Berghutten Zwitserland

• Bellinzona

Tessin (Ticino) is het zuidelijkste kanton van Zwitserland. Het grenst aan Italië en de Zwitserse kantons Uri, Wallis en Graubünden. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat het grootste gedeelte van Tessin dus Italiaans spreekt. Ticino is genoemd naar de gelijknamige rivier, deze kent zijn oorsprong op de Nufenenpass en heeft het Bedretto-, Leventinadal en Riviera dan al doorlopen om uiteindelijk uit te monden in Lago Maggiore. Bellinzona is de hoofdstad van het Zwitserse kanton Tessin.

De veelzijdigheid van Tessin maakt deze regio tot de ideale vakantiebestemming voor elk jaargetijde. Het unieke van Tessin is de verscheidenheid van gebouwen zoals kerken, dorpen, bruggen, en niet te vergeten de prachtige natuur. De zon schijnt in dit zuidelijke Italiaanstalige deel van Zwitserland vaker dan in alle andere delen van Zwitserland. Door de aangename temperaturen in het grootste deel van het jaar geniet u tot ver in oktober van het buitengewoon milde klimaat, ook ideaal voor actieve vakantiegangers. De mooie natuur van bergen en meren, in combinatie met zachte temperaturen, is zeer geschikt voor allerlei buitenactiviteiten zoals zwemmen in rivieren en heldere meren, fietsen, wandelen, klifduiken en vele andere avontuurlijke bezigheden. De meeste toeristen zijn te vinden rondom de meren van Lugano en Locarno. De vele bergdalen zijn erg geliefd bij bergwandelaars, evenals de authentieke bergdorpen. Hoewel de bergtoppen in Tessin niet de bekendheid hebben van de bergmassieven in Graubünden, Wallis en Berner-Oberland, is de Alpenwereld ook hier een paradijs voor bergwandelaars. De Rheinwaldhorn is met zijn 3400m de hoogste berg in het kanton.

En vergeet niet waar Ticino nog het meest om bekend staat: Italiaanse lifestyle, fantastische panorama's, prachtige meren en een uitstekende Merlot wijn. Want nergens in Zwitserland groeit, bloeit en gedijt een zo welige vegetatie als in het buitengewoon milde Tessiner klimaat. Het kanton Ticino is verdeeld in 8 districten: Bellinzona, Blenio, Lugano, Locarno, Leventina, Riviera, Mendrisio en Vallemaggia. Op deze site zult u een aantal districten terug vinden onder bergwandelen in dit gebied.

• Airolo

Airolo, gelegen op 1200m, is de hoofdplaats in het zuidelijk gelegen deel van Zwitserland, Valle Leventina, in het kanton Tessin (Ticino). Airolo is gelegen aan de zuidelijke ingang van de St. Gotthardpass en -tunnel. Ten westen van Airolo gaat men naar de hoogste, geheel in Zwitserland gelegen pas, de Nufenenpass. Airolo is een belangrijke doorverbinding via de autosnelweg A2 maar ook via de spoorlijn die tezamen door de 17  km lange Gotthardtunnel gaan. De parochiekerk van Airolo is vernoemd naar de twee christelijke martelaren Nazero en Calsus welke vereerd zijn door de katholieke- en orthodoxe kerk, de kerk van saints Nazario en Celso (Santi Nazario e Celso) heeft een neoklassieke bouwstijl. In de zomer is het een ideaal wandelgebied, Passo di Cristallina en de Strada degli alpi zijn vertrekpunten voor wandeltochten vanuit Airolo. Het skigebied in de winter mag dan niet zo hoog liggen 1100m-2250m, niettemin heeft het 30 Km aan pistes.

• Ritom Standseilbahn

Ver verwijderd van het drukke Leventina dal, ligt rond de hoogste alp van Ticino een waar bergmeerparadijs in een beschermd landschapsgebied; het Pioradal. Het gebied rond de meren Lago Ritom, Lago Cadagno en Lago Tom leent zich uitstekend voor aantrekkelijke wandelingen in een landschap vol ongenaakbare schoonheid. Piotta Centrale Ritóm (1005m) is het uitgangspunt naar de hoger gelegen bergmeren: Lago Ritóm, Lago Cadagno, Lago di Tom en niet te vergeten de Capanna Cadagno (1987m). De Ritom “standseilbahn” is één van de steilste banen van Europa met een stijgingspercentage van 87,8%. De baan werd in 1921 gebouwd gelijktijdig met de naastgelegen SBB waterkrachtcentrale.

• Altanca Foss

Op het tussenstation Altanca (1378m) hebben we een prachtig uitzicht op het zuidportaal van de Gotthardtunnel bij Piotta. Het dorp Altanca (1390m) biedt vele wandelmogelijkheden. Bij Altanca-Foss (1410m) gaat een smalle weg omhoog naar de parkeerplaats bij de stuwdam van Lago Ritóm. Een  verwarrend verkeersbord doet u denken dat genoemde tijden geen doorgang is toegestaan, dit geldt echter alleen voor het dorpje Cadagno. Of het lonend is de smalle weg naar boven te rijden moet een ieder voor zich bepalen. Het parkeergeld bij Lago Ritóm bedraagt 8 CHF per dag, een ritje Altanca-Piora kost 11 franken retour.

 

• Stuwdam Piora

Van bijzonder belang is de kerk van de heiligen Cornelius en Cyprianus, het dateert uit de zeventiende eeuw, maar de oorspronkelijke bouw dateert uit de 11e - 13e eeuw. We gaan via het tussenstation Altanca, naar het bergstation Piora (1793m). Van hieruit is het 25 minuten lopen naar de stuwdam van Lago Ritóm. De wandeling gaat over de rijbaan richting het meer en biedt een prachtig uitzicht op de omgeving. Bij Piora (1852m) Lago Ritóm aangekomen hebben we vele wandelmogelijkheden waarbij onze voorkeur uitgaat naar de Capanna Cadagno en via Lago di Tom terug.

• Lago Ritom

De weg om het meer is een saaie, brede weg bedoeld voor agrarisch gebruik. De omgeving is indrukwekkend en de kapel S.Carlo is een plaatje op zich. In het bergdorp Cadagno hebben we zicht op de P.Corandoni (2629m) richting de Cadagno-hut. Bij Canvetto da Charly-Cadagno, het plaatselijke restaurant van het dorp, kijken we uit op de P.Taneda (2667m). Op Alpe di Piora (1964m) is het rustig, de koeien zijn een aantal dagen geleden naar beneden gebracht en het boerenleven lijkt hier stil te staan. De stallen zijn schoon en de boerderijen winterklaar. Langs Alpe di Piora vervolgen we de route richting de Cadagno-hut die we al geruime tijd in het vizier hadden.

• Capanna Cadagno

Capanna Cadagno (1987m) is een SAT berghut op een mooie locatie in een prachtige omgeving. Naast de hut voert Murinascia Grande het water af via een diepe kloof richting Lago Ritóm. (Zie ook het verhaal onder Berghutten; Capanna Cadagno).

 

• Lago Ritom/Lago Cadagno

We verlaten de hut en vervolgen de weg om het Cadagno meer, waar we Lago Ritóm (1850m) en Lago Cadagno (1921m) in een blik kunnen vangen. Via Cadagno di dento, een aantal woningen aan de andere kant van het meer, gaat het via Cadagno  en een steile klim naar Lago di Tom, een bergmeer dat ruim 200 meter hoger is gelegen. Halverwege de klim blikken we nog even terug en hebben we een prachtig uitzicht op Lago Cadagno, Alpe di Piora en Capanna Cadagno. 

 

• Krijtrotsen Lago di Tom

Lago di Tom (2022m) het laatste bergmeer voor deze dag. Ook de boerenbedrijven op Alpe Tom zijn al winterklaar, zo rond eind september. De hoger gelegen bergmeren richting de Capanno Cadlimo (2570m) bewaren we voor een volgende keer. De krijtrotsen in dit gebied leveren mooie plaatjes op. De vele “Murmeltiere” in dit gebied eten er nog lustig op los, voor ze aan hun winterslaap beginnen. Vanaf Lago di Tom hebben we Lago Ritóm alweer in het vizier, een steile afdaling volgt naar Alpe Ritóm aan het Ritóm stuwmeer.  

• Lago Ritom

De avond valt over het Ritóm stuwmeer. We vervolgen de route naar het bergstation en genieten nog even van het prachtige uitzicht. Het bergstation ligt er op een aantal bergwandelaars na verlaten bij en de laatste dalvaart brengt ons weer terug naar ons beginpunt van de route, Altanca.

• Biasca Trap San-Pietro

Biasca is het belangrijkste stadje van deze streek. Strategisch gelegen omdat de dalen Val Leventina, Val Blenio en Riviera hier samen komen (ook wel Ambrosiaanse dalen genaamd). De Brenno rivier, komend vanaf de Lukmanierpass, mondt hier uit in de Ticino. De Ticino rivier kent zijn oorsprong op de Nufenenpass en heeft het Bedretto - en Leventinadal dan al doorlopen om uiteindelijk via de Riviera uit te monden in het Lago Maggiore. Biasca bezit veel historische gebouwen en oude kerken, waaronder de Romaanse San Pietro en Paolokerk uit de 12e eeuw, een van de belangrijkste Romaanse bouwwerken van Zwitserland. Informeer eerst of de kerk open is, de 185 traptreden naar boven zijn anders voor niets geweest. De kerk is gebouwd van graniet, hetgeen hier nog steeds in de omliggende bergwanden wordt uitgehouwen. De grote zuilen verdelen de kerk in drie schepen, het middenschip en aan weerszijden twee  van ongelijke hoogte zijnde zijschepen. De prachtige gotische fresco’s in de kerk dateren uit de 13e tot de 17e eeuw. Een ander  monumentaal pand, waarvan de plattegrond een Grieks kruis voorstelt is de San Carlo kerk. We vervolgen de reis richting Bellinzona door het Riviera dal.

• Bellinzona

Bellinzona is de hoofdstad van het Italiaanssprekende Zwitserse kanton Ticino. Bellinzona is de sleutel tot de strategisch gelegen passen St.Gotthard, Lukmanier en de San Bernadino. Alle drie de passen zijn nog steeds belangrijke transportroutes tussen de omliggende landen; Oostenrijk en Italië. Bellinzona is de stad met de best bewaarde kastelen van Zwitserland. De 3 kastelen staan inmiddels op de UNESCO werelderfgoed lijst.

Het Castelgrande staat in het centrum van de stad op een heuvel, terwijl naar het oosten de kastelen Montebello (It. Castello di Montebello ) en Sasso Corbao (It. Castello di Sasso Corbaro ) staan.

• Kasteel Bellinzona

Het uitzicht op de beide andere burchten, vanaf de indrukwekkende verdedigingsmuur van Castelgrande is grandioos. De oude tuinen van de burcht, brengen je helemaal terug in de tijd: de zwerftocht door de Middeleeuwen kan beginnen!

Andere belangrijke gebouwen uit de 15e eeuw zijn o.a.; Maria delle Grazia en de SS Pietro en Stefano kerk met zijn imposante renaissancegevel, welke gebouwd tussen 1518-1565. Het prachtige twaalfdelige roosvenster boven de ingang van de kerk dateert uit het eind 16e eeuw en begin 17e eeuw het heeft een diameter van vijf meter. Het interieur van de kerk (16e en 17e eeuw) herbergt enkele mooie taferelen en is rijkelijk versierd met 17e -eeuws stucwerk. De preekstoel, wentelend om een pilaar van de kerk, bestaat hoofdzakelijk uit scagliola (een gipsen imitatie van marmer) en dateert uit 1784. Al is de hele kerk ook gemaakt van Scagliola het was voor die tijd en nog steeds, een kunst op zich om zoiets te maken. De vele zijkapellen in de kerk hebben zo zijn eigen betekenis, ze zijn behangen met olieverfschilderijen uit voornamelijk de 17e eeuw.

LAGO MAGGIORE

• Lago Maggiore

Het zijn de hoge bergen en de prachtige dalen die de omgeving van het Lago Maggiore een bijzondere charme verlenen. Aan de westelijke oever van het meer liggen fraaie dorpen en steden, gevat in weelderige parken en tuinen. De oostelijke oever mist de luxe en weelde maar heeft daarentegen veel van het plattelandskarakter behouden. Tegenover Locarno, Magadino, stroomt de Ticino door een brede vlakte het meer in, de rivier heeft zijn naam te danken aan het gelijknamige kanton. De bron ontspringt zuidwestelijk van het Gotthard-massief op de Nufenenpass en verlaat in het uiterste zuiden bij Sesto Calenda het Lago Maggiore om uiteindelijk uit te monden in de Po.

• Camping Tamaro/Locarno

Op deze brede vlakte liggen de kampeerterreinen van Tenero en een klein vliegveldje, evenals onze uitvalsbasis camping Tamaro. Vanaf de camping hebben we een prachtig uitzicht over het water richting Locarno en bij nacht is het minstens zo mooi. Tussen Locarno en Ascona stroomt de Maggia het Lago Maggiore in en laat daar behoorlijk veel steen en puin achter, waardoor een speciale delta gevormd wordt. Doordat deze begroeide Maggiadelta zo ver het meer in groeit, ontstaat er aan de noordelijke deel van het meer bijna een apart waterbekken. Mede daardoor is de watertemperatuur in dit deel van het Lago Maggiore het hoogst. Locarno aan de noordkant van het Lago Maggiore wordt beschouwd als de zonnigste en warmste stad van Zwitserland. Het centrum van toeristische bedrijvigheid is de Piazza Granda in Locarno. Ten noorden en ten westen ligt het oude stadsdeel met steile straatjes en steegjes, die geplaveid zijn met rivierkeitjes. Langs het water vinden we vooral souvenirs, kunst, modeartikelen, sieraden, horloges en noem maar op. Van het kasteel Visconteo is slechts een gedeelte van de kasteelmuur overgebleven alsook een toren en een woongedeelte. De fresco’s in het trappenhuis sieren het geheel nog een beetje op. In de romeinse tijd was Locarno vanwege zijn strategische ligging een belangrijke handelsstad. Locarno is eerst door de Kelten bewoond geweest en later door de Romeinen het machtige Castello Visconteo, de oude kerken en statige gebouwen getuigen van een rijke geschiedenis.

• Val Varzasca

Ten noorden van Locarno en ten zuiden van de Nufenenpass ligt het prachtige Val Verzasca en het Maggiadal, ingeklemd tussen de autosnelweg A2 en de Italiaanse grens. Het Valle Maggia behoort tot een van de grootste dalen van Ticino en heeft talrijke overgangen naar de omliggende dalen; Val Vergeletto, Val Verzasca of Val Bavona. De vele nederzettingen in dit gebied zijn te bereiken over oude bruggen en in rotsen uitgehouwen wegen. Historisch gezien is dit een aantrekkelijke omgeving o.a. vanwege de vele oude kerken met renaissancefresco’s. De veelzijdigheid van Ticino maakt juist deze regio zo aantrekkelijk. De zon schijnt in dit zuid-Italiaans aandoend deel van Zwitserland vaker dan in andere delen. Als het er warm is kan de temperatuur ook behoorlijk oplopen in dit gebied. De Maggia- in het Maggia dal en de Verzasca rivier bieden dan verkoeling, evenals de vele bergmeren. Diga della Verzasca (474m) is een stuwdam, met een hoogte van 220m en hiermee een van de hoogste in Europa. De stuwdam werd gebouwd in 1961-1965 en diende uiteraard voor het opwekken van elektriciteit. Drie grote waterkrachtturbines zetten de energie van het stromende water om in elektrische energie.

• Stuwdam Val Varzasca

Ook werden hier de acties uit de James Bond film “Golden Eye” opgenomen. Tegen betaling van 250 CHF kun je vanaf de brug bungeejumpen. Meer info onder GoldenEye-Bungee-Jumping. De smalle kronkelweg voert ons verder omhoog langs het stuwmeer Lago di Vogorno. Na een tunnel bereiken we het dorpje Vogorno gevolgd door S. Bartolomeo, gelegen aan de oever van het smaragdgroene stuwmeer.

• S. Bartolomeo stuwmeer

We passeren het oude postkantoor in S. Bartolomeo (490m), annex restaurant met zijn prachtige oude plantaan. De kerk in S. Bartolomeo dateert uit de 13e eeuw en is hiermee de oudste kerk van het dal. Langs de rivier de Verzasca vervolgen we onze weg. Na het passeren van een aantal kleinere plaatsen komen we uiteindelijk uit bij het fotogenieke Zwitserse dorpje Lavertezzo (532m). De parochiekerk, Chiesa di Santa Maria degli Angeli, dateert uit de 15e eeuw en is de enige in Barokstijl gebouwde kerk van het dal. Het oude stadje, met zijn prachtige kleine huizen, lijkt een schilderachtig tafereel.

• Lavertezzo

Maar de grootste bezienswaardigheid is, de middeleeuwse dubbele stenen boogbrug; Ponte dei Salti. De boogbrug over de Verzasca, met haar bizarre rotsformaties is het zwemparadijs voor menigeen. Het diep smaragdgroene water baant zich door de uitgeslepen rotsblokken een weg richting het lager gelegen Lago di Vogorno.

• Lavertezzo

Karakteristiek voor deze omgeving zijn ook de vele uit natuursteen opgetrokken bidkapelletjes met kleurrijke fresco’s van beschermheiligen. Het geheel maakt deze kapelletjes tot een lust voor het oog.

Verder stroomopwaarts wordt iets voor Brione (756m), (de “voormalige hoofdstad” van het dal) de Verzasca gepasseerd. De toenmalige gemeente Brione-Gerra werd gesplitst in Brione Verzasca en Gerra Verzasca, dat we iets verderop in het dal tegenkomen wanneer we richting Sonogno rijden. De plaatsen fuseerden in 2020 met Corippo, Frasco, Sonogno, Vogorno en Lavertezzo van de gemeente Lavertezzo tot de gemeente Verzasca. In Brione (Verzasca) splitst het dal zich links in Val d’Osola langs de Osura en rechtsaf gaat het richting Gerra (Verzasca) bergopwaarts langs de gelijknamige rivier Verzasca. 

 

 

Het dal eindigt in het dorp Sonogno (918m), dat omgeven is door o.a. de Cima di Cagnoi (2548m), Monte Zucchero (2736m) en de 2434m hoge Cima di Cazzai. Een oude bakoven in de kern van het dorp is nog steeds in bedrijf. Het Vall Verzasca splitst zich links in Sonogno in Vall Redorta en rechts gaat het naar Vall Vegornèss vanwaar de Verzasca rivier zijn oorsprong kent.
Een interessant dal dat we zeker nog een keer gaan bezoeken. In herfsttooi zal dit dal zeker zo mooi zijn als in de zomer. Bovendien zul je er dan geen toeristen massa aantreffen die verkoeling zoekt in het water.

LAGO DI LUGANO

• Meer van Lugano

Net zoals bij Locarno ligt Lugano op de oever van een prachtig meer, het Lago di Lugano. De gezellige boulevard rond het meer geeft ons tevens een prachtig uitzicht op omliggende bergen. Hier geniet u van de panorama over het meer Lago di Lugano van de kleurenrijkdom langs de oevers en van de mooie tuinen, wijngaarden en landhuizen tegen de berghellingen.

De stad telt diverse kerken van aanzienlijke ouderdom. Een van de fraaiste is ongetwijfeld de San Lorenzo Kathedraal, waarvan de geschiedenis teruggaat tot in de 9e eeuw. De Santa Maria op de oever van het meer dateert uit 1515 en trekt vooral de aandacht, door de mooie fresco’s geschilderd door een leerling van Leonardo da Vinci, Bernardo Luini.