario Botta en siert het bergplateau.

• Doopkapel San Giovanni Battista

Wij blijven beneden en wandelen richting het centrum van Riva San Vitale, op zoek naar misschien wel het belangrijkste monument van de religieuze historie, het baptisterium van Riva San Vitale. Het schijnt het oudste christelijke bouwwerk van Zwitserland te zijn.

 

 

• Doopkapel San Giovanni Battista

Het oude doopvont uit de 5e eeuw ligt onder het huidige doopvont dat dateert uit de 12e eeuw. In de nissen zien we nog waardevolle fresco’s uit de 12e eeuw. De oorspronkelijke vloer van zwart-witte marmeren tegels is bewaard gebleven.

• Oratorium San Rocco

De huidige laat barokke parochiekerk van San Vitale is gebouwd tussen 1756 en 1759 en staat op de fundamenten van een basiliek uit de 9e – 10e eeuw. Iets verder buiten het dorp staat het oratorium van San Rocco in Riva San Vitale. Het dateert uit 1665 en werd in de jaren zeventig van de vorige eeuw volledig gerenoveerd.

 

 

• Tempel Santa Croce

Aan de andere kant buiten het dorp staat het renaissance kerk van Santa Croce. Het werd door een Milanese familie Della Croce in de 16e eeuw gebouwd. De schilderingen in de kerk dateren uit 1560-1629. De grondvorm is een achthoekige koepel. Door de smalle straatjes en steegjes verkennen we het dorp.

• S. Giorgio en S. Andrea

Carona, gelegen op een hoogte van 600m op het schiereiland van de San Salvatore, heeft maar liefst zes kerken waarvan er twee in de buitendorpen staan. De kerk van S. Giorgio en S. Andrea, waar we onder doorrijden als we het dorp binnen gaan, is een romaanse dorpskerk en dateert uit 1425. De kerk S. Salvatore in Carabbia en de kerk S. Maria delle Grazie in Cione zijn we dan al gepasseerd. De nederzetting Cione werd voor het eerst vermeld in 1213, terwijl Carona daarentegen al in 926 in de boeken voorkomt. Carona is een charmant dorpje dat zeker de moeite waard is om door te wandelen om de historische erfenis ervan beter te leren kennen.

• Carona

Verschillende gebouwen en adellijke woningen met fresco’s en stucwerk zijn goed bewaard gebleven. De kerk van S. Martha werd in de 14e eeuw gebouwd en staat op een heuvel aan de zuidzijde van het dorp tegenover de begraafplaats en is meestal gesloten. Maar wij komen voor de wandeling naar de Madonna d’Ongero kerk en het klooster S. Maria Assunta di Torello. In het dorp staat aangegeven dat ze de barokke kerk aan het renoveren zijn tot 2024, maar het is mooi weer en het half uurtje wandelen hebben we er wel voor over, per slot van rekening is het klooster Torello ook dezelfde kant op en deze staat een klein uur aangegeven. 

• Madonna d'Ongero

Door het bos, over een breed pad bereiken we na een half uurtje wandelen het barokke heiligdom van de Madonna d’Ongero. De bedevaartkerk werd gebouwd in 1624, ten westen van het dorp in het bos. Het is vandaag de dag nog steeds een bedevaartsoord voor pelgrims. De reeks kapellen langs de toegangsweg naar de kerk zijn leeg, ook deze kruiswegstaties zal men aan het renoveren zijn. Wij wandelen naar het prachtige uitzichtpunt naast de kerk, dat uitzicht biedt op Campione d’Italia, Melide en Bissone. Hier nuttigen we onze meegebrachte lunch, waarna we nog een half uurtje wandelen richting Torello. 

• Augustijnenklooster S. Maria di Torello

Bouwvakkers zijn bezig een muur in de steigers te zetten, de hekken staan open en ik wandel het terrein op maak enkele foto’s binnen de muren. Vervolgens loop ik iets te ver en een stem roept privato, ik wijs naar de camera en roep de beelden zijn ook privato. Hij lacht en wijst me de weg om het klooster en dan linksom. Maar dat wist ik wel, ik deed net of mijn neus bloedde. 

• Augustijnenklooster S. Maria di Torello

Vervolgens begint het tafereel opnieuw, de kerk is gesloten voorzichtig doe ik een hek open en wandel naar de achterzijde van het klooster (boerderij) en maak foto’s, plotseling hangt iemand uit het raam en roept privato ik probeerde hetzelfde weer maar dat lukte deze keer niet. Maar ik had genoeg foto’s, ook van de achterzijde en van binnen de muren van het klooster. Santa Maria di Torello werd in 1217 gebouwd in opdracht van de bisschop Como Guglielmo della Torre.

 

• Augustijnenklooster S. Maria di Torello

Het aangrenzende klooster is nu omgebouwd tot boerderij en is privé, maar dat hadden we al begrepen. Het is een plek van verbazingwekkende schoonheid, waar we nog steeds dit imposante gebouw kunnen bewonderen. Het complex van S. Maria Assunte di Torello, de Madoona d’Ongero en de parochiekerk van S. Giorgio en S. Andrea staan op de lijst van Zwitsers erfgoed en zijn van nationale betekenis.

• Meride

Wandelend langs de ene hoofdstraat in Meride, doet het pittoreske dakpannendorpje ons herinneren aan Toscane in Italië. De vele steegjes vertakken zich van de smalle hoofdstraat. Meride en met name Monte San Giorgio boven het dorp Meride staat bekent om zijn fossielen die er zijn gevonden. Monte San Giorgio is een werelderfgoed-locatie. In het centrum van Meride staat een museum, dat het paleontologische erfgoed van deze regio presenteert. Naast het museum staat de17e -eeuwse kerk van San Rocco, het pleintje voor de kerk biedt een prachtig uitzicht op de plateaus met wijngaarden en boomgaarden onder het dorp. Op een heuvelrug ten westen van het dorp trekt de San Silvestro kerk onze aandacht het is een 16e -eeuwse kerk. De kerk bleek gesloten te zijn en is enkel op afspraak te bezichtigen. Deze bezichtiging wordt dan gecombineerd met een bezoek aan het museum en een rondgang door het dorp.