VAL BAVONA
Na Bignasco passeren we de Bavona rivier, uit het gelijknamige Val Bavona, het wandelgebied van vandaag. We stappen uit de bus in Cavergno en wandelen over de kantonnale weg het Val Bavona in. De Bavona vallei wordt in de volksmond ook wel de verborgen parel van Zwitserland genoemd en is misschien wel een van de best bewaarde geheimen van Zwitserland. Verticale rotswanden, de vallei bezaaid met rotsblokken en woeste rivieren, dat is het Bavonadal. Generaties lang hebben mensen geleerd zich aan te passen aan deze onherbergzame regio en vindingrijk te zijn.
In het Val Bavona dat gekenmerkt wordt door zijn wildernis, is geen elektriciteitsnetwerk. Ondanks de drie krachtcentrales en stuwmeren moet men zich in het dal behelpen met zonnecellen, petroleum, kaarsen, gas uit flessen of andere hulpmiddelen. Robièi is een uitzondering hierop, de kabelbaan die wel elektrisch aangedreven wordt eindigt in San Carlo (Val Bavona), het laatste dorp van de Bavonavallei. Voor we het einde van de vallei bereiken wandelen we over de smalle rijbaan, stroomopwaarts langs de Bavona rivier, we gaan langs een aantal authentieke dorpen die allen hun eigen charme hebben bewaard. We wandelen langs tientallen kapelletjes de één nog uitbundiger versierd met fresco’s dan de ander.
Voor in het dal staat aangegeven dat de kabelbaan gesloten is, het is half mei en dan wordt er onderhoud gepleegd aan de kabelbanen. Daarom is het dal nu ook geschikt om te wandelen want veel verkeer zullen we er nu nog niet tegenkomen. De Bavonavallei is een typisch diep uitgesneden gletsjerdal, met enorme rotsblokken op de valleibodem. Veel van deze blokken zijn geïntegreerd in de droge stenen huizen (rustici). De enclaves in de vallei zijn de meest originele getuigen van hoe de nomaden vroeger leefden en de huidige bewoners hier nog steeds leven. Het is alsof de tijd heeft stilgestaan en zullen de houten lawinebarrières langs de rijbaan om het gevaar van vallende stenen te voorkomen deze grote stenen nu nog tegen kunnen houden? Wij wandelen Mondada binnen en maken enkele foto’s, de zonnewijzer geeft half 12 aan, met de zomertijd meegerekend staat hij op de juiste tijd. Aan de overzijde van het dorp is de gelijknamige Mondadawaterval.
Voor in het dal staat aangegeven dat de kabelbaan gesloten is, het is half mei en dan wordt er onderhoud gepleegd aan de kabelbanen. Daarom is het dal nu ook geschikt om te wandelen want veel verkeer zullen we er nu nog niet tegenkomen. De Bavonavallei is een typisch diep uitgesneden gletsjerdal, met enorme rotsblokken op de valleibodem. Veel van deze blokken zijn geïntegreerd in de droge stenen huizen (rustici). De enclaves in de vallei zijn de meest originele getuigen van hoe de nomaden vroeger leefden en de huidige bewoners hier nog steeds leven. Het is alsof de tijd heeft stilgestaan en zullen de houten lawinebarrières langs de rijbaan om het gevaar van vallende stenen te voorkomen deze grote stenen nu nog tegen kunnen houden? Wij wandelen Mondada binnen en maken enkele foto’s, de zonnewijzer geeft half 12 aan, met de zomertijd meegerekend staat hij op de juiste tijd. Aan de overzijde van het dorp is de gelijknamige Mondadawaterval.
Vervolgens wandelen we verder langs de stenen boogbrug naar Fontana. De watermolen is gesloten evenals het restaurant (Grotto) iets verderop langs de kantonnale route. Het oratorium van Fontana is gewijd aan de heiligen Jacobus en Filippus. Vervolgens bereiken we Sabbione.
Het Oratorium van Sabbione “de kapel van het heilig hart” blijkt gesloten waarna we het dorp verkennen. Hier maar ook elders in het dal staan nog een aantal Splüi woningen, dit zijn natuurlijke toevluchtsoorden onder rotsen, die door de mens naar eigen behoefte is ingericht.
De hangbrug over de Bavona laten we links liggen en we wandelen na Ritorto een stukje van de wandelroute Sentiero Cristallina genaamd. Deze wandelroute nr. 59 gaat via de Cristallina hut en is een regionale langeafstandswandelling die van Airolo naar Bignasco loopt. Door het bos bereiken we Foroglio gelegen op 688m dat ons een prachtig uitzicht biedt op de waterval van Foroglio.
De ruim 100m hoge waterval, komend vanuit het Val Calnègia stort zich hier achter het dorp in de Bavona rivier. Het is samen met de prachtige stenen gebouwen de toeristische trekpleister van het dal, met op de achtergrond de gelijknamige waterval is Foroglio een fotogeniek dorp. Maar ook de andere twaalf schilderachtige gehuchten verdeeld over het dal zijn zeker een bezoekje waard. In de fotogenieke dorpjes Foroglio, Ritorto en Sonlerto aan de doorgaande weg, staan nog huizen gebouwd van opgetrokken stapelstenen (droge muren, zonder cement) met leien daken, een kunstwerk op zich. Hier eindigt onze wandeling voor vandaag want in het dal moet je rekening houden met de bus-tijden anders kun je het dal niet meer uitkomen met het openbaar vervoer. De volgende dag zijn we er weer en laten we ons naar San Carlo rijden met de bus en wandelen we terug tot….In San Carlo vergaren we informatie over de Bavonavallei en verkennen het dorp San Carlo (Val Bavona). We maken enkele foto’s in het dorp en laten de kapel buiten het dorp (Prèsa) links liggen. In het 17e -eeuws oratorium in San Carlo zijn de fresco’s van de kapel uit Prèsa bewaard gebleven en hangen als schilderijen aan de muur in het oratorium. We wandelen richting de geboortekerk in Ganarint, het eerste gedeelte gaat over de rijbaan omdat een deel van het Sentiero Cristallina wandelpad is weggeslagen door een steenlawine. Door het ruige en woeste landschap dat het Val Bavona kenmerkt, bereiken we Ganarint. Tussen enorme rotsblokken staat het oratorium van de geboorte van Christus met klokkentoren en kegelvormige torenspits vlak langs de rijbaan. Het werd gebouwd in 1595 en de muren van de apsis zijn rijkelijk beschilderd in de 18e eeuw. Opvallend is dat het koor verhoogd is door vijf treden. De kerk is gesloten maar we wisten door het raam toch nog een aantal foto’s te maken. Hier vindt al sinds mensenheugenis voor het hele Bavona vallei op de eerst zondag in mei een processie plaats die eindigt in San Carlo.
Een educatieve wandeling over het vee-drijven naar de almen start in Bignasco of Cavergno en loopt via Foroglio naar de bergweiden. Het Bavona dal is een van de steilste en rotsachtigste valleien van het hele Alpengebied. Het 12 km lange Bavona dal eindigt zoals gezegd in San Carlo (Val Bavona) waar men met een kabelbaan de hoger gelegen kristalheldere bergmeren kan bezoeken aan de voet van de 3273m hoge Basodino. De Basodino is één van de mooiste Alpentoppen in Tessin. De turquoisegroene bergmeren tussen het granietmassief zijn vanaf het 1900m hoog bergstation Robièi eenvoudig te bereiken (kinderwagenvriendelijk). Vanaf Lago di Robièi loopt een goed te bewandelen rijbaan via Lago Bianco naar de 2322m hoog gelegen Lago dei Cavagnöö. Maar deze zijn nog gesloten half mei en zullen pas in juni opengaan. Wij houden dit nog te goed omdat het dalen zijn waar we zeker nog eens terugkomen.