Berghutten Zwitserland

• Klausenpass

De Klausenpass (1952m) is de verbinding tussen Altdorf in het kanton Uri en Linthal in het kanton Glarus. De straat werd aangelegd tussen 1893 en 1899 en is de wintermaanden, net als zoveel andere passen in Zwitserland gesloten. Vanuit Altdorf gaat het gestaag bergopwaarts door het prachtige Schächental, (zie ook de volgende link: www.urneralpen.ch) een dal genoemd naar de gelijknamige rivier. De Schächen ontstaat uit de Hint. Schächen uit het Brunnital en de Vord. Schächen die ontspringt ten zuiden van pashoogte. Iets verder onder dit artikel vindt u ook de beschrijving van de Oberalppass.

• Dalstation Eggbergen Altdorf

Altdorf, de hoofdstad van kanton Uri, ligt in het Reusdal, 3 km ten zuiden van het Vierwoudstrekenmeer. Door de opening van de St. Gotthardpass in de 13e eeuw werd er al vroeg handel gedreven en vestigden bedrijven zich hier. De stad wordt voor het eerst genoemde in een oorkonde in 1223. Het stadsbeeld wordt bepaald door een gigantisch monument van Willem Tell, midden op het dorpsplein. De stad kent verder verschillende musea, de Sankt Martinkerk met zijn kostbare schatten en vele andere bezienswaardigheden. Op een hoogte variërend van 1500m tot 2000m loopt een fantastische hoogtewandelroute van Eggbergen tot aan de pashoogte op de Klausenpass. Eggbergen is met de kabelbaan Flüelen-Eggbergen te bereiken, iets ten noorden van Altdorf naast Remo-Camping Moosbad (ideale uitvalbasis). Hoog boven het Schächental, op de boomloze, zonnige helling, is deze wandeling een ware belevenis. Op deze panoramaroute hebben we voortdurend uitzicht op de Windgällen, Griesstock, Schärhorn en Ruchen. Altdorf was het toneel van de vele daden van Willem Tell, het nabij gelegen Bürglen (eerste dorp richting pashoogte) was volgens de legende zijn geboorteplaats.

• Tellskapelle Burglen

Om in de voetsporen van Willem Tell te blijven rijden we richting Klausenpass. Een imposant bronzen monument op het raadhuisplein doet hier nog aan denken. De Tellskapelle van Bürglen staat achter hotel Tell in Bürglen, naast de kerk. De vele zijdalen die deze  pas rijk is zoals: het Teiftal, Riedertal, Sulztal en het lange Brunnital, is een inspiratiebron voor vele wandelaars. Aan het eind van het Brunnital, wandelt men langs de noordkant van de Windgällen weer richting het Maderanertal.

• Parochiekerk St. Theodul met grafkapel

Het laatste dorp in het Schächental, Unterschächen, is tevens de toegangspoort naar het prachtige, zuidelijk op de Klausenpass gelegen Brunnital. Omgeven door indrukwekkende drieduizend meter hoge bergen zoals de Clariden, Schärhorn en Grosser Ruchen zijn er verschillende wandel- en bergsportmogelijkheden. Unterschächen is een prima startpunt voor deze ontspannende wandelingen of zware bergtochten. De kabelbanen in de omgeving Brunnital-Sittlisalp, Ribi-Wannelen en Aesch-Oberalp kunnen deze tochten enigszins vergemakkelijken. Hoog boven het dorp de parochiekerk St. Theodul met grafkapel en achter de kerk een Lourdesgrot. De St. Theodul parochiekerk werd in 1681 gebouwd en door de jaren heen verfraaid met stucwerk en schilderijen. De charmante grafkapel dateert uit 1701 en heeft buiten zijn barokke schilderijen, waardevolle fresco’s, die de zeven hoofdzonden uitbeelden. Vanaf de parochieheuvel hebben we een mooi uitzicht over het dorp, Bielen en de toegangspoort naar het Brunnital.

• Badkapelle

De historische zagerij in Bielen dateert uit 1850 aan het eind van het dorp staat de Badkapelle. Na de kapel volgt de wilde en romantische vallei, met zijn ongerepte natuur en steile kliffen, het imponerende Brunnital. Bij het dalstation van de kabelbaan naar de Sittlisalp eindigt het dal, voor gemotoriseerd vervoer althans op de grote parkeerplaats. Wandelaars, mountainbikers hebben het voor de rest van het dal voor het zeggen. Op de Sittlisalp kunt u een alp-kaasmakerij bezoeken, een hoogte wandeling maken op de alp of verder wandelen naar het eind van het dal, Brunni. De Brunni-Beizli ligt op 1400m en is volledig over het asfalweggetje te bereiken maar het wandelpad langs de Hinter Schächen is wel zo leuk, aan u de keuze. Bij de parkeerplaats van het dalstation naar de Sittlisalp staat het informatiebord van de Brunni-Beizli met openingstijden. De SAC berghut, Ruchenhüttli staat beschreven onder berghutten op deze website. Na Unterschächen volgen enkele haarspeldbochten waarna we richting Klausenpashoogte rijden.  

• Klausenpasshohe Hotel

Hotel Klausenpasshöhe staat bijna op de top van de Klausenpass in kanton Uri, Zwitserland. Het nostalgisch Zwitsers hotel, dat een adembenemend uitzicht heeft over het Schächental werd in een record tempo gebouwd. Op 15 juni 1903 werd de bouwvergunning verstrekt en op 18 juli 1903 was de opening van het hotel een aantal jaren na de opening van de passtraat. Een telefoonverbinding was er al heel snel maar elektriciteit werd pas in 1960 aangelegd. Tot die tijd branden er in het restaurant carbid lampen en kaarslicht in de andere vertrekken. Het mag een wonder heten dat het hotel met deze verlichting nooit is afgebrand. 

Een snelle bouw hoeft per definitie niet slecht te zijn, maar men had tijdens de bouw geen rekening gehouden met de grote hoeveelheden sneeuw die hier in de wintermaanden kan vallen. Ooit gehoord van de scheve toren van Pisa? Nou het hotel was niet zo scheef, maar Hotel Klausenpasshöhe begon al aardig die richting op te zakken. Door de enorme sneeuwmassa op de hellingen ’s winters werd het hotel naar de rijbaan gedrukt en kwam het steeds schever op zijn fundering te staan. Pas na enkele tientallen jaren wist men het proces te stoppen. De vloeren zijn scheef gebleven en vanaf die tijd werden er geen volle borden soep meer geserveerd want bij het neerzetten van een vol bord op de tafel droop het er aan de andere zijde weer af! 

Evenals zovele passen in Zwitserland is ook de Klausenpas maar een paar maanden per jaar opengesteld en als het dan zover is zo rond eind mei, begin juni dan zijn de toeristen net mieren en kruipen ze steevast ieder jaar maar weer met zijn allen richting de top van de passen en zijn de hotels op pashoogte weer blij ons te mogen ontvangen. Zo ook ruim een eeuw lang het oude Hotel Klausenpasshöhe, maar op 30 november 2020 is hier een einde aan gekomen en het nieuwe hotel Klausenpasshöhe is geopend naast het oude hotel. 

Nadat het traditionele Klausenpasshöhe hotel in oktober de deuren sloot werd er in juni 2021 nog één keer de deuren geopend voor een grote uitverkoop. Een lange rij mieren ging op schattenjacht in het oude Hotel Klausenpasshöhe, 120 jaar geschiedenis is voorbij en zo werd er op een eerbiedwaardige manier afscheid genomen van Hotel Klausenpasshöhe in Unterschächen.
Zie ook: https://www.pilatustoday.ch/zentralschweiz/uri/lange-schlange-beim-ausverkauf-des-hotels-klausenpasshoehe-142241414.

• Bruder Klaus Kapelle Klausenpass

Ruim een kilometer bergopwaarts en 100 hoogtemeters verder bereiken we Klausen pashoogte. Op de top van de pas is er een parkeerplaats, een kiosk met restaurant en de Bruder-Klaus-Kapelle. Oorspronkelijk was de Klausenpas een oude handelsroute dat uitsluitend met lastdieren toegankelijk was, in 1196 werd er al gecontroleerd door het douanekantoor in Bürglen. 

Volgens een legende werd de grens op de Klausenpas tussen kanton Uri en kanton Glarus in 1315 bepaald na langdurige geschillen. De twee kantons kwamen overeen dat bij de eerste hanenkraai, respectievelijk twee hardlopers zouden starten, één vanuit Altdorf en één vanuit het Linthal, en de grens zou zijn waar ze elkaar ontmoetten. De mensen van kanton Glarus besloten hun haan goed te voeren, zodat het goed zou uitpakken voor hun zaak, terwijl de mensen van kanton Uri hun haan helemaal niets te eten gaven. Het resultaat was dat de haan van kanton Glarus zich versliep, terwijl de haan van kanton Uri, gedreven door de honger, uitzonderlijk vroeg kraaide, en de loper van kanton Uri de hele Urnerboden doorkruiste voordat de Glarus-loper zelfs maar vertrokken was. Op smeekbede van de Glarus-loper stemde de man van Uri ermee in hem zo ver mogelijk terug de berg op te laten dragen, en de huidige grens tussen kanton Uri en kanton Glarus is uiteindelijk waar de Glarus-loper dood neerviel, uitgeput van het dragen van de loper van Uri. 

Klausenpas pashoogte bevindt zich op 1952m, 23 km lager door de Urnerboden (http://www.urnerboden.ch/) eindigt de pas in Linthal, Linthal is de meest zuidelijke gemeente van het kanton Glarus en staat bekend om zijn ambachtelijke koeienbellen. Langs de gelijknamige rivier dalen we verder via Glarus (de hoofdstad van het gelijknamige kanton) tot aan de Walensee, waar de weg zich splitst. (beschreven onder Oost-Zwitserland). In zuidoostelijk richting gaat het naar Chur en in westelijk richting naar Zürich – Luzern. Door het kanton St. Gallen verplaatsen we ons in zuidoostelijke richting. Een kleine 20 km voor Chur rijden we het kanton Graubünden binnen, bij het legendarisch plaatsje Maienfeld. Het Heidi-dorp, waar het verhaal van Heidi en haar vriendje Peter zich afspeelde op de wonderschone almen van haar opa, meer info is te vinden onder http://www.heidihaus.ch/. Na Chur rijden we de Oberalppass op, dit Surselva dal staat onder Graubünden beschreven.

• Oberalppass

De Oberalppass (Cuolm d'Ursera) (2046m) vormt de verbinding tussen Andermatt in het kanton Uri en Disentis in het kanton Graubünden. Deze pas-weg werd gebouwd tussen 1862 en 1863. Over de Oberalppass rijdt ook de Matterhorn-Gotthard-Bahn (MGB). Die in 2003 door de vroegere Furka-Oberalp en Brig-Visp-Zermatt spoorlijnen is ontstaan. De felrode MGB trein rijdt langs de 1200 meter lange Oberapsee en stopt bij het station op pashoogte. Na pashoogte verdwijnt de trein in het rots massief en komt vlak voor Tschamut weer uit de tunnel, waarna het zijn afdaling vervolgd richting Disentis/Mustér. Vanaf de Oberalppass hebben we een prachtig uitzicht op Andermatt.

• Andermatt

Andermatt is een belangrijk verkeersknooppunt in het Zwitserse kanton Uri. Hier komen de wegen samen die leiden naar de drie grote bergpassen: de Furkapas, de Gotthardpas en de Oberalppas. Na de opening van de Gotthard autotunnel in 1980, tussen Göschenen en Airolo, wordt Andermatt alleen nog maar doorkruist door het verkeer dat over de drie paswegen gaat. Andermatt is gelegen op een boomloze hoogvlakte, de Urseren, ten zuiden hiervan bevindt zich het Gotthardmassief.

• Andermatt

Het belangrijkste bouwwerk in het dorpscentrum is de kapel Sankt Peter met zijn rode toren, die dateert uit 1448. De kerk werd na de dorpsbrand van 1766 herbouwd. Ten noorden van Andermatt ligt de woeste Schöllenenschlucht waarover de Teufelsbrücke is gebouwd.

Dat er in een ver verleden al een overgang bestond (zij het te voet) blijkt uit de geschiedenis van de zgn. “Teufelsbrücke” (duivelsbrug) iets ten noorden van Andermatt. De wilde Schöllenenschlucht die een onoverkoombare hindernis vormde werd rond het jaar 1200 door de Urner bevolking overwonnen en de brug werd "Teufelsbrücke" ofwel duivelsbrug genoemd.

• Teufelsbrucke

Met de bouw van de Teufelsbrücke een meesterwerk in die tijd  was de deur naar het zuiden geopend. Kooplieden ontdekten al snel de noord-zuidverbinding en de “Saumweg” (handelsroute) was een feit.

Een gigantisch monument voor de Russische Generaal Suworow, bij de duivelsbrug, doet nog herinneren aan de strijd die hier heeft plaatsgevonden tussen het Russische en Franse leger eind 18e eeuw. Generaal Suworow verdreef in 1799 de Fransen vanuit noord- Italië en Zwitserland. (Zie de volgende link: http://trail.ch/tour/chinzig/suworow.htm).

Een Egyptische miljardair heeft in 2010 het Zwitserse dorpje Andermatt gekocht voor 1,5 miljard CHF. Samih Sawaris heeft grote plannen met het dorp. Het zal in de toekomst een luxe vakantieoord worden met veel hotels, appartementen, skiliften en skipistes. Het gehele bouwplan aan de voet van het Gotthardmassief is te volgen onder de volgende link: www.andermatt-swissalps.ch. Of dit het zoveelste mondaine vakantieoord wordt van Zwitserland valt nog te bezien, de tijd zal het leren aan de plannen zal het niet liggen.

• Matterhorn Gotthardbahn

Nätschen, gelegen op een hoogte van 1842m, is ons uitgangspunt voor de militaire vesting (ruïne) bovenaan op de "Gütschstrasse", genaamd Stöckli (2483m). Langs het treinstation in Nätschen gaat de militaire weg, (die met de auto niet vrij toegankelijk is) bergopwaarts. Bij Börtli (1880m) gaat de wandeling over de Chilchenberg terug naar Andermatt. Tüfelstalboden boven Andermatt op p.2015m geeft een weidse blik richting dal en omliggende toppen. De lawinehekken boven Andermatt moeten deze plaats in de winter beschermen tegen sneeuwlawines. 

• Andermatt van Teufelstalboden

Op Grossboden p.2280m, hoger gelegen op de "Gütschstrasse", heeft men een prachtig uitzicht op de Rossbodenstock (2836m), gelegen aan de zuidkant van de Oberalppass. In oostelijke richting kijkend ziet men vanaf Grossboden de Oberalpsee op pashoogte liggen. De routebordjes op Stöckli (2364m) laten zien dat het nog een uur lopen is naar de Lutersee en dat men twee uur is verwijderd van Andermatt. Göschenen is in een kleine drie uur te wandelen door het Riental. We vervolgen de route naar de hoger gelegen militaire vesting.

 

• Millitaire bunker Gutschstrasse

Het toegangshek is nog volledig intact maar ziet er behoorlijk oud uit. De ruïne is door de militairen netjes achtergelaten en eigenlijk staat hier een monument. Op de terugweg lopen we langs een privé hut, die een prachtig uitzicht heeft over het Riental richting Göschenen. De bunker met "kristallen" van steen is een kunstwerk op zich. Laten we hopen dat de mooie bergtoppen in de toekomst niet allemaal volgebouwd worden met windmolens.

• Oberalpsee

Oberalppass pashoogte bevindt zich op een groene vlakte, die voor een groot deel in beslag wordt genomen door het 1200m lange stuwmeer, de Oberalpsee. De vuurtoren van Hoek van Holland die bij de rijnmonding stond aan de Noordzee, werd oktober 2010 nagebouwd in Zwitserland. Het origineel staat in het Maritiem museum in Rotterdam. Sindsdien staat deze nagebouwde vuurtoren op een hoogte van 2046m op de Oberalppass, op slechts een uur wandelen vanwaar de rijn ontspringt. De vuurtoren markeert het begin van de Rijn en is het de hoogst gelegen vuurtoren van de wereld. Eveneens is het de enigste vuurtoren in de Alpen. Hierlangs rijdt ook de felrode trein van de MGB. Op pashoogte zijn er tal van wandelmogelijkheden, o.a. de langeafstandswandelroute Vier-Quellen-Weg, die onder de St. Gotthardpass staat beschreven. Iets ten zuiden van de Oberalpsee  gaan we naar Lai da Tuma (2345m), het punt waar één van de langste rivieren (1320km) uit Europa ontspringt, n.l. de Rijn. Onderweg passeren we het punt waar de Plaunca da Vadials samenkomt met het water van de Lai Urlaun. In westelijke richting langs de rechter bergflank gaat men naar Lai da Tuma. (Zie ook  het verslag van de Badushütte en Camona da Maighels onder Berghutten). We bevinden ons inmiddels in kanton Graubünden en rijden in oostelijke richting verder richting Chur, de hoofdstad van kanton Graubünden. Het vervolg in oostelijke richting staat dan ook beschreven onder Graubünden.